Nurlan Ábdirov agrarlyq kesheniniń damýyna keri áserin tıgizgen faktorlardy atady
«Táýelsizdik alǵannan beri agrarlyq sektordy damytý boıynsha 10 baǵdarlama daıyndaldy, bul memlekettik saıasattyń osy salaǵa erekshe kóńil bólip otyrǵanyn kórsetedi. Qazaqstannyń agroónerkásip kesheniniń aldyna qoıylǵan mindet kóp. Sonyń biri – aýylsharýashylyq óndirisin turaqty damytý, álemdik naryqta básekege qabiletti jáne eksportqa baǵyttalǵan ónimder óndirisin ulǵaıtý, eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etý jáne 2022 jylǵa deıin osy saladaǵy eńbek ónimdiligin 2,5 ese arttyrý», - dedi N. Ábdirov Senattaǵy Qazaqstannyń agroónerkásiptik keshenin damytýdyń 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn iske asyrý taqyrybyndaǵy Úkimet saǵatynda.
Onyń aıtýynsha, Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń aqparatyna sáıkes, Agroónerkásip keshenin damytý týraly memlekettik baǵdarlamanyń 4 jyl ishindegi iske asyrylý monıtorınginiń qorytyndylary salany damytýdyń oń úrdisterin aıǵaqtaıdy. Baǵdarlama aıasynda qoıylǵan mindetterdi iske asyrýǵa 2017-2020 jyldarǵa 2,5 trln teńge josparlanǵan bolatyn, is júzinde 1,6 trln teńge nemese 66% bólingenine qaramastan, kórsetilgen kezeńde aýyl sharýashylyǵynyń jalpy óniminiń kólemi 1,7 ese ósti.
«Azyq-túlik táýelsizdiginiń ólshemine sáıkes, azyq-túliktiń barlyq negizgi túrleri boıynsha ishki tutynýdaǵy otandyq óndiristiń úlesi 80% - dan astamdy qurap otyr. Alaıda, ózimiz óndiretin aýyl sharýashylyǵynyń keıbir ónim túrleri boıynsha elimizdi qamtamasyz etý deńgeıi 60 paıyzdy ǵana qamtıdy, qalǵan suranys ımport esebinen oryndalýda», - dedi Senat tóraǵasynyń orynbasary.
Osy oraıda ónimderdiń ımportynda eń joǵary úles salmaq irimshikter men súzbege, sary maıǵa, shujyq ónimderine, et jáne etti-ósimdik konservilerine tıesili.
«Jalpy, azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýdiń strategııalyq paıymy – bul 2030 jylǵa deıin Qazaqstan ekonomıkasyn, onyń ishinde Agrarlyq-ónerkásiptik keshenin qorǵaý. Bul jaǵdaıda memleketimizdiń tutynýdyń fızıologııalyq normalary men demografııalyq ósýdi qanaǵattandyrý úshin jetkilikti sapaly jáne qaýipsiz tamaq ónimderiniń búkil halyqqa fızıkalyq ári ekonomıkalyq qoljetimdiligin qamtamasyz ete alatyn múmkindikteri bar. Bul rette, ósimdik sharýashylyǵy men mal sharýashylyǵyndaǵy jalpy ónimniń odan ári ósýine jaǵdaı jasaıtyn oń úrdisterdi de atap ótýge bolady. Alaıda, baǵdarlamada belgilengen nysanaly ındıkatorlarǵa qol jetkizý boıynsha kórsetkishterdiń tómendiligi baıqalyp otyr. Árıne, atalǵan máseleniń sebepteri de joq emes, ıaǵnı baǵdarlama is-sharalarynyń tolyq qarjylandyrylmaýy, bıýdjettik ótinimderdiń ýaqtyly berilmeýi, ne kesh qarjylandyrylýy, COVID-ke baılanysty qalyptasqan jaǵdaı, syrtqy baılanystar men karantındik sharalarǵa engizilgen shekteýler, shekaralardyń jabylýy jáne basqa da obektıvti sebepter. Degenmen, agrarlyq salanyń damýyna keri áser etetin biraz júıelik máselelerdiń de sheshilmegenin atap ótken jón», - dedi ol.
N. Ábdirovtiń sózine qaraǵanda, atalmysh salany Qazaqstan ekonomıkasynyń jetekshi kúshine aınaldyrý maqsatynda sońǵy onjyldyqtarda agrarlyq ónerkásip keshenin damytýǵa arnalǵan birneshe salalyq baǵdarlamalar da ázirlendi, qarjylandyrý tásilderi de birneshe márte ózgerdi. Biraq aıtarlyqtaı nátıje bolmady. Buǵan sebep, memlekettik qoldaý quraldarynyń nátıjesizdigi, óndiris kórsetkishiniń tómendigi, sondaı-aq agroǵylym men agrokásip arasyndaǵy alshaqtyq, aýyl sharýashylyǵy taýarlaryn saqtaý júıesiniń jolǵa qoıylmaýy sekildi máseleler.
«Agrarlyq-ónerkásiptik kesheniniń damýyna keri áserin tıgizip otyrǵan faktorlar – aýylsharýashylyq jáne traktorlyq mashına jasaý salasynyń damymaýy, aýyl sharýashylyǵy óndirisinde usaq agroqurlymdardyń kóptigi, mal sharýashylyǵy salasynyń tómen taýarlyǵy bolýyna óz áserin tıgizýde. Sonymen qatar, óndiris ónimdiliginiń salystyrmaly tómendigi, óndiristiń jeke qosalqy sharýashylyqtarda kóp shoǵyrlanýy, tamaq jáne óńdeý ónerkásipteriniń negizgi ónerkásiptik-óndiristik qorlarynyń belsendi bóliginiń joǵary deńgeıde tozýy, túptep kelgende, daıyn ónimniń ózindik qunynyń kóterilýine ári onyń naryqta básekege qabiletsiz bolýyna alyp kelip otyr», - dedi Nurlan Ábdirov.
Óndirýshiler men satyp alýshylar arasyndaǵy senimsizdik pen turaqsyz qatynastar, naryq pen qarjylyq resýrstar týraly senimdi aqparattyń bolmaýy da taýar óndirýshilerdiń áleýetti naryqqa qol jetkizýine keri áserin tıgizýde.