Neonataldy skrınıng degenimiz ne
Áleýmettik medıtsınalyq saqtandyrý qory Nur-Sultan qalalyq fılıalynyń málimetinshe, jyl saıyn Qazaqstanda 400 myńǵa jýyq náreste dúnıege keledi. Árbir sábıge týǵannan keıin birden mindetti túrde neonataldy skrınıng júrgizilýi tıis. Ol MÁMS paketi boıynsha tolyq qarjylandyrylady. Neonataldy skrınıng – bul jańa týǵan nárestelerde tuqym qýalaıtyn aýrýlardyń bolý-bolmaýyn anyqtaý, olardy odan ári dıagnostıkalaý jáne emdeý úshin tekserý. Neonataldy skrınıng keıinnen náresteniń múgedektigine ákelýi múmkin aýrýlardyń aýyr túrleriniń damýyna jol bermeıdi. Sonymen qatar jalpy týa bitken jáne tuqym qýalaıtyn aýrýlardy anyqtaýdyń tıimdi ádisteriniń biri sanalady.
«2007 jyly Qazaqstanda eki aýrýdy anyqtaýǵa neonataldy skrınıngtiń memlekettik baǵdarlamasy engizildi: fenılketonýrııa (FKÝ) jáne týa bitken gıpotıreoz (TBG). FKÝ – bul aǵzaǵa taǵamdyq aqýyzmen enetin amın qyshqyly-fenılalanın almasýynyń týa bitken genetıkalyq anyqtalǵan buzylýy. TBG – týylǵannan bastap bilinedi, ol qalqansha bezi qyzmetiniń tolyq nemese ishinara buzylýynan bolatyn syrqat. Mindetti neonataldy skrınıng júrgizilýiniń, FKÝ jáne/nemese TBG erte anyqtalýynyń jáne ýaqytyly em taǵaıyndalýynyń arqasynda dárigerler náresteniń damýy úshin qolaıly boljamdar jasaıdy. Alaıda emdelmese, keıin emge baǵynbaıtyn aqyl-oı damýynyń aýyr kemistigi damıdy», - dep atap ótedi qordan.
Jańa týǵan nárestelerdiń skrınıngi ony iske asyrý barysynda óziniń joǵary tıimdiligin kórsetti. Respýblıka boıynsha neonataldy skrınıngpen qamtý 2007 jyly 52 paıyz bolsa, 2020 jyly bul kórsetkish 97,4 paıyzǵaǵa deıin ósti. 2007 jyldan bastap 2021 jyldyń maýsymyna deıin Qazaqstanda 3 863 502 jańa týǵan nárestege tekserýler júrgizildi. Týa bitken gıpotıreozy bar 538 náreste jáne fenılketonýrııasy bar 177 náreste anyqtaldy. FKÝ jáne TBG bar barlyq náreste ýaqytyly emdeldi.
Neonataldy skrınıngten barlyq nárester ómiriniń 2-3 táýliginde (dúnıege kelgennen keıingi 25-72 saǵatta) ótedi. Shala týǵan nárestege 7-14 kúninde skrınıng júrgiziledi.
Zertteý perzenthanada alynady, neonataldy skrınıng júrgizýdi neonatolog dáriger taǵaıyndaıdy. Arnaıy oqytylǵan meıirbıke jańa týǵan náresteniń ókshesinen qannyń qurǵaq daqtaryn alady. Eger sábıge perzenthanada neonataldy skrınıng júrgizilmese, onda qannyń qurǵaq daqtaryn alý jańa týǵan náresteler statsıonarynda nemese turǵylyqty jeri boıynsha alǵashqy medıtsınalyq-sanıtarlyq kómek uıymdarynda patronajdyq qarap-tekserý kezinde júrgiziledi. Aýytqýlar anyqtalǵan kezde dárigerler náresteniń otbasyna jedel habarlaıdy jáne olardy qosymsha tekserýge shaqyrady. Suraqtar týyndaǵan jaǵdaıda genetık dárigerge, oblystyq nemese qalalyq medıtsınalyq-genetıkalyq konsýltatsııaǵa júginýi kerek.
Jańa týǵan náresteniń ókshesinen qan alý tek qana tańerteń ash qarynǵa jasalady jáne tamaqtaný arasyndaǵy ınterval 2,5-3 saǵatty quraýy kerek. Bul ólshengen markerlerdiń kontsentratsııasy durys bolýy úshin mańyzdy.