Naýryz meıramy 5 myń jyl buryn paıda bolǵan - etnolog

ALMATY. QazAqparat - Naýryz - jer betindegi eń kóne meıramdardyń biri. Onyń tarıhy 5 myń jylǵa deıin kete beredi. Merekeniń paıda bolý tarıhy týraly QazAqparat tilshisine etnolog, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq ýnıversıtetiniń arheologııa kafedrasynyń dotsenti, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty Merýert Egizbaeva aıtty.

Naýryz sózi parsy tilinen aýdarǵanda «jańa kún» degen maǵynany bildiredi.

«Tasqa qashalyp salynǵan sýretter Naýryz meıramynyń tarıhy tereńdigin kórsetedi. Almatydan soltústik batysqa qaraı 170 shaqyrymda ornalasqan Ańyraqaı taýlarynda óte eski sýretter tabylǵan. Olar 5 myń jyl buryn salynǵan dep aıta alamyz. Sýrette eki iri beıne salynǵan. Olardyń biri Táńir bolsa, ekinshisi qarańǵylyqtyń sımvoly - Іńir. Sýrette ekeýi qushaqtasyp tur, budan kórisý dástúrin kórýge bolady. Olardyń ortasynda jańa týǵan buzaý, alty aılyq tana, iri buqa jáne bıe salynǵan. Bular sáıkesinshe jyl mezgilderin bildiredi. Olardyń astynda 12 aı tektes adamdar bılep júr. Bul 12 aıdy bildirse kerek. Bul sýrette «Naýryz» meıramynyń kún men tún teńelýi kórsetilgen. Osydan aq erte kezde qalaı toılaǵanyn túsinýge bolady», - dedi Merýert Egizbaeva.

Onyń aıtýynsha, Naýryz meıramy dinı merekege jatpaıdy.

Shyǵys oıshyldary Mahmud Qashqarı, Ábý Raıhan Bırýnı, Fırdaýsı, Álisher Naýaı, Omar Haıamnyń artynda qalǵan mádenı muralarynda Naýryz týraly birneshe ret aıtylady. Etnologtyń aıtýynsha, Naýryz meıramy tek qana túrki halyqtaryna ortaq mereke emes, sondaı-aq, ıran-parsy halyqtary da Naýryzdy toılaıdy.

«Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev «Bolashaqqa baǵdar: qoǵamdyq sanany jańǵyrtý» maqalasynda qoǵamdyq sanany jańǵyrtý úshin Ulttyq salt-dástúrlerimiz, tilimiz ben mýzykamyz, ádebıetimiz, joralǵylarymyz, bir sózben aıtqanda ulttyq rýhymyz boıymyzda máńgi qalýǵa tıis degen bolatyn. Naýryz merekesin jappaı toılaýymyzdyń ózi osy bastamany júzege asyrǵanymyzdy bildirse kerek. Naýryzda adamdar bir-birine ıgi tilek tilep, urysqandar tatýlasyp jatady», - dedi M.Egizbaeva.

Onyń aıtýynsha, tól merekemizde adamdar jańa kıim kıip, kishiler úlkenderdiń batasyn alatyn bolǵan. Dál osy kúni barlyq ókpe-renish umytylatyn. Búginde Naýryz merekesiniń kóptegen elementteri qaıta oralyp jatyr.

«Keıbir umytylyp qalǵan dástúrler de jańǵyryp jatyr. Ásirese, batysta Atyraý, Mańǵystaý oblystarynda 14 naýryzda Amal merekesi bastalady. Adamdar bir-birimen kórisedi. Bul amaldardyń barlyǵynyń ósip kele jatqan urpaqqa bereri mol. Jastar arasynda keshirimdi bolý, tatýlyq, adamgershilik, úlkenge - qurmet, kishige - izet sııaqty qaǵıdalardyń qalyptasýyna yqpal etedi», - dedi etnolog.