«Nurly jol» - álemniń eń damyǵan 30 eliniń qataryna enýdegi aýqymdy qadam
Aıta keterligi sol, kóptegen sarapshylar «Nurly joldy» HH ǵasyrdyń 30-shy jyldary Amerıka tárizdi alpaýyt memleketti uly daǵdarystan abyroımen alyp shyqqan osy eldiń prezıdenti Franklın Rýzvelttiń «Jańa baǵyt» ekonomıkalyq baǵdarlamasymen salystyrady.
Bir sózben aıtqanda, Qazaqstan eldi ındýstrııalandyrý negizinde myqty serpilis jasamaq, ári buǵan qol jetkizetinimizge meniń eshbir kúmánim joq. Máselen, 17 jyl buryn qarapaıym oblys ortalyǵy retindegi Aqmolanyń búginde álem moıyndaǵan ásem de ajarly Astanaǵa aınalaryna kim senip edi. Birinshi besjyldyq bederinde jańadan 770 kásiporyn iske qosylyp, 75 myń jańa jumys orny paıda boldy, 4 trıllıon teńgeniń ónimi óndirilip, 628 mıllıard teńgeniń ónimi syrtqa tasyldy. Eń bastysy, qazaq ekonomıkasy shıkizattan góri óńdeý arqyly damýǵa bet aldy. ıAǵnı, otandyq óndiristiń shıkizattyq emes ónimderi molynan shyǵarylyp, suranysqa ıe bola bastady. Naqty aıtsaq, otandyq lokomotıvterge suranystyń ózimizdiń taraptan ǵana emes, jaqyn jáne alys shetelder jaǵynan da artýy sonyń bir jarqyn dáleli ispetti. Sondaı-aq otandyq kásiporyndarda jańa sıpattaǵy avtokólikterdiń, alyp teńiz kemeleriniń qurastyrylyp, shyǵaryla bastaýy kóńilge úlken úmit uıalatady. Olaı bolsa, aldaǵy 2015 jyly bastaý alatyn ındýstrııalandyrýdyń ekinshi besjyldyǵy da qarqynǵa qarqyn qosary anyq. Bul baǵdarlama qazir tıisti qarajatpen tolyqtaı qamtamasyz etilgen, tek onyń óz retimen jumsalýy qatań qadaǵalanýy qajet. 2014 jyly otandyq bıznesti qoldaý baǵytynda óte qarymdy jyl bolyp iskerlik belsendilikti damytýǵa keńinen jol ashyldy. Sonyń nátıjesinde Ulttyq qordan shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaýǵa ári nesıeleýge baǵyttalǵan 100 mıllıard teńge tolyqtaı ıgerildi. Bul 4,5 myń jumys ornyn qurýǵa múmkindik berdi.
Bıznesti 10 jylǵa bar-joǵy 6 paıyzben nesıeleýdiń buryn-sońdy bolmaǵan sharty jasaldy. Mundaı sharttar bizdiń elimizde buǵan deıin bolǵan emes. Eń bastysy, bıznesti qoldaý aldaǵy ýaqytta da jalǵasyn taba beretin bolady. Osy oraıda, Úkimetke shaǵyn jáne orta bıznesti, sondaı-aq, iri kásipkerlikti jeńildikpen nesıeleýge qosymsha bólingen 100 mıllıard teńge tamaq jáne hımııa ónerkásibindegi, mashına jasaýdaǵy, sondaı-aq, qyzmet kórsetýler salasyndaǵy tıisti jobalardy júzege asyrýdy qamtamasyz etip otyr.
Memleket úshin strategııalyq turǵydan asa mańyzdy, jalpy uzyndyǵy 1200 shaqyrym bolatyn «Jezqazǵan-Beıneý» jáne «Arqalyq-Shubarkól» temirjoldary men «Qazaqstan-Túrikmenstan-Iran» transulttyq magıstrali paıdalanýǵa berildi.
Qazaqstan óziniń ǵalamdyq dárejedegi tranzıttik derjavaǵa aınalýynyń berik tuǵyryn ornyqtyrýdy qolǵa aldy. Muny elimizdiń qazirgi kezeńdegi eń iri ekonomıkalyq jetistigi dep qabyldaǵanymyz abzal, óıtkeni onyń mańyzyna kelsek, bul aldaǵy 50-100 jylda paıdalanatyn ıgiligimiz. 2015 jyl el ekonomıkasynyń básekege qabilettiligin nyǵaıtýǵa, halqymyzdy jumyspen qamtamasyz etýge, olardyń ómir súrý deńgeıin arttyrýǵa erekshe nazar aýdarylǵanyn atap ótken jón. Sonyń nátıjesinde jyl qorytyndysy boıynsha ekonomıka ósimi 4,7 paıyz deńgeıinde, al ınflıatsııa buryn kózdelgen 6 - 8 paıyz dálizde bolady dep josparlanyp otyr. Álemdik ekonomıkada toqyraý oryn alyp otyrǵan qazirgi jaǵdaıda bizdegi osynaý oń sıpattaǵy betburystar Ult Kóshbasshysy Nursultan Nazarbaevtyń aldymen ekonomıka degen ıdeıasynyń durystyǵyn taǵy bir dáleldep otyr.
N.Nazarbaevtyń 1994 jylǵy 29 naýryzdaǵy Lomonosov atyndaǵy Máskeý memlekettik ýnıversıtetinde jarııa etken strategııalyq ıntegratsııalyq baǵdarlamasy júzege asýyn jalǵastyrýda. Endigi jerde bul bizdiń básekelestik qabiletimizdi arttyratyn ınnovatsııa men myqty tehnologııalyq sekiristiń alańy bolady. Oǵan negiz de joq emes. Bul ıntegratsııalyq qadamdy qazirden-aq jahandyq saıasatshylar «Damýdyń jańa dınamıkasy» dep baǵalaýda. ıAǵnı, ıntegratsııa - ómir talaby degen sóz.
N.Nazarbaevtyń «Islam qarjylandyrýy boıynsha jahandyq kóshbasshy» ataǵyna ıe bolýy, túrli jahandyq jıyndarǵa mártebeli qonaq retinde turaqty shaqyrylýy elimizdiń halyqaralyq arenadaǵy bedeliniń artýyna kýá bola alady.
Jalpy elimizdiń damý úrdisi, áleýmettik-ekonomıkalyq saladaǵy tabystary álemdegi damyǵan 30-eldiń qataryna kirý týraly mindetti taıaý ýaqyttarda iske asyrýǵa qomaqty úles qosady dep senemiz.