Memleket sportqa osynshama qamqorlyq jasap otyrǵan kezde biz de soǵan saı bolýymyz kerek – Sambodan úsh márte álem chempıony E.Baıbatyrov
El namysyn abyroımen qorǵap júrgen sportshylardyń biri, batysqatysqazaqstandyq samboshy Erbolat Baıbatyrov - sambo kúresinen eresekter arasynda úsh márte álem chempıony, álem kýboginiń ıegeri. Áýeli jastar arasynda atoı salǵan ol keıin Sankt-Peterbor men Grekııanyń Salonıkı qalasynda ótkizilgen eresekter arasyndaǵy dúnıejúzilik dodalarda 52 keli salmaqta top jardy. Bıyl 57 keli salmaqta Tashkent qalasyndaǵy álem birinshiliginde de eshkimdi shaq keltirgen joq. Erbolat qazir 24 jasta, ıaǵnı naǵyz der shaǵynda. Sambo olımpıadalyq sport túri bolmaǵandyqtan, onyń dzıýdoǵa aýysýy múmkin ekendigin bapkeri, Batys Qazaqstan oblystyq týrızm, dene shynyqtyrý jáne sport basqarmasynyń bastyǵy Músilim Ońdaǵanov málimdegen bolatyn. Onyń aıtýynsha, Erbolat aldaǵy qańtar aıynan bastap dzıýdoǵa aýyspaq. Bul jóninde bapkerler Kereı Qoıshybek pen Qonys Jetpisovke tıisti tapsyrma berilgen. Mundaǵy basty maqsat - London olımpıadasynda olja salý.
23 jeltoqsanda Óskemen qalasynda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń ókilettigin 2020 jylǵy 6 jeltoqsanǵa deıin uzartý maqsatynda búkilhalyqtyq referendým ótkizý jónindegi respýblıkalyq yntaly toptyń jınalysyna qatysyp qaıtqan E.Baıbatyrov aldaǵy josparlary jóninde bylaısha áńgimelep berdi.
-Prezıdentimiz el sportyna osynshama qamqorlyq jasap otyrǵan kezde biz de soǵan saı bolýymyz kerek. Keńes Odaǵy kezinde bizdiń qanshama aǵalarymyz odaqtyq deńgeıden ári asa almaı, álemdik jarystarǵa qatysa almaı, armanda ketti. Qazir Qazaqstandy utyp alsań, birden dúnıejúzilik dodaǵa joldama alasyń. ıAǵnı esh kedergi joq. Táýelsizdik degen osy emes pe. Árıne, bári de ózińe, durys baǵyt silteıtin bapkerlerińe baılanysty, - dedi E.Baıbatyrov. -
- Men negizi taza samboshymyn, búkil ádis-aılam sol kúresten. Samboda barlyq bıikterdi baǵyndyrdym, úsh dúrkin álem chempıony, álem kýbogynyń ıegeri atandym. Biraq ár sportshynyń asqaq armany olımpıada chempıony bolý ǵoı. Osy turǵydan kelgende, dzıýdoǵa aýysý men úshin alǵa basý dep bilemin. Bapkerlerim biraýyzdan quptap otyr. Jańa jyldan bastap, qudaı qalasa, japon kúresinen jattyǵýdy bastaımyn. Jalpy, Oralda samboshylar men dzıýdoshylar bir zalda jattyǵady. Sondyqtan erejeleri tanys, keıde kúresip te júrmiz. Dzıýdoda aıaqqa turyp, jyldam kúresedi. Jaýyryn jerge tıse ıppon, ıaǵnı taza jeńis. Al samboda kerisinshe shydam kerek. Jaýyryn jer ıiskese de, munda taza jeńis joq, bar bolǵany 4 upaı alasyń. Sóıtip, 12 upaıǵa deıin beldesýiń qajet. Sosyn samboda, eńkeıip kúresýge, aıaqqa, qolǵa aýyrtý ádisterin jasaýǵa bolady. Dzıýdoda ondaıǵa jol berilmeıdi. Osy jaǵynan ǵana qıyn demeseńiz, kúresýge bolady.
-Jalpy, kúreste eń bastysy ne, týa bitken daryn ba, eńbekqorlyq pa, qaısar minez be, álde materıaldyq qoldaý mańyzdy ról atqara ma?
-Balýannyń boıynda osy qasıettiń bári bolýy tıis. Materıaldyq qoldaýdyń da máni zor. Qansha jerden myqty bolyp turyp, jarysqa bara almasa, jarysta jeńip qaıtqanda el aǵalary qarsylap, qutty bolsyn aıtpasa, sportshynyń mereıi óspeıdi. Bizde, Allaǵa shúkir, jaǵdaı jaqsy. Oblys ákimi Baqtyqoja Salahatdınuly, oblystyq týrızm, dene shynyqtyrý jáne sport basqarmasynyń bastyǵy Músilim Ońdaǵanuly bastaǵan janashyr aǵalarymyz qamqorlyqty aıamaıdy. Aǵalardyń arqasynda páterli, úıli bolǵan baýyrlarymyz kóp. Mysaly, kúni keshe ǵana Tashkenttegi álem chempıonatynda altyn alǵan Azamat Muqanovqa páter kilti tapsyryldy. Saıat Shamshıev pen Almıra Isataevaǵa qarjylaı syıaqy berildi.
