Memlekettik bilim berý jınaqtaý júıesi kómegimen azamattar bilim berý shyǵystaryn 40 paıyzǵa tómendete alady - «Qarjy ortalyǵy» AQ prezıdenti R.Álimqulov
- Ramazan Sıhymuly, Memlekettik bilim berý jınaqtaý júıesin ázirleýdegi negizgi maqsat qandaı?
- Basty maqsaty - halyqtyń tegin bilim alýyna qoldaý kórsetý. Bul jańashyldyqqa elimizdiń Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń ózi tikeleı bastamashy bolǵan edi. Este bolsa, 2011 jylǵy Joldaýynda Elbasy: «Qazaqstandyqtarda memleketten paıyzdyq bonýstar ala otyryp balalaryn oqytýǵa qarjy jınaýdyń jańa múmkindikteri paıda bolýǵa tıis», - dep atap ótken bolatyn.
Osydan keıin Bilim jáne ǵylym mınıstrligi Memlekettik bilim berý jınaqtaý júıesin ázirleý isin qolǵa aldy. Halyqaralyq tájirıbe zerdelendi, shet elderdegi halyqtyń pikirleri saralandy. Nátıjesinde 2013 jyldyń qańtar aıynda «Memlekettik bilim berý jınaqtaý júıesi týraly» Zań qabyldandy. Al sol jyldyń maýsym aıynda «Temirbank» AQ-ynda birinshi depozıt tirkeldi.
- Bilim berý salymynyń basymdyǵy nede?
- Ózderińiz de biletindeı, banktiń 8-den 10 paıyzǵa deıingi syıaqysynan bólek 5-ten 7 paıyzǵa deıingi mólsherde memlekettik syıaqy da aýdarylyp otyrady. Bul depozıtterdiń basqa túrinen eń basty aıyrmashylyq. Basymdyqty sanatqa, onyń ishinde jetim balalar, múgedek balalar, az qamtylǵan otbasylardyń balalary, kóp balaly otbasydan shyqqan balalalar salymshylary 7 paıyzdyq memlekettik syıaqy alady. Al qalǵan salymshylarǵa 5 paıyz syıaqy aýdarylady.
Búgingi kúni bilim berý depozıtin «Fortebank» AQ, «BTA bank» AQ, «Halyq bank» AQ jáne «Tsesna bank» AQ-ynda ashýǵa bolady. Taıaý aralyqta qatysýshy bankterdiń qatary eselene túsetin bolady. Máselen, «Nurbank» AQ-ymen aldyn ala ýaǵdalastyq bar. Munan bólek, «Reseı jınaq banki» enshiles bankimen, «VTB bank» AQ enshiles uıymymen (Qazaqstan) kelissózder júrgizilýde. Bizdiń esepteýlerimizge sáıkes, MBBJJ (Memlekettik bilim berý jınaqtaý júıesi) kómegimen azamattar bilim berý shyǵystaryn keminde 40 paıyzǵa tómendete alady. Eger bala grantqa oqýǵa túsetin bolsa, onda memlekettiń jáne banktiń syıaqylaryn qosa alǵandaǵy barlyq jınaqtalǵan qarjy salymshynyń tolyq qaramaǵyna ótedi. ıAǵnı, ol qarjyny tolyǵymen bank shotynan sheship alady nemese salymdy odan ary jalǵastyryp, úshinshi tulǵanyń atyna aýdarýǵa da múmkindigi bar. Osylaısha, memleket oqýshyny úzdik oqyp, memlekettik bilim berý grantyn ıelenýge yntalandyryp otyr.
- Qazirgi ýaqytta MBBJJ salymshylarynyń sany qansha?
- Búginde 10 myńnan astam adam balalarynyń bolashaqta bilim alýy úshin memleketten qosymsha bonýs ústemeleı otyryp, qarjy jınaı bastady. Bizdiń kózqarasymyzsha, bul Bilim mınıstrliginiń, júıe operatory retindegi Qarjy ortalyǵynyń naqty jumysynyń laıyqty kórsetkishi.
- Júıeni engizý barysynda qandaı qıyndyqtar týyndady ári ony qalaı sheshtińizder?
- Eń qıyny barlyq protsestiń tehnıkalyq jumystary boldy. Óıtkeni, bizdiń aldymyzda birneshe banktiń jáne birneshe memlekettik organnyń málimetter bazasyn biryńǵaı aqparattyq júıege biriktirý mindeti turǵan edi.
Buǵan qosa, negizgi Zań qabyldanǵannan keıin júıege qatysýshylar arasynda úlgilik kelisimshartty bekitý boıynsha normatıvtik jumystar aldymyzdan shyqty. Ol da biraz ýaqyt aldy.
MBBJJ-ny júzege asyrýdyń negizi qalanǵannan keıin bilim berý depozıtiniń sharttary men basymdyqtaryn túsindirýge baǵyttalǵan aýqymdy aqparattyq jumystar bastaldy. Qazirgi ýaqytta dál osy baǵyt, ıaǵnı azamattarǵa júıeniń jańa múmkindikterin túsindirý Qarjy ortalyǵy úshin eń basty basymdyq bolyp otyr.
