Munaı men temirjoldy jemqorlyq jaılap barady - baspasózge sholý
***
Almaty, Shyǵys Qazaqstan, Qaraǵandy jáne Pavlodar oblystarynyń óńiraralyq ıntegratsııa forýmy el ekonomıkasyn arttyryp qana qoımaı, serpindi jobalardyń qanat jaıýyna yqpalyn tıgizbek. Bul týraly «Egemen Qazaqstannyń» búgingi sanynda «Qýatty aımaqtar - qýatty Qazaqstan» degen taqyryppen berilgen maqalada aıtylady.
Basylymnyń jazýynsha, Óskemende juma kúni Qazaqstan Respýblıkasy Premer-Mınıstri Serik Ahmetovtiń qatysýymen Almaty, Shyǵys Qazaqstan, Qaraǵandy jáne Pavlodar oblystary óńiraralyq ıntegratsııa forýmy bastaldy. Shyǵys Qazaqstan memlekettik tehnıkalyq ýnıversıteti janyndaǵy tehnoparktyń atshaptyrym kórme zalynda tórt oblystyń ónerkásip oryndary shyǵaratyn taýarlar kórmesi uıymdastyryldy.
Premer-Mınıstr Serik Ahmetov aımaqaralyq seriktestikti úılestirý máselelerin Óńirlik damý mınıstrligine júktep, osyndaı forýmdardy ózge oblystarda ótkizýdi tapsyrdy. Forýmnyń plenarlyq májilisine deıin birneshe baǵyt boıynsha sektsııa jumystary jalǵasyp, 7 uzaq merzimdi kelisimshart, 11 ózara seriktestik týraly memorandým, 4 nıet hattamasy, úsh oblystyń júıe qurýshy kompanııalary jáne otandyq taýar óndirýshiler arasyndaǵy 15 nıet kelisimderine qol qoıyldy. «Qýatty aımaqtar - qýatty Qazaqstan» atty óńiraralyq ıntegratsııa forýmy aıasynda oblystar kásiporyndary «Qazaqmys», «Arselor Mıttal Temirtaý», «Kaztsınk» kompanııalary 39 memorandýmǵa qol qoıdy. Sonymen birge, Shyǵys Qazaqstan, Almaty, Qaraǵandy, Pavlodar oblystarynyń ákimderi óńirler arasyndaǵy ıntegratsııalyq baılanysty keńeıtý jónindegi negizdemelik kelisimderge qol qoıdy. Forým qorytyndysynda tórt oblystyń ákimi 20 mıllıard teńgeniń 40 kelisimshartyn jasasty.
Egıpet Arab Respýblıkasyna resmı sapary barysynda Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasynyń tóraǵasy, Bas múftı Erjan qajy Malǵajyuly Mysyr múftıi sheıh Shaýqı Ibrahımniń qabyldaýynda boldy. Bul týraly «Egemen Qazaqstannyń» búgingi sanyndaǵy «Dinı ahýal dindarlardyń baıypty qadamymen ólshenedi» degen maqalada habarlanady.
Bas múftıler basqosýynda eki eldiń dinı basqarmalary arasyndaǵy áriptestik baılanysty jańa deńgeıge kóterý, tájirıbe almasý dástúrin jandandyrý, dinı ilimi tereń, jańasha oılaıtyn, uıymdastyrý qabileti joǵary isker ımamdardy daıyndaý máseleleri talqylandy.
Sheıh Shaýqı Ibrahım áıgili Ál-Azhar ýnıversıteti tek mysyrlyq ilim izdenýshilerdi ǵana oqytpaıtynyn jetkizdi. «Qazaqstannan keletin jastarǵa ýnıversıtetimizdiń esigi árdaıym ashyq. Biz oqý-aǵartý, basqa da salalar boıynsha qazaqstandyq jastarǵa qoldaý kórsetýge daıynbyz», - dedi Mysyr múftıi.
