Meniń máńgilik otanym - Qazaqstan!
Sol úshinde bizdiń aýyldy «Quıǵan» dep te ataıtyn. Shińgil ózeni móp-móldir bolsa, Bulǵyn ózeni aqjal tolqyndarmen surlanyp jatatyn. Eki ózen qosylǵannan keıin de biraz jerge deıin tolyq aralasyp kete almaı óz tabıǵattaryn saqtap, qatarlasa aǵatyn. Móldir ózen móldirliginen aıyrylǵysy kelmegenimen, birtindep taǵdyryna moıynsal bolyp, Bulǵyn ózeniniń aqjal tolqyndarymen aralasyp ketedi... Bul ózender maǵan ómir jolyn elestetedi. Taǵdyryńdy súıregen ómir ózeni talaı adamdar men ár -túrli ortamen jolyqtyrady. Boıyńdaǵy sábı kúnińnen qalyptasqan móldirlik, tazalyq jaqsylyǵy men jamandyǵy qatar júretin qatigez qoǵamnyń qýlyǵy men sumdyǵynan birtindep kirleı bastaıtyn sekildi. Osyndaıda sanańdy selit etizip silkip alar sergektigiń bolmasa, júregińdi sýǵaryp, tazartyp otyrar ıman nury bolmasa bulyńǵyr qoǵamǵa sińp joǵalyp keteriń sózsiz. Sol úshin de Abaı atamyz aıtqandaı óz ózińnen esep alyp júrgeniń abzal... Tóbesi kók tiregen Sulýbaı shoqysymen ıyq tiresken taýlar aýylymyzdy qorshap turatyn. Taýdyń túbinde móp-móldir ózen aǵyp jatyr. Jaǵalaı ósken ný orman ózgeshe kórkemdik syılaıdy. Ár kúni aǵaryp atqan tań sáýlesi birinshi bolyp osy Sulýbaı shoqysynyń mańdaıyn súıetin. Kún kóterile kele móldir Shińgil ózenine shýaǵyn tógip, bizdiń úıge qaraı jyljıtyn. Keshte kún osy bıik taýdyń arqasyna qaraı aýnap baryp batady. Kún eńkeıgen saıyn kóz aldymda bul asqar taý onan ary bıiktep, batyrdyń tulǵasyndaı asqaqtaı beretin. Men ár kúni osy sulý kórnistiń kýási bolyp óstim. «Taý balasy taýǵa qarap ósedi» demekshi, osy alyp taýǵa qarap bıik murat, asqaq arman arqalaıtynmyn. Móldir ózen, ný ormanǵa qarap eljiregen tabıǵat ananyń meırimin sezinetinmin. Qanshama qarly borandarda eńseli taýlar osy aýylǵa qorǵan bolyp, jel ótinde áli kúnge qasqaıyp tur. Syldyrap aqqan móp-móldir Shińgil ózeni de týǵan aýylymnyń tósinde jaǵasyn jasyl kilemge bólep, ananyń meıirimindeı jer betine nár berip aǵyp jatyr. Qazaq ejelden tabıǵattyń ajyramas bólshegindeı bite qaınasyp ósken ǵoı. Ata-anamnyń boıynda osy uly tabıǵattyń asqarlyǵy, móldir tazalyǵy menmundalap turady. Men ákemdi sol Sulýbaı shoqysyna uqsatsam, anamdy baýraıyndaǵy osy móp-móldir Shińgil ózenine uqsatamyn. Ata-babalarymyz «áke - asqar taý, ana - móldir bulaq» dep osyndaıda aıtsa kerek. Ákemiz júregimizde erekshe asqar, máńgi bıik tulǵa bolyp qalyptasty. Al, anamyz meıirimi máńgi sarqylmaıtyn móldir álem. Men ákeniń qormaldyǵyn sezinip, anamnyń meıirimine shomylyp, aǵa-baýyrdyń, ápke-qaryndastyń baýyrmaldyǵyn kórip óstim. Jalpy, týystyq súıispenshiliktiń adamǵa syılaıtyn lázzatyn sózben aıtyp jetkizý qıyn. Men orta mektepte oqyp júrgenimde Qazaqstan týraly áńgimelerdi jıi estı bastadym. Qazaq eli jaıly aqparattarǵa únemi qulaq túrip, ol jaqtaǵy oqý oryndary