- Halyqpen keri baılanys bar ma? Bolsa, ol júıeni odan ary damytýǵa óz septigin tıgize me?
- Halyqty aqparattandyrý barysynda kóptegen pikir aldyq. Jalpy, memlekettiń bul bastamasyn bizdiń azamattarymyz jaqsy qabyldap otyr. Telearnalar men radıolardan, baspa jáne elektrondy buqaralyq aqparat quraldaryna jarnamalyq is-sharalar kórsetilip, Qarjy ortalyǵynyń qyzmetkerleri óńirlerge saparlary barysynda halyqpen tikeleı kezdesýler uıymdastyrdy. Astana men Almaty qalalarynda, sonymen birge oblys ortalyqtarynda 300-ge jýyq tanystyrylym ótkizildi.
Turǵyndar tarapynan saýaldardyń basym bóligi óz salymdarynyń saqtalý kepildigi men depozıtterdi bir bankten ekinshi bankke aýystyrý múmkinshiligi tóńireginde boldy.
Jeke tulǵalardyń barlyq salymdary sııaqty bilim berý depozıti de Depozıtterdi kepildendirý qorymen 5 mln. teńge mólsherine deıin saqtandyrylǵan. MBBJJ qatysýshylary bankteri arasynda salymdardy aýystyrý múmkinshiligi de qamtamasyz etilip otyr. Degenmen bir sharty bar. ıAǵnı, bilim berý depozıti bastapqy ashylǵan bankinde keminde 1 jyl bolý tıis.
Tolyqtaı alǵanda, óńirlerde júrgizilgen jumystar halyqtyń qarjylyq saýattylyǵy men qarjy jınaý mádenıetiniń joǵary emestigin kórsetti. Bizdiń azamattardyń basym bóligi bolashaqqa jospar quryp, memleketpen birge bilim berý jınaǵyn jınaqtaǵannan góri nesıe alyp, bankke paıyzdaryn artyǵymen tóleýge beıim. Adamdardy strategııalyq jospar quryp, uzaqmerzimdi maqsatqa qarjy jınaýǵa úıretý bir kúndik jumys emes.
Árıne, bilim berý depozıtterin paıdalanatyn azamattardan kelip túsetin saýaldar men pikirler bilim berý salymy júıesin odan ary jetildirýge septigin tıgizeri sózsiz.
- Bilim berý depozıtteri jeke tulǵalardan bólek, taǵy da kimder úshin qyzyqty?
- Qaıyrymdylyq qorlaryna, óz qyzmetkerleriniń bilimin jetildirýge múddeli uıymdar men kompanııalarǵa tıimdi.
Munyń jarqyn dáleli Sara Alpysqyzy Nazarbaeva basqaratyn «Bóbek» qorynyń aktsııasy jarqyn dálel bola alady. Qor balalar úılerinde tárbıelenip jatqan shamamen 7 myń balaǵa bilim berý depozıtin ashty. Al bul Qazaqstandaǵy jetim balalardyń shamamen 90 paıyzy memlekettik grantqa ilige almasa da bolashaqta joǵary oqý ornynda nemese kolledjderde bilim alýyna múmkindigi bar degen sóz.
Sary Alpysqyzynyń mundaı qaıyrymdylyq sharasy ata-anasynyń súıispenshiligi men qamqorlyǵyna ada qalǵan balalardyń óz bolashaǵyn tabysty óristetýine jol ashady.
Munan bólek, Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń bastamasymen «Ózińnen basta» qaıyrymdylyq aktsııasy qolǵa alyndy. Onyń maqsaty - tek qarapaıym azamattardy ǵana emes, sonymen birge bıznes-qoǵamdastyq ókilderin, Qazaqstannyń kórnekti qaıratkerlerin muqtaj balalarǵa bilim berý jınaǵyn ashýǵa tartý. Atalǵan aktsııaǵa qazirdiń ózinde kóptegen azamattar qatysyp, balalarǵa bilim berý depozıtterin ashty.
Qaıyrymdylyq qorlary úshin mundaı depozıtter ashyqtyǵy úshin tartymdy bolýda. Demeýshilermen jumys isteıtin qaıyrymdylyq qorlary jıi eseptilik máselesimen betpe-bet keledi. ıAǵnı, olar túsken qarjyny kimge, qandaı maqsatqa jumsaǵany jaıynda esep berýleri qajet. Al, bilim berý depozıtin ashqannan keıin kez kelgen ýaqytta kimniń atyna jáne qandaı somaǵa esepshot ashylǵandyǵy jaıynda shynaıy ári tolyq esepti bere alady.
Óz qyzmetkerlerin oqytatyn jumys berýshiler atalǵan depozıttiń kómegimen shyǵystaryn qysqarta alady. Tolyqtaı alǵanda, árbir basshynyń bilim berý jınaǵyn qyzmetkerine nemese onyń balasynyń atyna ashyp, ony yntalandyrýshy shara retinde qoldanýǵa múmkindigi bar.
- Suhbatyńyzǵa rahmet!