«Nur Otan» partııasyndaǵy jıynda memlekettik tildi damytý máselesi kóterildi
«Nur Otan» partııasy janyndaǵy «Mıras» respýblıkalyq qoǵamdyq keńesiniń «Qazaqstan Respýblıkasynda tilderdi damytý men qoldanýdyń 2011–2019 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynyń» oryndalýyn talqylaýǵa arnalǵan otyrysy ótti.
Jıynǵa bıleýshi partııa basshylyǵy, jaýapty memlekettik organdar jáne shyǵarmashylyq pen ǵylym ókilderinen quralǵan zııaly qaýym qatysty.
Keńeste «Nur Otan» partııasy Tóraǵasynyń Birinshi orynbasary Baýyrjan Baıbek memlekettik tildi, mádenıet pen dástúrdi damytý «Nur Otan» partııasynyń strategııalyq basymdyqtarynyń biri ekenin atap ótti.
«Elbasy saıasatynyń arqasynda ana tilimizdi saqtap qana qoımaı, ony Qazaqstanda ǵylym men bilim salasynyń negizgi tiline aınaldyrý úshin barlyq jaǵdaı jasaldy. Elimizdiń basty zańy – Konstıtýtsııada naqty memlekettik til – qazaq tili dep bekitildi. Tilder týraly zań qabyldanyp, memlekettik tildiń qoldanylý talaptary basqa da salalyq zańdarda aıshyqtaldy. Búginde mektepterdiń 70% qazaq tilinde bilim beredi. Memlekettik tilde oqıtyn stýdentterdiń úlesi – 64,5% quraıdy. Elbasy bastamasymen, álemdegi úzdik oqýlyqtar men kitaptardy shetel tilderinen tikeleı qazaq tiline aýdarý jumystary iske asyrylýda, qazaq álipbıin latyn grafıkasyna kóshirý qolǵa alyndy. Qazaq tiliniń qoldaný aıasy burynǵymen salystyrǵanda aıtarlyqtaı keńeıdi», - dedi Baýyrjan Baıbek.
Sonymen qatar, ol Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarynda halyq sanaǵy boıynsha ultymyzdyń úles salmaǵy 39%-dy quraǵanyn, al mektepterdiń bar-joǵy 30%-y qazaq tilinde bilim bergenin tilge tıek etti. Búginde demografııalyq problema sheshimin taýyp, el halqynyń sany 18 mıllıonnan assa, onyń 70%-ǵa jýyǵyn qazaq ulty qurap otyr. Osy jyldar ishinde kezinde shetelge ketýge májbúr bolǵan 1 mıllıonnan astam qazaq elge oralǵan.
Májilis barysynda «Mıras» respýblıkalyq qoǵamdyq keńesiniń músheleri memlekettik tilge qatysty óz pikirleri men usynystaryn ortaǵa saldy. Belgili bloger ıAkov Fedorov memlekettik qyzmetke qabyldanatyn árbir azamattyń memlekettilik tildi bilýi tıis ekendigin, sondyqtan osy talapty eskeretin tetikterdi ázirleý qajettigin alǵa tartsa, QR Senatynyń depýtaty Nurtóre Júsip BAQ-taǵy qazaq tilindegi kontenttiń úlesine toqtalyp, olardyń sany men sapasyn arttyrýdy usyndy.
Astana qalasyndaǵy Túrik etnomádenı ortalyǵynyń tóraǵasy Ásker Pırıev ınternette qazaq tildi aqparattyq ónimniń áli de jetkilikti emes ekendigin aıtyp, ony arttyrý úshin memleket esebinen shyǵarylǵan kez kelgen medıaónim ınternet jelige tegin jarııalansa degen oıymen bólisti. Osy oıdy qýattaǵan qoǵam qaıratkeri, til janashyry Orazkúl Asanǵazy qazaq tilindegi is qaǵazdarynyń, kórneki aqparattardyń sapasyna tekserý júrgizý, buǵan barsha yntaly jandar men jastardy, eriktilerdi jumyldyrý, jurtshylyqqa arnalǵan sapaly, ónegeli kontentti kóbeıtý, ásirese balalarǵa arnalǵan mýltfılmder shyǵarýǵa qarajat qarastyrý qajettigin basa aıtty.
«Egemen Qazaqstan gazeti» AQ basqarma tóraǵasy Darhan Qydyráli qazaq tiliniń shyn máninde, ásirese, túrki halyqtarynyń arasynda ultaralyq tilge aınalýǵa múmkinshiligi bar ekendigine toqtaldy. Muny iske asyrýdyń bir tetigi retinde elimizde qazaq tilinde sóıleı alatyn ózge ulttardyń arasynda tildik Olımıpıada ótkizýdi jáne onyń jeńimpazdaryn ýnıversıtetterge qabyldaýǵa jeńildikter qarastyrýdy usyndy.
Keńes músheleriniń usynystary tyńdalǵan soń, QR Mádenıet jáne sport mınıstri Aqtoty Raıymqulova «Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Tilderdi qoldaný men damytýdyń 2011-2019 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynyń oryndalý barysy boıynsha esep berip, keńes músheleriniń suraqtaryna jaýap berdi. Ol otyrys barysynda aıtylǵan barlyq usynys-pikirlerdiń mınıstrlik tarapynan nazarǵa alynyp, osy máseleler boıynsha arnaıy jumys toby qurylatynyn, tilderdi damytýǵa arnalǵan jańa baǵdarlamany iske asyrýda eskeriletinin málimdedi. Bulardyń barlyǵy da aıaqsyz qalmaı, «Mıras» qoǵamdyq keńesinde qaralyp, «Nur Otan» partııasymen birlese atqarylý arqyly nátıje shyǵarylatynyn taǵy da nyqtap aıtty.
«El Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev halyqqa Joldaýynda aıtqandaı, qazaq tili memlekettik til retinde ultaralyq qatynas tiline aınalýy tıis. Bul úshin ony qoldanýǵa degen suranys qalyptastyrý kerek. Osy baǵyttaǵy jumystar nátıjeli bolý úshin júıeli taldaýǵa júginý, halyqaralyq tájirıbeni zerdeleý, resmı oryndar basshylarynyń jaýapkershiligin arttyrý qajet», - dep túıindedi Baýyrjan Baıbek.