Nazarbaevtyń jahandyq bastamalary: AÓSShK - Azııa elderiniń ózara seriktestik alańyna aınaldy

ASTANA. QazAqparat - Azııadaǵy ózara yqpaldastyq jáne senim sharalary jónindegi keńesti shaqyrý jónindegi ıdeıany alǵash ret Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Nazarbaev 1992 jylǵy qazanda ótken BUU Bas assambleıasynyń 47-sessııasynda usynǵan bolatyn. Prezıdenttiń atalmysh baıandamasy jas Qazaqstannyń álemdik saıasatqa úlken qadammen aıaq basqanyn bildirdi jáne álemdik qaýymdastyqtyń aldynda mártebemizdiń asyp-tasýyna yqpal jasady.

Qazirgi ýaqytta AÓSShK-ge 26 memleket múshe: Aýǵanstan,Ázerbaıjan, Bahreın, Bangladesh, Birikken Arab Ámirlikteri, Vetnam, Mysyr, Izraıl, Irak, Iran, Iordanııa Hashımıt Koroldigi, Kambodja, Katar, Koreıa Respýblıkasy, Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Qytaı, Mońǵolııa, Ózbekstan, Pákistan, Palestına, Reseı, Taıland, Tájikstan, Túrkııa jáne Úndistan. Baqylaýshy memleketter: AQSh, Japonııa, Indonezııa, Malaızııa, Ýkraına, Fılıppın, Shrı-Lanka. Sonymen qatar, AÓSShK-ge myna halyqaralyq uıymdar qatysady: BUU, EQYU, Arab Memleketteri Lıgasy.

Bastapqy kezeńniń ózinde AÓSShK ıdeıasy qurlyqtaǵy saıası ahýalǵa yqpal ete alatyn halyqaralyq uıymdar men birqatar Azııalyq memleketter tarapynan qoldaý tapty. AÓSShK-niń 2002 jyly Almaty qalasynda ótken eń alǵashqy sammıti ótti. Oǵan Qazaqstan, Reseı, Qytaı, Pákistan, Túrkııa, Mońǵolııa, Qyrǵyzstan, Tájikstan jáne Aýǵanstan basshylary, Ázirbaıjan men Úndistannyń premer-mınıstrleri, Iran, Mysyr (Egıpet), Palestına jáne Izraıldiń ókiletti resmı tulǵalary, baqylaýshy memleketter men uıymdardyń ókilderi qatysty. Ásirese Palestına jáne Izraıldiń ókilderiniń sammıtke qatysýy aıryqsha jetistik boldy. Sol sammıtte sóz sóılegen N.Nazarbaev keńesti shaqyrý týraly bastamany Azııa qurlyǵynyń 90 paıyz aýmaǵyn alyp jatqan iri memleketter qoldaǵanyn málim etken bolatyn.

«AÓSShK osy zamanǵy synaqtarǵa qarsy turýda jahandyq júıesiniń ajyraǵysyz bóligi bola alady jáne bolýǵa tıis», - dedi Qazaqstan Prezıdent Nursultan Nazarbaev sammıtti ashqandaǵy sózinde. «AÓSShK uıymyna múshe memleketter munaı qory boıynsha álemde jetekshi oryndarda kele jatyr, olardyń jer qoınaýynda álemdegi «qara altynnyń» 40 paıyzy shoǵyrlanǵan. Bizdiń sýbkontınenttiń kóliktik-kommýnıkatsııalyq múmkindikteri óte joǵary. Jaqynda oryn alǵan daǵdarys azııalyq memleketterge qıyn soqty, alaıda ol olardyń negizin qurta almady. Azııa ózin-ózi basqarýdaǵy, ekonomıkalyq protsesterdiń jahandaný kezindegi aýyr jaǵdaılarǵa beıimdelý qabiletin taǵy bir ret dáleldedi. Degenmen qazirgi zamandaǵy jaǵdaılarda Azııa memleketteriniń budan da joǵary qaýipsiz damýyna qajetti tetiktersiz, ekonomıkalyq órkendeý týraly aıtý qıyn. Sondyqtan bul forým saıası máselelerdi talqylaý úshin ǵana emes, memleketterdiń turaqty ekonomıkalyq damýyn qamtamasyz etý jaǵynan da óte mańyzdy dep sanaımyn».

AÓSShK-niń 2014 jyly mamyrda ótken ІV Shanhaı sammıti bul úderis evolıýtsııasyndaǵy erekshe basqosý bolyp shyqty: ótkizilgen kezdesýlerdiń basty qorytyndysy Shanhaı yntymaqtastyq uıymy men AÓSShK arasyndaǵy ózara túsinistik týraly memorandýmǵa qol qoıylýy boldy. Sondaı-aq, negizgi qujat - Tórtinshi sammıt deklaratsııasy qabyldandy. Uıymǵa múshe memleketter basshylary Bangladesh pen Katardy Azııadaǵy ózara yqpaldastyq jáne senim sharalary keńesiniń jańa músheleri retinde yqylaspen qarsy aldy. 

Osylaısha, jıyrma jyldan astam ýaqyt ishinde AÓSShK óńirlik qaýipsizdik arhıtektýrasyn nyǵaıtý isindegi atqarǵan syndarly róli arqasynda óziniń qajettiligi men ómirsheńdigin dáleldedi.  AÓSShK-niń arqasynda túrli mádenıetter men órkenıetter jáne damý úlgileri úshin panazıattyq dıalog ornatyldy. Búginde keńes azııalyq memleketterdiń qazirgi jahandyq qaýip-qaterler asqynǵan kezeńinde qaýipsizdik salasynda qarym-qatynas jasaýdyń bedeldi alańyna aınaldy.