Myńnan astam jastar Ulttyq arhıv ǵımaratyn aralady
Ótken jylǵy is-sharada QR Ulttyq arhıvine 700-den astam oqýshy kelip, arhıvtiń jumysymen tanysyp, saıası qýǵyn-súrgin, HH ǵasyrdyń 20-30 jyldaryndaǵy asharshylyq, jastar qozǵalysynyń tarıhy, Qazaqstan Táýelsizdiginiń qalyptasýy týraly elimizdiń tarıhy jóninde maǵlumat alǵan edi.
«Bıyl myńnan astam balanyń keletini tirkeldi, tipti odan da kóp bolýy múmkin. Bıyl birinshi ret Astana mańyndaǵy aýyldardyń oqýshylary da ózderi bastama jasap, avtobýs uıymdastyryp keldi. Bul bizdi qýantady. Ótkenin umytqan eldiń bolashaǵy kómeski bolady. Bolashaq jarqyn bolý úshin ata-babanyń júrgen jolyn barlap, tulǵalarymyzdy tuǵyryna qondyryp, ǵalymnyń hatyn, jaqsynyń atyn kózdiń qarashyǵyndaı saqtap, kelesi urpaqqa jetkizýimiz mindetti. Qazaqstan egemendigin alyp, eńsesin tiktegen soń tarıhyn túnedeı bastady. Búgingi sharanyń mańyzy – osy arhıvtik qujattar arqyly jastarǵa el tarıhyn tanytyp, patrıottyq sezimin oıatý», - dedi QR Ulttyq arhıviniń dırektory Saǵıla Nurlanova.
Onyń aıtýynsha, arhıvte «Mádenı mura», «Arhıv-2025» keshendi josparlary aıasynda elimizdiń alys-jaqyn shetelderinen ákelinip jatqan tyń derekter bar.
«Qazir 14-15 ǵasyrlardaǵy kartalar elge jetkizildi. Almaty ataýyna da baılanysty daýly pikirler bolǵan edi, sony da dáleldeıtin kartalar tabyldy. Oǵan qosa, qorymyzdaǵy 1154 jyly Vatıkannyń tapsyrysymen salynǵan karta zertteýge zárý, arabtanýshy ǵalymdar ony qarastyrýy kerek. Bul kartada elýge jýyq qazaq mekeni jazylǵan, mysaly Taraz ataýy bar», - deıdi arhıv basshysy.
Sharaǵa QR Mádenıet jáne aqparat mınıstrligi, qoǵam jáne memleket qaıratkerleri, zııaly qaýym ókilderi keldi. Májilis depýtaty Dáýlet Muqaev tarıh salasyndaǵy tyń derekterdi túrli kreatıvti joldarmen nasıhattaý keregin aıtty.
«Men ózim depýtattyq saýal joldap, ulttyq kıim kúnin bekitýdi usynǵan edim. Bıyl Naýryz meıramynda bul kún alǵash ret atalyp ótti. Sondyqtan da tarıhymyzdy umytpaýymyz kerek, sabaq alý kerek. Tarıhyn bilgen azamat birinshi kezekte elin súıetin, jerin súıetin patrıot bolady. Baýyrjan Momyshuly, Qasym Qaısenovteı batyrlarymyzdyń eńbegin oqyǵan adam otanyna opasyzdyq jasamaıdy. «Otandy súıý otbasynan bastalady» deıdi, sonyń barlyǵy tarıhpen ushtasyp, tarıhpen tutasyp jatyr», - dedi depýtat.
Ashyq esik kúninde Rýna jáne kóne túrki dáýirinen bastap, búginge deıingi jazba muralarynyń tarıhymen jáne qoljazbalardy restavratsııalaý, skaner tehnologııasyn qoldaný arqyly qundy qujattardy tsıfrlaý, jumystarymen tanystyrý, ádebı vıktorınalar men ıntelektýaldy oıyndar ótedi.
Aıta keteıik, elimizde qujattardy saqtaıtyn 236 memlekettik arhıv bar. Sonyń ishinde 5 respýblıkalyq, 5 arnaýly, bir Prezıdent arhıvi jáne 225 oblystyq, qalalyq, aýdandyq arhıvter bar. Respýblıka boıynsha 3500-ge jýyq arhıv qyzmetkeri jumys isteıdi.
Arhıv qory jyl saıyn orta eseppen 16 myńnan astam uıymnyń 300-400 myń isterimen tolyqtyrylady. Qazirgi tańda QR Ulttyq arhıv qorynda 27,5 mıllıonnan astam qujat saqtalǵan.