týraly málimetterdi izdedim. Qolyma túsken qazaq aqyn-jazýshylarynyń kitaptaryn jata-jastana oqıtyn edim. Joǵary bilimdi Qazaqstannan alsam degen oı meniń kókeıimnen ketpeı qoıdy. Otbasymyz da otyra qalsa Qazaqstanǵa kóshý nemese bizdi atajurtqa jetkizip, sol jaqtan oqytý týraly jıi keńesetin. Ata-anamyz: «Otbasymyzben atamekenge birjola qonys aýdara almasaq ta, balalardyń bireýin solaı jibereıik6 qazaq elinde oqyp, ónsin», - deıtin. Osylaı atajurtty armandap júrgenimde meniń Qazaqstanǵa kelip oqýyma ákemniń inisi Orynbek Begasyluly qoldaý kórsetip, aq jol tilep attandyryp jiberdi. Sonymen 2004 jyldyń kókteminde bir áýlettiń úmitin arqalap qazaq eline at basyn burdym. Árıne, týyp ósken jer, qulyn-taıdaı tebisip birge ósken dostar, aǵa-baýyr týystardy qıyp ketý kimge de bolsa ońaı emes. Biraq, atamekenge degen arman, saǵynysh bárin umyttyrdy... «Óleń degen týmaıdy jaıshylyqta, óleń degen týlaıdy qaıshylyqta» degendeı, aýyldan attanyp bara jatyp, myna bir óleń joldaryn jazǵanym áli esimde. Bul týǵan jerge degen qımastyq pen atajurtqa jetsem degen armannyń áseri bolsa kerek... Ketip baram týǵan jerden alystap, Alys qaldy qımas dostar, tanys baq. Arman qýyp ketip baram elime, Taǵdyrymdy táńirime tabystap. Asqar taýym, qosh bol, týǵan ata-anam, Uzaq ómir, qýat bersin Jasaǵan. Úkilegen úmitińnen shyǵarmyn, Kóre almastar oq atpasa tasadan.
Al, aman bol - meniń syrlas dostarym, Árqashan da ashyq bolsyn aspanyń. Maǵan degen senimnen adaspańdar, Bir kún, bálkim, jaryq etedi aspanym.
Qosh bol meniń qasıetti keń ólkem. Qazaǵymnyń uly bolam men erteń. Abaı, Sáken, Maǵjan týǵan mekenniń. Armanym ne, mereıine bólensem?!
Týǵan jurtym qatygez meni deme sen. Keshegi ótken ker zamanǵa egesem. Týǵan ólke qıyp seni ketem be, Qara shańyraǵym - Qazaqstan demesem! Mine, bul naǵyz jalyndap turǵan jıyrma jasqa jete qoımaǵan kez edi. Atamekenge degen saǵynysh, týǵan jerge degen qımastyq sezimderdiń bir-birimen arpalysyna óz-ózim bop azamattyq sheshim shyǵaryp, bolashaq jolymdy tańdaǵan syndary sátterdiń biri edi... Atajurtty ańsaǵan júrek adastyrmaı elge jetkizdi. «Almaty - arman qala, kók jasyl orman qala, máńgi ot bop janǵan qala, Almatym júregimde...», degen áýenmen qulaǵymda san myń ret qaıtalanyp, sanamyzda ańyz bolǵan Almaty qalasyna keldim. Múlde basqa álem. Ár jerden erkindiktiń sımvolyndaı jelbiregen aspan tústes kókbaıraq kózge ottaı basylady. Basynan qar ketpes aqbasty Alataý, aqyn-jazýshylardyń, batyrladyń atymen atalǵan kósheler bári-bári qatty jyly sezildi. Alǵashqy sezim, asaý kóńil bárin kórsem, bárin bilsem degen kóńil-kúı...
Tamyrynda taza qazaq qany bar, Jigeri bar, namysy bar, ary bar. Qany tartyp keldi, mine, bir ulyń, Qarsy al, elim, urpaǵyńdy tanyp al.
Bul meniń atamekenge kelgen alǵashqy tebirenisterden týǵan óleń joldary edi.
