Memleket basshysy QR Úkimetiniń keńeıtilgen otyrysynda qandaı tapsyrmalar berdi
Beınebaılanys rejıminde ótken jıynǵa Premer-Mınıstr Asqar Mamın, Prezıdent Ákimshiliginiń Basshysy Erlan Qoshanov, Úkimet músheleri, oblystar men Nur-Sultan, Almaty, Shymkent qalalarynyń ákimderi, ortalyq memlekettik organdar men ulttyq kompanııalardyń jetekshileri qatysty.
Qasym-Jomart Toqaev is-shara barysynda bıylǵy birinshi jartyjyldyqtaǵy atqarylǵan jumystar qorytyndylanyp, aldaǵy kezeńge arnalǵan mindetter anyqtalatynyn aıtty.
– Іndetke jáne shekteý sharalaryna qaramastan, el ekonomıkasy jarty jyl ishinde 2,2 paıyzǵa ósti. Bul – qýantarlyq jaıt. Byltyr pandemııanyń saldarynan ishki jalpy ónim 2,6 paıyzǵa tómendedi. Biz ony tezirek qalpyna keltirýimiz kerek. Daǵdarysqa qarsy qabyldanǵan sharalarmen jáne karantındik shekteýlermen birge álemdik ekonomıkanyń jandanýy iskerlik belsendiliktiń qaıta qalpyna kelýine septigin tıgizdi. Bizdiń mindetimiz – ekinshi jartyjyldyqta ekonomıka ósiminiń qarqynyn arttyrý, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysynyń pikirinshe, jańa shtamdardyń bitpeıtin tolqyndary koronavırýstyń bizdiń ómirimizge myqtap engenin kórsetedi. Mundaı jaǵdaılarǵa beıimdelip, ómir súrýdi úırený qajet. Іndet taralǵan iri oshaqtardyń paıda bolýyn azaıtý jáne densaýlyq saqtaý júıesine shekten tys salmaq túsýine jol bermeý – ózekti mindet.
– Kúrdeli jaǵdaılar men ólim-jitimdi azaıtý, sondaı-aq, aýyr haldegi naýqastardy emdeýge basa mán berý kerek. Koronavırýsqa qarsy kúreste ózgeshe ádisterdi paıdalaný tek medıtsınalyq aspektilerge ǵana emes, bıznestegi shekteý sharalaryna da qatysty. Monıtorıng júrgizý toptarynyń jumysyn qaıta qarap, Ashyq júıesi sııaqty tsıfrlyq sheshimderdi belsendi paıdalaný qajet. Shaǵyn jáne orta bıznes qyzmetkerlerin vaktsınalaý merzimin naýqanshylyqqa uryndyrmaı, shynaıy júrgizý kerek, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent vaktsınalaýǵa qatysty jalǵan qujattar jasaý derekterine nazar aýdaryp, onyń qoǵam úshin óte qaýipti jaǵdaı ekenin atap ótti. Sondyqtan quqyq qorǵaý organdary osy máselege basa nazar aýdarýǵa tıis. Memleket basshysynyń pikirinshe, azamattarymyz ózderiniń jáne jaqyn týystarynyń densaýlyǵyn oılap, sanaly túrde sheshim qabyldaýy kerek.
– Antıvakserlerdiń qaýeset, dańǵaza áńgimelerine senýdiń qajeti joq. Sondyqtan biz ekpe salý naýqanyn jalǵastyramyz. Al, keıbir jekelegen salalarda mindetti túrde vaktsına saldyrý qajet bolady. Bul úshin zańnamalyq ta, konstıtýtsııalyq ta negiz bar. Týrasyn aıtsaq, bul – árkimniń óz otandastary aldyndaǵy mindeti, paryzy, – dedi Memleket basshysy.
Qasym-Jomart Toqaev azamattar úshin qol jetimdi vaktsınany, sonyń ishinde, halyqaralyq deńgeıde moıyndalǵan ekpeniń kólemin ulǵaıtý qajet ekenin aıtty.
– Byltyr men tıisti tapsyrma berdim. Biraq kompanııanyń Qazaqstanǵa bólgen Pfizer vaktsınasyn jetkizý isi toqtap qaldy. Qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtarǵa sáıkes, Pfizer kompanııasy Qazaqstanǵa bıyl mamyr aıynda 2 mıllıon doza vaktsına jetkizýdi josparlaǵan. Úkimet ekpe jetkizý isiniń toqtap qalýyn Pfizer qoıǵan birqatar talaptarmen baılanystyrady. Biraq atalǵan sharttar – vaktsına satyp alatyn barlyq el úshin birdeı standart. Jýyrda jańa usynys kelip tústi. Onda búkil is-qımyl algorıtmi qamtylǵan. Memleket basshysy tıisti Jarlyqqa qol qoıýy kerek deıdi. Eger qajet bolsa, muny isteýge daıynmyn. Úkimetke, Prezıdent Ákimshiligine qalyptasqan ahýaldy tekserip, bizdiń naryq úshin qajetti osy ekpeniń jetkizilýine kedergi keltirgen laýazymdy tulǵalarǵa qatysty shara qabyldaýdy tapsyramyn. Túptep kelgende, biz azamattarymyzdyń ózderi qalaǵan ekpeni saldyrýyna múmkindik berýimiz qajet. Pfizer vaktsınasyna qol jetimdilik máselesin qysqa merzim ishinde sheshý kerek, – dedi Prezıdent.
