Naýryz meıramynyń Jańa Jyl retindegi merekelik mánin kótere túsken lázim
Naýryz meıramynyń jáne bir ereksheligi - bul kúni jaqsy tilek tileý, araz aǵaıynmen jarasý, tabysý sekildi adamgershilik qasıetter kórinis taýyp, osynyń ózi adam balasyn joǵary sanalylyqqa, ádeptilikke, ónegelikke, baýyrmaldyqqa, kórgendilikke, izgilik pen bilimdilikke baýraıdy.
Naýryz - eń aldymen qazaqtyń mádenı murasyn ulyqtap, ulttyq qundylyqtarymyzdy erekshe qadirleýdiń jarqyn aıǵaǵyna da aınalyp otyr. Jalpy, Naýryz - dostyqtyń, yntymaqtyń, yrys-berekeniń, jańarýdyń merekesi, halyqtar birligi men tatýlyǵynyń bastaýy. Sondyqtan da, bul meıram bir ultqa ǵana emes, jalpyǵa ortaq bolýy, ulystardyń uıytqysymen shyn peıildegi jalpyhalyqtyń meıramyna aınalýy shart. Al bul maqsatty júzege asyrý úshin eń aldymen Ulystyń uly kúnin toılaý aýqymyn da mazmunyn da keńeıte túsken oryndy.
Osydan biraz jyl buryn BUU deńgeıinde qoldaý taýyp, halyqaralyq qaýymdastyq tarapynan eń ejelgi merekelerdiń biri bolyp tabylatyn Naýryzdyń mártebesi kóterildi. Qazaqstan da tól meıramyn toılaýdy resmı túrde úsh kúnge uzartty. Shyndyǵynda, Qazaqstanda mereke deńgeıinde úsh kúnge sozylatyn birden bir meıram - Naýryz. Osynyń ózi tól merekemizge jańa jyldyq sıpat beretin bastapqy joralǵynyń jasalǵanyn bildiretin sekildi. Degenmen, endigi kúni elimizde Naýryzdy Jańa jyl retinde resmı áıgileýdiń kezi jetken syńaıly.
Shyndap kelgende, atynan belgili Naýryz - jyldyń basy, kúnniń jańasy. Bul qazaqtyń ózi erteden aıtyp júrgen, eshqandaı da dáleldi qajet etpeıtin Jańa jyly! Endeshe, úsh kúndik merekeleýdi belgilegennen keıin, Naýryzdy resmı Jyl bastaýy dep jarııalaý da kezek kúttirmeıtin máselege aınalýy tıis.
Bundaı bastamaǵa Memleket basshysy N. Nazarbaev ta birneshe márte qoldaý bildirip, túptiń túbinde osylaı bolýy tıistigin alǵa tartqan bolatyn. Máselen Prezıdent burnaǵy jyly: «Tarıhy tereńde jatqan Naýryz merekesi qazaq jerinde árqashan toılanǵan, alaıda, bir zamandarda halqymyz ony joǵaltyp aldy. Elimiz táýelsizdik alǵannan keıin tól merekemizdi biz qaıtadan jańǵyrttyq. Bul mereke árýaqytta halqymyzda irgesi sógilmegen birliktiń, eńseli erliktiń, yrys pen baq-berekeniń merekesi bolyp sanalatyn. Qystan, qıynnan shyqqan halqymyz bir-birimen qaýyshyp, tós túıistirip, aǵaıynnyń amanshylyǵyn bilip, ótkenge salaýat aıtyp, keleshekten baqyt tilep, Naýryz kóje ishetin bolǵan. Bul kúni urysqan aǵaıyn tabysatyn, renjisip qalǵan jastar qaıtadan tabysyp, mahabbattaryn arttyryp, bas qosatyn, barlyq jamanshylyq umytylatyn, jaqsylyqqa qaraı bet buratyn kez bolǵan. Túbinde bizdiń naǵyz jańa jylymyz osy Naýryz meıramy bolýy qajet. Qytaı óziniń jańa jylyn aqpannyń ortasynda bir apta toılaıdy. Shyǵystyń barlyq halqynyń óz jańa jyldary bar. Biz de túbinde óz merekemizge kelýimiz kerek», degen bolatyn.
Shyndyǵynda, Naýryz - naqty ǵylymı, astronomııalyq turǵydan alǵanda da shynaıy jańa jyl merekesi. Kún men túnniń teńelip, kóktemniń bastalýy, tirshiliktiń uıqydan oıanyp, jańarýynyń basy. Sol úshin de bundaı Ulyq kúndi Jańa jyl deńgeıinde atap ótý - Naýryzdy merekeleýdiń mazmunyna da, aýqymyna da jańasha kózqaras qalyptastyratyn, jalpyhalyqtyq toıǵa aınalatyn edi.
Ekinshi bir qyrynan alǵanda, qazaq úshin Naýryz - bul ulttyq sananyń, ulttyq birliktiń jarqyn kórinisi. Máselen, ótken ǵasyrdyń basynda Alash arystary osy Naýryzdy barynsha nasıhattaı otyryp, ulttyń rýhyn kóterýdi, mereke arqyly ony baıandy etýdi maqsat qylǵany da belgili. Qazaqqa Naýryzdy Jańa jyl retinde, Jyl basy retinde belgileý qajettigi týraly máseleni de alǵash sol Alash kósemderi kóterip ketken bolatyn. «Naýryz - qazaqsha jyl basy. Burynǵy kezde ár elde naýryz týǵanda meıram qylyp bas asyp, qazan-qazan kóje istep, aýyldan aýylǵa, úıden-úıge júrip kári-jas, qatyn-qalash bári de máz bolyp, kórisip, aralasyp qalýshy edi. Bul kezde ol ǵuryp qazaq arasynda qalyp bara jatqan sekildi, huty naýryzdyń qaı aıda, qaı kúni bolýy haqynda ár túrli sóılenedi. Bireýler naýryz marttyń birinde, ekinshileri toǵyzynda keledi desedi. Ár jurttyń belgili kúnde jańa jyly týady, eski jyl bitip, jańa jyl bastalǵanda: «Jańa jyl qaıyrly bolsyn! Jańa baqyt kásip bolsyn!» dep quttyqtasady, ol kúndi meıram qylyp shattyqpen ótkizedi...Mine, tabıǵattyń osyndaı kóńildi ózgerisiniń kezeńinde bizdiń Jańa jylymyz - Naýryz týyp, ata ǵurpymyzdy umytpaı belgili bir kúndi jyl basy qylyp alsaq unamdy is bolar edi», dep jazady «Qazaq» gazeti.
«Meıram - ulttyń jeke‑jeke bolǵan múshelerin biriktirip, bir denedeı qylyp qosatyn bir dáneker. Meıram bolǵan soń, tiri bir ult bir adam sekildi daıyn bir sezimge ıe bolýy kerek. Naýryz meıramy da mundaı meıramdardyń bireýi. Mart keledi. Tabıǵat qystan shyǵady. Yzǵarly sýyq báseńdeıdi, áýege bir ortaqshylyq, janǵa bir keńdik keledi. Kúnshyǵys halqynyń súıkimdi janyn maıdalyǵymen sıpaǵan ádemi kúnder, jan‑janýar, shópterge jan beretin aýamen sáýleli hám nurlar keledi», deıdi «Qazaq» gazeti.
Endeshe táýelsiz Qazaqstannyń bul turǵydaǵy aldaǵy basym mindeti Naýryz meıramynyń Jańa Jyl retindegi ulttyq mánin kóterý, memlekettik mańyzyn tereńdetý bolǵany lázim.