Eń aldymen Almatydaǵy joǵary oqý oryndarymen tanystym. Qujattarymdy rettedim, ol kúnder qyzyǵy men shyjyǵy mol kúnder edi. Jańa ortaǵa úılesý, oryn teýip ornalasý, bári ońaıǵa túsken joq. Men kelgen sol 2003-2004 jyldary oqý maqsatymen Qazaqstanǵa kelgen jastardyń qatary kóp boldy. Bir oılasam atamekenge at basyn tiregen biz qatarly bir urpaq ári qıynshylyq kórgen, ári baqytty jandar. Olaı deıtinim, týǵan jerinen ata- anasynan alystap, jat jerde jańa bir tirlikti bastaý árkimder úshin ońaıǵa túspedi.
Sol kezeńde shetelden kelgen qandastar úshin arnaıy qarastyrylǵan daıyndyq fakýltetine túsip, JOO-ǵa emtıhan tapsyrý úshin neshe myńdaǵan órimdeı jas Almatynyń ár túkpirinde páter jaldap kún kórdi. Týysy bary - týysyn, tanysy bary - tanysyn panalady. Birqatary osylaı qınala júrip, memleket grantymen bilim alý múmkindigine ıe boldy. Al oqýǵa túse almaǵandary jeke kásipkerlikpen aınalysyp, bıznesin dóńgeletip ketti. Men ózimniń alǵa qoıǵan maqsatymda berik turyp, ár kúnimdi bos jibermeýge tyrysyp, jaqsy daıyndalyp, JOO-ǵa emtıhan tapsyrdym. Baǵyma oraı, tańdaǵan oqýyma tústim. Sóıtip, el armandaǵan Saryarqanyń tórindegi, erke Esildiń jaǵasynda oryn tepken, talaılar bir kórýdi armandaǵan Astana qalasynan bilim alyp, jumysqa ornalastym. Búginde 95 jyldyq tarıhy bar "QazAqparat" Halyqaralyq aqparattyq agenttiginde qyzmet etip jatyrmyn. Aqparat salasynda tájirıbesi mol bilimdi aǵa-apalardan úırenip, biliktiligimdi shyńdaýǵa, osy salaǵa ózimdik úlesimdi qosýǵa talpynyp kelemin. Kóz aldymda qazaqtyń elordasy - jas qalamyz kúnnen-kúnge túrlenip, damyp keledi. Dabyraly toılaǵan Táýelsizdiktiń 20 jyldyǵy, Astananyń 10 jyldyǵy sekildi úlken-úlken mereıtoılardyń kýási boldym. Kúlli álem kóz tikken qazaq eliniń, rýhyńdy tasytatyn áskerı paratyn óz kózimizben kórý baqytyna ıe boldym. Qasıetti otanym - Qazaqstannyń ár saladaǵy jetistikterine birge qýanyp kelemin. Ár ýaqytta ultymnyń búgingi kúnine shúkirlik etip, elimizdiń táýelsizdigi baıandy bolýyn shyn júrekten tileımin. Ómir bolǵan soń qyzyǵy men qyıyndyǵy qatar júretini belgili. Bir bilerim - atamekenim Qazaqstanda týmasam da, meniń urpaǵym qasıetti qazaq elinde týyp-ósip, osy topyraqta armanyna qol sozady. Urpaǵym dep ómir súretin ultymyz úshin - budan artyq qandaı qýanysh bolýǵa tıis. Bir urpaq baqytty ómir keship, mamyq jastanyp, tal besikte terbelýi úshin, bir urpaqtyń qıyn kúnder keship, tas tósenip, aǵash jastanýy zańdylyq. Biz bolashaq baqytty urpaqtyń bastaýymyz. Bizderdi ata-anamyz áýletimizdiń jalǵasy qazaq jerinde órbisin, tamyryn jaısyn dep jiberdi. Sol úshin barlyq iske belsene aralasyp, qazaq eline bir kisilik úlesimizdi qosýdy qasıetti borysh sanaımyz. Qazir eki balanyń ákesi atandym, ata-anam armandaǵan sol áýlettiń urpaǵy qazaq jerinde erjetip keledi. Táýelsiz elde ósip kele jatqan sábılerimniń shat kúlkisiniń aldynda ótken kúnderdiń qyıyndyǵy túkke turǵysyz eken. Táýelsiz eldiń araılap atqan tańyn kórip, shapaǵyna bólený qandaı ǵanıbet. Sezine bilgen janǵa budan artyq baqyt bolmas. Bul meniń máńgilik Otanym - Qazaqstan.
Rızabek Núsipbekuly