Memleket basshysynyń aıtýynsha, pandemııa bilim sapasyna keri áserin tıgizdi. Sondyqtan ótken oqý jylyndaǵy jiberilgen kemshilikterdiń ornyn toltyryp, jańa oqý jylynda kóshten qalyp qoımaýymyz kerek.
– Munyń birden-bir joly – oqytýdyń burynǵy formatyna kóshý. Úkimetke jańa oqý jylynda oqýshylar men stýdentterdiń dástúrli oqý júıesine oralýyn qamtamasyz etýdi tapsyramyn. Koronavırýstyń jańa shtamdary paıda bolyp jatqan kezde bul mindetti oryndaý ońaı emes ekenin túsinemin. Sol sebepti oqýshylar men muǵalimderdi barynsha qorǵaıtyn keshendi tásil ázirleý qajet, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent daǵdarysqa qarsy qabyldanǵan sharalarǵa baılanysty qarjynyń tym kóp salynýy jáne jeńildetilgen aqsha-nesıe saıasaty ınflıatsııanyń qarqynyn kúsheıtip jiberdi dep sanaıdy. Azyq-túlik jáne aýyl sharýashylyǵy uıymdarynyń málimeti boıynsha azyq-túliktiń álemdik baǵasy 40 paıyzǵa ósken. Bul – on jyl ishindegi eń joǵary kórsetkish. Osyndaı jaǵdaıda elimizdegi ınflıatsııa deńgeıi birinshi jartyjyldyqta 7,9 paıyzǵa jetti. Azyq túlik baǵasynyń qymbattaýy asa ózekti problemaǵa aınaldy. Pandemııa azyq-túlik qaýipsizdigi turǵysynan elimizdiń osal tustaryn aıqyndap berdi.
– Otandyq aýyl sharýashylyǵy salasynyń ishki naryqty negizgi azyq-túlik ónimderimen qamtamasyz ete almaýyna qatysty aıtylyp jatqan syn óte ádil. Óndiristik shyǵyndardan bólek, maýsymdyq qymbatshylyq pen deldaldyq áreketterdiń ashyq bolmaýy baǵa belgileýdiń negizgi faktorlary bolyp tabylady. Aty aıtyp turǵandaı, tasymalǵa maýsymdyq boljam jasaýǵa bolady. Demek, ony retteýge de bolady degen sóz. Atalǵan máseleni sheshýdiń joly – kelesi maýsymǵa deıin ónim saqtaıtyn zamanaýı ári qol jetimdi ınfraqurylym qalyptastyrý. Kókónis saqtaıtyn qoımalar salý jáne jańǵyrtý jóninde birneshe ret tapsyrma berildi. Biraq jaǵdaı jaqsarǵan joq. Bul problemany júıeli sheshý kerek. Úkimetke ákimdermen birlesip, kókónis saqtaıtyn qoımalar salý jáne jańǵyrtý josparyn ázirleýdi tapsyramyn. Osy maqsatty qoldaý úshin bizdiń kóptegen baǵdarlamalarymyzdan qarjy bólińizder, – dedi Memleket basshysy.
Úkimetke «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasymen birlesip, áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlarynyń baǵasyn ustap turýdyń qazirgi tetikteriniń tıimdiligin baǵalaý jáne jańa ári tıimdi sharalar toptamasyn usyný tapsyryldy. Qasym-Jomart Toqaev naryqty ózine yńǵaılap alatyn, óndirýshiler men tutynýshylardyń esebinen ústeme paıda tabatyn jasyryn deldaldardyń kóbeıýine jol bermeý qajettigin aıtty. Onyń pikirinshe, óńirlerde osyndaı deldaldyq áreketterdi tergep-tekserý jóninde komıssııa qurý qajet.
Memleket basshysy sharýalardy jem-shóppen qamtamasyz etýdi taǵy bir alańdatyp otyrǵan másele retinde atap ótti. Onyń aıtýynsha, aýa-raıynyń qolaısyzdyǵynan jáne boljam jasaý jumysynyń tıimsizdiginen ahýal ýshyǵyp ketken. Bir ǵana Mańǵystaýdyń ózinde 3 myńǵa jýyq mal qyrylyp qalǵan.
