Mırbolat Ersaev: Kórisý kúni – ejelden kele jatqan tól dástúrimiz
-Mırbolat Bıjanuly, aldymen Kórisý merekesiniń tarıhyna toqtala ketseńiz?
-14 naýryzǵa keletin Kórisý kúni buryn Qazaqstannyń Batys aımaǵyna tán boldy. Sońǵy jyldary Qazaqstanda meıram aıasy keńeıip keledi.
Meıramnyń tarıhyna kóz salsaq, Kórisý – osy kúnge deıin Qazaqstannyń Batys óńiri jáne Reseımen shektesetin aımaqtarda saqtalyp qalǵan kóne dástúr. Osy salt-jora arqyly jastardy kishipeıildilikke, aýyzbirshilikke, baýyrmaldyqqa tárbıelegen.
Keıbir tarıhshylar Qazaqstannyń batys aımaǵynda saqtalǵan 14 naýryz kúngi merekeni eski kúntizbemen baılanystyrady. Dálý, Út, Amal, Sáýir, Saratan, Zaýza, Áset, Súmbile, Mızan, Aqyrap, Qaýys, Jedi degen eskishe arab aılarynyń týýyn ár aıdyń qazirgi eseppen 14-inen bastaǵan. ıAǵnı, 14 naýryz aıdyń bir jańasy dep eseptegen. Qazaqtyń eskishe jańa jylynyń basyn Kórisý dástúrimen baılanystyrý oıǵa syıymdy. Kórisý kúni kezdesken adamdardyń bir-birin «Bir jasyń qutty bolsyn!» dep quttyqtaýy osyǵan dálel ispettes.
Qazaqtyń ǵulama ǵalymy - Máshhúr Júsip Kópeıuly óziniń jazbasynda 8 kúndik naýryzdama ótetinin aıtyp ketken, ıaǵnı: «Ol eskishe:1-8 naýryz, qazirgi kúntizbede 14-21 naýryz aralyǵy», - dep jazady.
-Óziń basshylyq jasaıtyn Batys Qazaqstan oblystyq mýzeıi men onyń aýyl-aımaqtaǵy fılıaldary Kórisý merekesin qalaı atap óted i?
-Batys Qazaqstan oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıi men onyń aýdandardaǵy jáne Oral qalasyndaǵy fılıaldarynda jyl saıyn Kórisý aıt kúnine arnalǵan sharalar ótkizip keledi.
Bul sharalardyń maqsaty – jas urpaqqa kórisý aıt pen qazaq halqynyń salt-dástúrleri, ádet-ǵuryptary týraly tereń maǵlumat berý, oryndalý barysyn kórsetý. Sharaǵa óńirge syıly aqsaqaldardy, ájeler halyqtyq ansamblderin, tarıhshylar men ólketanýshylardy, mádenıet salasy qyzmetkerlerin, jýrnalısterdi, stýdentter men oqýshylardy shaqyryp kelemiz.
Naýryzǵa arnalǵan mundaı sharalarda Kórisý aıtynyń shyǵý tarıhyn kópshilikke áńgimelep, kórmege mýzeı qoryndaǵy ulttyq buıymdarymyzdy shyǵaramyz. Qazaqtyń ulttyq kıimderin kıgen mýzeı qyzmetkerleri salt-dástúrge baılanysty shaǵyn qoıylymdar qoıady. Teatrlandyrylǵan qoıylymdarda umyt bola bastaǵan salt-dástúrlerimizdi sahnalaýǵa tyrysamyz.
-Bıyl Kórisý kúnine arnalǵan qandaı sharalar ótýde?
-Kórisý kúnine oraı bas mýzeıimizge ólketanýshy, belgili jýrnalıst Tıhon Álipqalı men mýzeı ardageri Sara Tanabaevany shaqyrdyq. «Dástúrimiz tozbasyn» atty kópshilik sharada ol kisiler jastarǵa Kórisý merekesi jaıly kóp adam bile bermeıtin óte qundy málimetter aıtty. Bıyl pandemııaǵa baılanysty karantındik shekteýler aıasynda kóp adam jınaı almasaq ta, Kórisý men Naýryz merekesine baılanysty mádenı sharalarymyz barlyq bólimderde de josparǵa saı ótip jatyr.
Bıylǵy erekshelik – Kórisý kúni men Ulystyń uly kúni Naýryz merekesi aralyǵynda BQO-nyń bas mýzeıi men onyń oblys ortalyǵyndaǵy fılıaldaryna ulttyq kıim kıip kelgen adamdarǵa kirý tegin. Bul múmkindikti ulttyq qundylyqtarymyzdy nasıhattaý úshin oılastyryp otyrmyz.
Qazirgi tańda mýzeı isine jańasha bir kózqaras qalyptasyp, mýzeıler úshin jańa bir damý kezeńi bastaldy. Eger kúni keshege deıin kópshilik mýzeılerge tek ótken kezeńniń baǵaly buıymdary men zattaryn, mádenı jádigerlerdi saqtaıtyn qazynalyq qor dep qarasa, endi mýzeıdi syrly álem retinde qabyldaıtyn boldy. Sondyqtan tarıhı qundylyqtar jınalyp, saqtalyp, zerdelenip otyrǵan mýzeılerge úlken jaýapkershilik júktelýde. Bizdiń búgingi maqsatymyz – el men ult kelbetin aıshyqtaıtyn mýzeıdi tek ǵylymı-aǵartýshy mekeme ǵana emes, kádimgi rýhanı ári mádenı demalys ornyna aınaldyrý.