Tek qana samboshylar emes, sonymen qatar basqa da sport túrlerinen jeńiske jetken qyz-jigitterge de osyndaı syı-qurmet kórsetilýde. Jeke ózime keler bolsam, 2008 jyly alǵash ret álem chempıony bolǵanymda oblys basshysy eki bólmeli páter syılady, 2009 jyly jańa kólik mindim. Bıyl aqshalaı syıaqy berdi. Qysqasy, joǵary nátıje bolsa, qamqorlyqtan eshbir sportshy kende qalǵan emes.
-Qazaqstan quramasyndaǵy dzıýdoshy jigitterdi, bolashaq qarsylastaryńdy tanısyń ba, qazir ne istep júrsiń?
-Negizi sportshylarda demalys joq. Keshegi álem chempıonaty sekildi úlken jarystardan keıin bir sátte bárin doǵaryp qoıýǵa bolmaıdy. Ol júrektiń jumysyn buzady, keıin aǵzaǵa zııanyn tıgizýi múmkin. Qazir kúnine bir ret jattyǵý jasaımyn. Deneni qyzdyryp, ter shyǵaryp, basseınge baramyn. Júgirip, aǵzany qalpyna keltirýdemin. Osymen bıylǵa josparlanǵan jarystar bitti. Jańa jyl, joǵaryda aıtylǵandaı, dzıýdo kúresine arnalǵaly tur.
Dzıýdoda 60 keli salmaq dárejesinde kúrespekpin. Bul salmaqtaǵy birinshi, ekinshi nómirli jigitterdi jaqsy bilemin. Kezinde samboda kúresip, ekeýin de jeńip júrdim. Sońǵy kezde jastar da shyǵyp keledi. Jaqsylap daıyndalý kerek, qalǵanyn tatamı kórsetedi. Olımpıadaǵa deıin biraz ýaqyt bar. Áýeli Qazaqstan chempıonatyn utyp, ulttyq quramaǵa kirý qajet. Sodan keıin lıtsenzııalyq týrnırlerde top jarý shart. Dál búgin olaı-bulaı dep aıtýǵa áli erte. Buıyrsa, keler jyly dzıýdodan Oral qalasynda ótetin el birinshiligine qatysamyn. Alǵashqy nátıje sonda belgili bolady.
-Endi bıylǵy ótken Tashkenttegi dúnıejúzilik dodaǵa sál-pál sheginis jasasaq. Chempıonat qalaı ótti, jankúıerler, tipti mamandar kútpegen oqıǵalar bolǵan shyǵar...
-Iá, boldy. Talaı myqty balýandar jerebe joldas bolmaı, bir topqa túsip ketti, ıaǵnı aqtyq aıqasqa deıin birazy saıystan shyǵyp qaldy. Bárimizdi tańǵaldyrǵan báseke 52 keli salmaq dárejesinde ózbek Jýraev pen ázirbaıjan Maılov arasynda ótti. Ózbek eki dúrkin álem chempıony ári óz jerinde kúresti. Sodan da bolar, Jýraev qarsylasyn kezdesý bitýge 25 sekýnd qalǵanda 3:0 esebimen emin-erkin utyp jatty. Kóppen birge men de «Jeńis Jýraevqa buıyratyn boldy» dep oılap turǵanmyn. Kenet kútpegen oqıǵa boldy. Maılov aqyrǵy kúshin jınap aldy da, ózbekti jyǵyp saldy. Ustaý ádisin qoldanyp, 4:3 esebimen utyp ketti. Sóıtip, oılamaǵan jerden ázirbaıjan álem chempıony atanyp shyǵa keldi.
-Álem chempıonyna qarsy arnaıy daıyndalatyn shyǵar qarsylastaryń?
-Árıne, álem chempıony bolǵasyn kúresý qıyn. Máskeýde ótken álem kýbogynda meniń beldesýlerimdi beınetaspaǵa túsirip júrdi. Basqa basqa, tipti oblystyq jarystyń jeńimpazynyń ózi menimen baryn salyp kúresedi. Álem chempıonyn jeńý degen úlken mártebe ǵoı!
-Sporttyq mansap qashan bolsa da bir kúni bitedi. Kúresti qoıǵasyn nemen shuǵyldanasyń, mamandyǵyń bar ma?
-Ázirge ol jaǵyn oılamappyn. Biraq mamandyǵym bar. Batys Qazaqstan gýmanıtarlyq akademııasyn dene shynyqtyrý jáne sport mamandyǵy boıynsha bitirdim. Bıyl Eýrazııa akademııasyna zańger mamandyǵyna oqýǵa túsip qoıdym. Qalǵanyn ómir kórsetedi.