– Ákimdikterdiń jáne Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń tarapynan durys sheshim qabyldanbaǵan. Júıeli ári naqty jumys atqarylmaǵan. Sonyń kesirinen sharýalarymyz tyǵyryqqa tirelip otyr. Naqty is-áreket pen keri baılanys joq. Sondyqtan fermerler kómek surap, tikeleı maǵan ótinish aıtýda. Árıne, qýańshylyq – tabıǵı jaǵdaı. Muny jaqsy túsinemin. Degenmen, bul – máseleniń bir jaǵy ǵana. Eń aldymen, osyndaı kúrdeli kezeńde tıisti mınıstrlik shuǵyl jáne batyl sheshimder qabyldaýy qajet edi. Biraq, mınıstrlik bul jumysty tıimdi uıymdastyra alǵan joq. Sondyqtan osy salaǵa birden-bir jaýapty tulǵa retinde mınıstr Saparhan Omarovtyń otstavkaǵa ketkeni durys dep esepteımin, – dedi Prezıdent.
Jıyn barysynda Úkimet pen ákimderge «Báıterek» holdıngimen birlesip, zııan shekken fermerlerge qoldaý kórsetý úshin shuǵyl túrde keshendi sharalar ázirleý jóninde tapsyrma berildi.
Memleket basshysy turǵyndardyń naqty ári nomınaldy tabysynyń ósimi azaıyp, tabys túrlerindegi ózgerister de kóńil kónshitpeıtinin aıtty. Sondaı-aq Prezıdent zeınetaqy, járdemaqy jáne stıpendııa sııaqty áleýmettik transfertter artqanymen, eńbek tabysy azaıyp bara jatqanyna toqtaldy. Qasym-Jomart Toqaev osy baǵytta shuǵyl ári aýqymdy sharalar qabyldaýdy tapsyrdy. Bul sharalar eńbek tabysy men kásipkerlik qyzmetpen aınalysýdan túsetin tabysty arttyryp, kóleńkeli ekonomıkanyń aýqymyn azaıtýǵa jáne basqa da bastamalardy qamtýǵa tıis.
– Aýyldyń ahýalyna basa nazar aýdarý qajet. Meniń tapsyrmam boıynsha Jambyl oblysynda aýyl turǵyndarynyń tabysyn arttyrý jónindegi pılottyq joba júzege asyryldy. Nátıjesi jaman emes – aýyl sharýashylyǵy ónimin óndirý eki esege artty, mal basy 24 paıyzǵa ósti. Jumyssyzdar, ataýly áleýmettik kómek alatyndar, tirkelmeı ózin-ózi jumyspen qamtyǵandar sany azaıdy. Úkimet bul jobanyń aýqymyn keńeıtý múmkindigin qarastyrýy kerek, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdenttiń pikirinshe, jol jóndeý jumystarynyń sapasyna baılanysty aıtylatyn syndar oryndy. Bul, ásirese, aqyly joldarǵa qatysty ózekti bolyp otyr.
– Jýyrda alysqa júk tasymaldaıtyn júrgizýshiler narazylyq bildirdi. Aqyly joldardy engizý – álemdik tájirıbege saı durys sheshim. Alaıda, biz sııaqty jer kólemi úlken elde tek bıýdjet esebinen jol salý múmkin emes. Onyń ústine, Qazaqstan júk tasymalynan paıda tabýy kerek. Biraq ol úshin sapaly joldar salynyp, jol boıynda joǵary deńgeıde qyzmet kórsetilýi kerek. Bıznes pen azamattar jol ınfraqurylymynyń jańa sapasyn sezinýi qajet. Úkimet atalǵan máseleni erekshe baqylaýǵa alǵany jón, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent Energetıka mınıstrligi men «Samuryq Qazyna» qoryna, sonyń ishinde, «Qazmunaıgaz» kompanııasyna janar-jaǵar maı naryǵyna yqpal etetin munaı óńdeý zaýyttaryndaǵy ahýaldy qatań baqylaýǵa alýdy, sondaı-aq, Úkimetke Qormen birlesip, Atyraý munaı óńdeý zaýytynyń jospardan tys toqtap qalýyna baılanysty jaǵdaıǵa kinálilerdi jaýapqa tartý jóninde sharalar qabyldaýdy tapsyrdy. Qarjylyq monıtorıng agenttigi men Esep komıteti qazaqstandyq munaı óńdeý zaýyttarynda qarjyny jylystatýǵa baılanysty astyrtyn áreketterdiń bar-joǵyn tekserip, onyń nátıjesi týraly qyrkúıektiń basynda esep berýi tıis.
Jıyn sońynda Qasym-Jomart Toqaev memlekettik apparat jumysynyń sapasy týraly aıtty. Memlekettik qyzmetshiler elimiz úshin osyndaı syn saǵatta judyryqtaı jumylyp, batyl qadamdarǵa baryp, ózderiniń qarym-qabiletterin kórsetip, shuǵyl sheshimder qabyldaýy qajet ekenin málimdedi.