Oljas Bektenov: Munaı-gaz salasy barsha Qazaqstan halqynyń ıgiligi úshin qyzmet etýi kerek
Keńes barysynda munaı óndirý men óńdeýdiń syn-tegeýrinderi men keleshegi, sondaı-aq geologııalyq barlaý salasyndaǵy jańa jobalardy iske asyrý josparlary talqylandy.
Premer-Mınıstr atap ótkendeı, Memleket basshysy Úkimet aldyna munaı-gaz sektorynyń ınvestıtsııalyq tartymdylyǵyn damytý jáne arttyrý mindetin qoıdy.
Ótken jyly elimizde 90 mln tonna munaı óndirildi, al rastalǵan qor 2,9 mlrd tonnaǵa baǵalanyp otyr. Sala salyq túsimderi men jumys oryndarynyń edáýir bóligin qamtamasyz etedi.
Oljas Bektenov Qazaqstanda iri jobalardy iske qosýdyń mańyzyna toqtaldy, onyń ishinde Atyraý oblysynda jylyna 500 myń tonna polıpropılen óndiretin munaı-hımııa zaýyty, salyna bastaǵan úsh gaz óńdeý zaýyty bar. Býtadıen jáne polıetılen óndiretin zaýyttar salý perspektıvalary talqylandy.
Salyq jáne ınvestıtsııalyq zańnama jetildirilýde, Kásipkerlik kodekske jáne «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» kodekske kásiporyndarǵa júktemeni tómendetetin túzetýler engizildi. Jer qoınaýyn paıdalanýshylar úshin retteýshilik jáne fıskaldyq preferentsııalar toptamasyn bekitetin kúrdeli jobalar boıynsha jetildirilgen úlgilik kelisimshart engizildi.
Úkimet munaı jáne munaı ónimderi naryǵyn yryqtandyrýǵa baǵyttalǵan reformalar josparlap otyr. Osy maqsatta Salyq jáne Bıýdjet kodeksterine, «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» kodekske zańnamalyq túzetýler ázirlenýde, bul jer qoınaýyn paıdalanýshylar men munaı ónimderin óndirýshilerdi qosymsha yntalandyrýǵa múmkindik beredi.
Óz kezeginde, bıznesten jergilikti qamtý úlesin aıtarlyqtaı ulǵaıtý jáne otandyq taýar óndirýshilerdi qoldaý sharalary kútilýde. Munda mańyzdy ról úsh iri konsortsıým – «Teńizshevroıl», Karachaganak Petroleum Operating B.V. jáne North Caspian Operating Company N.V. kompanııalaryna júktelgen, bul – saladaǵy barlyq satyp alýlardyń 70%-yn quraıdy.
«Munaı-gaz salasy eń aldymen, barsha Qazaqstan halqynyń ıgiligi úshin qyzmet etýi kerek. Biz ulttyq bıznesti damytýǵa, jumys oryndaryn qurýǵa jáne azamattarymyzdyń turmys deńgeıin jaqsartýǵa yqpal ete otyryp, munaı-gaz salasynan túsetin tabystyń neǵurlym kóp bóliginiń Qazaqstanda qalǵanyn qalaımyz. Sondaı-aq jergilikti kadrlarǵa da tıisti kóńil bólý qajet. Kóptegen esepterde jumysshylardyń 90%-dan astamy qazaqstandyqtar ekenin kórip otyrmyz. Biraq basshylyq quram týraly bulaı aıta almaımyz. Búgingi tańda elimizde álemdik jetekshi munaı-gaz kompanııalarynan alǵan jumys tájirıbesi bar basqarýshylar jetkilikti. Olarǵa jobalarda perspektıvalyq pozıtsııalardy usynýymyz qajet», — dep atap ótti Oljas Bektenov.
Úkimet ınvestıtsııa tartýǵa jaǵdaı jasaı otyryp, geologııalyq barlaý jumystaryn qoldaýǵa erekshe kóńil bólip otyr. Osyǵan baılanysty kompanııalarǵa tereńdeý jatqan jerlerdi zertteý jumystaryn belsendi júrgizý usynyldy. Sondaı-aq Premer-Mınıstr ekonomıkalyq damý men ekologııalyq turaqtylyq arasyndaǵy tepe-teńdiktiń mańyzyna toqtalyp, ekologııa máselelerine de nazar aýdardy. Ol úshin ınnovatsııalyq ázirlemeler men jańa tehnologııalyq sheshimderge belsendi túrde ınvestıtsııa salý qajet.
«QazMunaıGaz» UK» AQ basqarma tóraǵasy Ashat Hasenov, «Chevron Corporation» Eýrazııalyq bólimshesiniń basqarýshy dırektory Derek Magnes, «KAZENERGY» qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Maǵzum Myrzaǵalıev, «SNPS-Aqtóbemunaıgaz» AQ bas dırektory Lı Shýfen jáne basqa da qatysýshylar munaı-gaz salasyndaǵy ahýal týraly baıandama jasady.