Erjan qajy Maıamerov dinı basqarma HHІ ǵasyr talabyna saı din kadrlaryn daıyndap, dinı saladaǵy qyzmetti dóńgeletip áketetin jan-jaqty ilimi tolysqan ámbebap ımamdar tobyn qalyptastyrýǵa asa mán berip, osy baǵytta naqty qadamdar jasap jatqanyn baıandady. «Biz búginde ımam-moldalarǵa úlken jaýapkershilik júktelgen zamanda ómir súrip otyrmyz. Kez kelgen eldiń dinı ahýaly din kadrlarynyń baıypty qadamy men baısaldy iskerliginsiz turaqtanbaıtyny taǵy aqıqat», - dedi QMDB tóraǵasy Erjan qajy Malǵajyuly.
Basylymnyń jazýynsha, Bas múftı mysyrlyq áriptesin Qazaqstanǵa resmı saparmen kelýge shaqyrdy. Ol shaqyrý qabyl alyndy.
***
Aǵymdaǵy alty aıdyń ózinde elimizdegi ishki ister organdary 1 myńnan astam azamatty zańsyz qamaýǵa alǵan. Sonymen birge 343 adamǵa eshbir negizsiz izdeý jarııalap jibergen. Bul týraly «Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda «Munaı men temirjoldy jemqorlyq jaılap barady» degen maqalada berilgen.
Gazettiń jazýynsha, bıylǵy jartyjyldyq jumystaryn qorytyndylaǵan Bas prokýratýranyń alqa májilisinde osyndaı keleńsizdikterdi ornyna keltirýmen qatar, tıisti merzim aralyǵynda áleýmettik-ekonomıkalyq salada 243 myń zań buzýshylyq anyqtalyp, 500 myńnan astam azamattyń quqyǵy qorǵalǵany týrasynda da aıtyldy.
Beınekonferentsııa arqyly barlyq oblysty qamtyǵan jıynǵa tóraǵalyq etken Bas Prokýror Ashat Daýylbaev quzyrly organnyń qyzmetindegi jetistikter men kedergilerdi de atady. Prokýrorlar atalǵan merzimde elimizde 12 myńnan astam tekserýler júrgizip, nebir qıturqy zańsyzdyqtardyń betin ashqan. Atap aıtqanda, ómirdiń ózekti salasyndaǵy 243 zańsyzdyqtyń ózi memleketke 24 mlrd teńge zalal keltirgen. Qolynda bıligi bar memlekettik mekemeler qabyldaǵan 25 myń quqyqtyq aktiniń zańsyz dep tanylýynyń ózi el qazynasyn qyrýar shyǵynǵa batyrǵandyǵy daýsyz. Nebári alty aıdyń kóleminde prokýrorlardyń tikeleı qatysýymen 452 qylmystyq is qozǵalyp, 37 myń jaýapty tulǵa jazaǵa tartylyp, 71 mlrd teńgeni bıýdjetke qaıtarý jóninde talap qoıylyp otyr.
Qazir arzan jumys kúshin paıdalaný nemese tıisti aqysyn tólemeı ketý de «sánge» aınaldy. Elbasynyń ózi eńbek daýyn ýshyqtyrmaı, mezgilinde sheshý jaıynda qatań tapsyrsa da, keıbir kásiporyndar burynǵy ádetinen tanbaı keledi. Máselen, jarty jylda 65 myń jumysshy osyndaı jaǵdaıǵa ushyraǵan. Aqyrynda quzyretti mekemeniń yqpaly etýinen keıin ǵana 4 mlrd teńge tólenipti.
Árıne, jumys berýshiniń barlyǵyn qaralaýǵa bolmaıdy, olardyń arasynda kerek deseńiz túrli tekserýshi organdardyń ózinen zábir kórip júrgenderi de jeterlik. Ony Bas prokýratýra da joqqa shyǵarmaıdy. Óıtkeni «Atameken» kásipkerler palatasymen birlesip «Bıznes tiregi» atty joba ashqanda quqyǵy buzylǵandyǵyn aıtyp, 17 myń bıznesmen shaǵymdanypty, onyń 7 myńy - bıyldyń enshisinde.
