ModernDiplomacy.Eu basylymy Qasym-Jomart Toqaevtyń reformalary týraly maqala jarııalady
«Shamamen eki jyl buryn Qazaqstanda basshylyq aýysyp, Qasym-Jomart Toqaev prezıdent saılaýynyń qorytyndysy boıynsha QR Prezıdenti laýazymyna ıe boldy. Sodan beri elde kóptegen reforma júrgizildi. 30 jyl boıy prezıdent qyzmetin atqarǵan Nursultan Nazarbaev Qazaqstannyń ekonomıkasy men óńirdegi ınvestıtsııa tartý ortalyǵy bolýyna múmkindik bergen irgetas qalady. Nazarbaev kezinde Qazaqstan óziniń barlyq kórshilerimen, sondaı-aq Eýropa jáne AQSh-pen jaqsy qarym-qatynas ornata aldy. 2019 jyldan keıin eldiń damý vektory ózgerdi. Prezıdent Q.Toqaev óziniń nazaryn ekonomıkalyq qaıta qurýlar men syrtqy saıasatqa ǵana emes, sondaı-aq eldegi saıası reformalardy júrgizýge aýdardy», - dep jazady pofessor.
Maqala avtory basshylyq aýysqanǵa deıin Qazaqstan birinshi kezekte ekonomıkalyq damýǵa jáne ınvestıtsııalar tartýǵa basymdyq bergenin eske salady.
«Shynynda da, Qazaqstan burynǵysynsha álemniń eń damyǵan 30 eliniń qataryna kirýge umtylýda. Degenmen, Qazaqstannyń qazirgi Prezıdentiniń pikirinshe, ekonomıkalyq damýǵa qol jetkizý úshin saıası reformalar qajet. Bul reformalar Qazaqstannan tysqary álem úshin nege mańyzdy degen suraq týyndaýy múmkin. Bul el Eýropalyq odaqtyń Ortalyq Azııadaǵy basty saýda áriptesi bolyp sanalady jáne «Bir beldeý – bir jol» baǵdarlamasy sheńberinde Qytaı men álemniń ózge elderi arasyndaǵy saýdany damytýda negizgi ról atqarady. Qazaqstan Sırııa men Aýǵanstandaǵy qaqtyǵystardy sheshýde AQSh, Reseı jáne basqa da álemdik derjavalarǵa qoldaý kórsetip keledi. Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqtyń negizin qalaýshylardyń biri jáne halyqaralyq qoǵamdastyqtyń belsendi múshesi bolyp tabylady», - deıdi avtor.
P. Dýarte Qazaqstannyń saıası jáne ekonomıkalyq baǵyty eldiń ózine ǵana emes, jalpy óńirge jáne álemniń basqa elderine de áser etetinin bas aıtady.
«Q.Toqaevtyń eń mańyzdy reformalarynyń biri – halyqty saıası máselelerdi sheshýge tartý jáne halyqtyń suranysy men synyn estıtin «halyq únine qulaq asatyn memleket» - úkimet uǵymyn engizý. Úkimet pen halyq arasyndaǵy dıalogty keńeıtý úshin 2019 jyly Prezıdent Q.Toqaev Ulttyq qoǵamdyq senim keńesin qurdy. Onyń maqsaty – azamattyq qoǵam men qalyń jurtshylyqtyń usynysyn eskere otyryp, reformalar men zańnama boıynsha naqty usynystar ázirleý. Ortalyq jáne jergilikti bılik organdarynyń esep berýin kóbeıtý olardyń tıimdiligin arttyrady jáne sybaılas jemqorlyq sııaqty burynnan kele jatqan problemalarmen kúresýge múmkindik beredi. Osyǵan baılanysty, eldiń quqyqtyq júıesi quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleriniń neǵurlym belsendi jáne jaýapty rólin kózdeıtin jumystyń servıstik modeline kóshý jolymen qaıta qurylyp jatyr», - deıdi sarapshy
Maqalada memlekettik basqarý salasyndaǵy reformalar týraly da aıtylǵan.