Basylymnyń jazýynsha, qadaǵalaýshy mekemege artylǵan kelesi mańyzdy mindettiń biri - jemqorlyqtyń jolyn kesý. Qazirgi kezde anyqtalǵan derekterge qaraǵanda, sybaılastyqtyń qordalanǵan ordasyna munaı men temirjol júıesi de aınalyp bara jatqanǵa uqsaıdy. Daýylbaevtyń málimetinshe, prokýrorlar qabyldaǵan sharalardyń nátıjesinde jer telimderin memleket menshigine qaıtarýǵa, ken oryndarynan munaıdy jappaı urlaý shemalaryn ashýǵa qol jetkizildi. Al jer salasyndaǵy aldaý-arbaý, jymqyrý qashannan beri jalǵasyp kele jatyr. Jer qatynastary salasyndaǵy memlekettiń múddesin qorǵaý máselelerindegi prokýrorlardyń jumysy kóńil kónshitpeıdi. Mysalǵa, Mańǵystaý oblysyndaǵy týrıstik klaster, energetıkalyq hab jáne «Aqtaý-Sıtı» keshenin damytý boıynsha jobalardy júzege asyrý kózdelgen jer telimderi jeke tulǵalardyń qolyna ótip ketken. Biraq memlekettik organdar, sonyń ishinde prokýratýra ýaqtyly shara qabyldamaǵan jáne zań buzýshylyqtyń jolyn kespegen. «Qysqasy, qala salatyn jerdi qalaısha satyp jibergendigi týrasynda eshkimniń tekseris júrgizbegendigine qaraǵanda, sybaılastyqtyń sulbasy «menmundalaıtyndaı», - delingen basylymda.
«Antarktıkadaǵy Paın-Aılend muzartynan kólemi myń sharshy shaqyrymdaı bolatyn úlken muz aral bólinip shyqty. Myńdaǵan jyldar boıy qurlyqqa jabysyp, qatyp turǵan qalyń muz qabaty qazir muhıt sýynda qalqyp júr. Ǵalymdar bul qubylystyń bolatynyn aldyn ala eseptep, eki jyl boıy kútken eken», - dep jazady «Aıqyn» gazeti «Antarktıdanyń alyp araldary teńizge ketip jatyr» atty maqalasynda.
Gazettiń jazýynsha, Paın-Aılend Antarktıkadaǵy eń úlken shelftik muzarttardyń biri bolyp sanalady. Jańadan paıda bolǵan aısberg muhıt sýyna jyljyp túsip jatqan osy muzarttyń shetki bóligi. Muz qabaty qaq aıyrylyp, ekige jaryla bastaǵanda-aq ǵalymdar onyń túbinde bólinip shyǵyp, aısbergke aınalatynyna kúmán keltirmegen. Muzarttaǵy jarylǵan jerdiń syzaty ulǵaıyp, bir shetinen ekinshi shetine jetkenin alǵash nemis spýtnıkteri anyqtaǵan bolatyn. Qazir Antarktıkada polıarlyq qys. Soǵan qaramastan materıkten bólinip shyqqan muz araldyń kólemin radarmen jabdyqtalǵan arnaıy quraldardyń kómegimen, skaner arqyly anyqtaýǵa bolady. Bólinip shyqqan aısbergtiń kólemin ǵalymdar shamamen 720 sharshy shaqyrym dep otyr. Mundaı aýmaqqa Máskeý sııaqty 18 mln halqy bar iri qalany ornalastyrýǵa bolady.
BBC aqparaty boıynsha, Germanııadaǵy Alfred Vegener ınstıtýtynyń professory Angelıka Hýmbert muz aral 2012 jyly qurlyqtan bólinip shyǵady dep jarııalǵan. Alaıda ǵalymdardy birneshe aıda paıda bolatyn aısberg eki jylǵa jýyq kúttiripti. Endi olar aısbergtiń shyǵanaqtan ashyq muhıtqa shyǵatyn ýaqytyn eseptep bastaryn qatyrýda. Oǵan kóp ýaqyt ketpeıdi, qatty tolqyndar bolsa aısbergti shyǵanaqtan alyp shyǵady. Sodan keıin ol ekvatorǵa qaraı qozǵalatyn bolsa, onda muztaý erip, joq bolǵansha neıtraldy sýlarda júrgen kemelerge úlken qater bolmaq.