«Prezıdent Q.Toqaev Úkimetke memlekettik qyzmetshilerdiń sanyn 25% qysqartýdy, sondaı-aq jas kadrlardy kóbirek tartýdy tapsyrdy. Áleýmettik jelilerdi jıi paıdalanatyn Prezıdent memlekettik qyzmetterdiń tıimdiligin arttyrý úshin olardy tsıfrlandyrýdy óziniń basym mindetine aınaldyrdy. Prezıdent Q.Toqaev saıası reformalardan basqa, tabıǵı resýrstarǵa shamadan tys táýeldilikti azaıtýǵa, ekonomıkany ártaraptandyrýǵa basymdyq beredi. Sondyqtan, Qazaqstan eksporttaıtyn munaı, gaz, ýran jáne basqa da shıkizat resýrstaryn óndirý múmkindigine qaramastan, Q.Toqaev Úkimetke aýyl sharýashylyǵynyń áleýetin barynsha paıdalanýdy tapsyrdy. Óıtkeni Qazaqstan aýyl sharýashylyǵy ónimine joǵary suranys tanytyp otyrǵan Qytaımen jáne Azııanyń basqa da tez damyp kele jatqan elderimen ózara is-qımyl jasaıdy», - dep jazady P. Dýarte.
Avtor eldegi áleýmettik reformalardyń da der kezinde qolǵa alynǵanyn aıtady.
«Prezıdent Q.Toqaev atap ótkendeı, «ekonomıkalyq reformalar azamattardyń tabysyn arttyrýǵa múmkindik berip, ómir sapasynyń neǵurlym joǵary standarttaryn qamtamasyz etkende ǵana aqtalady». Іs júzinde bul halyqtyń neǵurlym osal toptaryn, sondaı-aq óz isin ashý úshin kredıtterge táýeldi jekelegen adamdar men kompanııalardy qorǵaýdy bildiredi. Osylaısha, Q.Toqaev bank kredıtteriniń kólemin ulǵaıtýǵa jáne ony ınnovatsııalar arqyly ónimniń qunyn ulǵaıtatyn kásiporyndarǵa baǵyttaýǵa, solaı memlekettiń qaramaǵyndaǵy tıimsiz kásiporyndardyń sanyn qysqartýǵa umtylady. Pandemııanyń ekonomıkalyq áserinen kóp zardap shekkenderge qoldaý kórsetý úshin Prezıdent bank nesıeleri boıynsha aıyppuldardy alyp tastaýdy usyndy. Uzaq merzimdi áser etýi múmkin taǵy bir qyzyqty áleýmettik shara – Q.Toqaevtyń joǵary bilim alý árbir mektep túleginiń túpki maqsaty bolýy kerek degen ıdeıadan birtindep bas tartýǵa tyrysýy. Onyń ornyna, ol belgili bir tehnıkalyq daǵdylardy úıretetin kásibı ortalyqtar men kolledjderdi alǵa jyljytý úshin ýnıversıtetter sanyn azaıtýǵa tyrysyp jatyr», - deıdi avtor.
Mınıý ýnıversıtetiniń professory muny ártúrli mamandardy qajet etetin naryq qajettilikterine beıimdelý qajettiligimen túsindiredi.
«Jalpy alǵanda, Q.Toqaevtyń Qazaqstan Prezıdenti laýazymyndaǵy qyzmetin jáne onyń reformalaryn naqty baǵalaýǵa áli erte. Ol Qazaqstandaǵy keńestik oılaý men eskirgen basqarý júıesin ózgerte otyryp, eldiń qordaly ishki problemalarymen kúresýge tyrysyp júrgeni anyq. COVID-19 pandemııasy shıelenistirip jibergen ishki-syrtqy problemalar men onyń saldaryn úılestirý áreketi Prezıdent Q.Toqaevtyń reformalary elge jańa dáýirdiń syn-qaterlerin jeńýge qanshalyqty kómektese alatynyn kórsetedi», - dep túıindegen P. Dýarte.