Mundaı alyp aısbergter Antarktıdanyń shelftik muzarttarynan 6-10 jyldyń ishinde bir ret bólinip otyrady eken. Sońǵy ret osyndaı iri muz araldar 2007 jáne 2001 jyldary bólinip muhıtqa qaraı ketken. Osydan 12 jyl buryn bólingen aısbergtiń kólemi 11 myń sharshy shaqyrym bolǵan. Ol birneshe jyl boıy ońtústik jartyshar sýlarynda qalqyp júrip, aqyryndap erip sýǵa aınalǵan. Qazir álemdik muhıttardaǵy sýdyń kóterilip kele jatqany osy aısbergterdiń máńgilik muzdaqtardan bólinip jatqandyǵynan bolýy múmkin. Biraq ǵalymdar bul qubylysty jahandyq klımattyń ózgerýimen baılanystyrǵysy kelmeıdi.
Shymkenttegi 130 jyldyq tarıhy bar «Hımfarm» AQ Údemeli ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý baǵdarlamasy aıasynda birneshe tseh iske qosyldy. Kásiporyn aldaǵy ýaqytta áli de birqatar aýqymdy jobalardy iske qospaqshy. «Aıqynnyń» jazýynsha, qazir atalǵan mekeme «Santo» saýda markasymen ónim shyǵarýda. Ol osydan birshama ýaqyt buryn álemdegi farmatsevtıka naryǵynda ózindik orny bar «Polfarm» kompanııasynyń tobyna engen bolatyn. - «Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń basshylyǵymen jasalǵan Údemeli ındýstrııalyq-ınnovatsııalyq damý baǵdarlamasynyń iske asyrylý deńgeıi bizde joǵary dep aıta alamyn. Kompanııamyz aldaǵy jyldarǵa arnalǵan ınvestıtsııalyq baǵdarlama jasaǵan. Ol respýblıka boıynsha ázirlengen baǵdarlamaǵa endi. Sonyń aıasynda ampýlalyq-ınfýzııalyq joba iske asyryldy. Antıbıotıkter shyǵarý odan ári damydy. Antıbıotıkterdiń qýattylaýlary shyǵaryla bastady. 2-3 túrli jańa antıbıotıkter daıyndaý jolǵa qoıyldy. Dári-dármekterdiń qatty túrlerin kóbirek óndirýge kiristik. Sırop túrinde shyǵarylǵan emdik dárilerdi kóbeıttik, - deıdi «Hımfarm» AQ bas dırektory Vladımır Grygleevıch. - Farmatsevtıkalyq kásiporyn úshin zerthanalardyń mańyzy úlken. Investıtsııalyq baǵdarlama aıasynda qosymsha ınfraqurylymdar retke keltirildi. Mysaly, elektr júıesi jańartyldy. Sýdy daıyndaý osy júıemen iske asyryla bastady. Jylý júıesi jańaryp, iske qosyldy.
«Santo» saýda belgisimen ónim shyǵaryp, halyqaralyq GMP sapa standarttaryn engizip jatqan respýblıkadaǵy eń iri farmatsevtıkalyq kompanııada ÚIIDMB aıasynda aldaǵy kúzde taǵy bir jańa tseh paıdalanýǵa tapsyrylmaqshy. «Sońǵy ınvestıtsııalyq jobalardy ári ketkende 2015 jylǵa deıin aıaqtaımyz», deıdi kásiporyn basshylary. «Hımfarm» tolyq jańarǵanǵa deıingi barlyq ınvestıtsııalyq jobalardyń jalpy quny 10,3 mıllıard teńgeni quramaqshy.