Memleket basshysy QHA Keńesiniń keńeıtilgen otyrysyn ótkizdi
Jıynǵa Parlament depýtattary, memlekettik organdardyń ókilderi, respýblıkalyq etnomádenı birlestikterdiń jetekshileri, sondaı-aq buqaralyq aqparat quraldarynyń ókilderi qatysty.
Memleket basshysy Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń syndarly saıasatynyń arqasynda elimizde etnosaralyq jáne konfessııaaralyq kelisimniń biregeı úlgisi qalyptasqanyn jáne onyń tıimdiligin álem qaýymdastyǵy moıyndaǵanyn atap ótti.
– Qasterli Otanymyzda túrli mádenıetterdiń úılesim tapqany – sonyń aıqyn kórinisi. Bul – birtutas ult bolyp uıysýymyzdyń basty qaǵıdaty ári aınymas strategııalyq baǵdarymyz, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent óz Joldaýynda el birligin nyǵaıta túsý qajettigine aıryqsha mán bergenin eske sala otyryp, osy mańyzdy baǵytta Assambleıanyń basty ról atqaratynyn aıtty.
– Keıingi ýaqytta Qazaqstan halqy Assambleıasynyń jumysy ártúrli etnıkalyq toptardy qorǵaýǵa jáne olardyń múddelerin ilgeriletýge baǵyttalǵan degen pikirler jıi aıtylady. Biraq bul – elimizdegi onyń máni zor ekenine berilgen birjaqty túsinik. Shyn máninde, Assambleıa ult birligin nyǵaıtýdyń naqty quralyna aınaldy jáne barlyq azamatty ortaq memlekettilik ıdeıasynyń tóńiregine jumyldyra aldy. Assambleıany qurýdyń arqasynda óte kúrdeli problemanyń – etnıkalyq máseleni saıasılandyrýdyń aldyn alý tetikteri paıda boldy, – dedi Memleket basshysy.
Sonymen qatar Prezıdent Assambleıa halyqtyń tutastyǵyn nyǵaıtýǵa, qazaqstandyqtardy qoǵamdyq-saıası ómirge jumyldyrýǵa, memlekettik til men onyń Qazaqstandaǵy mártebesin ilgeriletýge jáne azamattyq belsendiliktiń jańa formasynyń qalyptasýyna qosqan úlesin atap ótti.
Sonymen qatar Prezıdent etnıkalyq saladaǵy problemalar destrýktıvtik maqsatta paıdalanylyp ketýi múmkin ekenin aıtty.
– Ókinishke qaraı, etnıkalyq faktorlar, ultaralyq qatynastar, ásirese daǵdarys kezinde túrli qaqtyǵystardyń oshaǵy bolýy múmkin ekenin álemdik tájrıbe kórsetip otyr. Onyń destrýktıvtik áleýeti aqparattyq jáne gıbrıdtik soǵystardyń, jıi jasalatyn popýlıstik málimdemelerdiń, alyp-satarlyq pen ashyq arandatýshylyqtyń qazirgi dáýirinde aıtarlyqtaı kúsheıe tústi, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent etnosaralyq kelisim ekonomıkaǵa jáne adamdardyń áleýmettik jaǵdaıyna tikeleı áser etedi dep esepteıdi.
– Eldegi turaqtylyqty saqtaý úshin mádenıet pen bilimniń, aqparattyq qaýipsizdiktiń mańyzy zor. Biz bul baǵyttaǵy memlekettik saıasattyń jan-jaqty ári tıimdi, ıaǵnı ınklıýzıvti bolýyn qamtamasyz etetin júıeli sharalar qabyldadyq. Osy maqsatta arnaıy qurylymdar jasaqtaldy. Degenmen, etnosaralyq kelisimdi nyǵaıtý isinde árbir mınıstrlik pen mekeme aıryqsha ról atqarady. Ásirese, áleýmettik saladaǵy saıasattyń orny bólek. Shyn máninde, etnosaıasatqa quzyrly organdar ǵana jaýap bermeýi kerek. Aldaǵy mindetterdi tabysty oryndaý úshin memleket pen qoǵam birlese jumys isteýi qajet. Sonda ǵana biz halqymyzdyń bereke-birligin saqtap, memleketimizdi nyǵaıta alamyz. Turaqty damýdyń jáne ósip-órkendeýdiń birden-bir joly – osy, – dedi Memleket basshysy.
Osyǵan baılanysty Qasym-Jomart Toqaev memlekettik organdar men Qazaqstan halqy Assambleıasyna birqatar basym mindet júktedi.
Prezıdent eń aldymen múmkindikterdiń teń bolý qaǵıdatyna negizdelgen aımaqtyq damýdy qamtamasyz etýdiń mańyzdylyǵyna nazar aýdardy. Sonyń ishinde etnıkalyq anklavtardyń týyndaýyna, mádenı jáne tildik kedergilerge, etnosaralyq shıelenister men qaqtyǵystarǵa ákelip soǵatyn áleýmettik-mádenı oqshaýlanýǵa qatysty qaterlerge toqtaldy.
Memleket basshysy mundaı qaterlerdiń aldyn alý úshin elimizdegi qalalar men aýyldarda, oqshaýlanǵan etnıkalyq aýdandar men kvartaldardyń qalyptasýy sııaqty jaǵymsyz tendentsııany eńserýge baǵyttalǵan júıeli sharalar ázirleý qajettigin aıtty. Sonymen qatar, birqatar aımaqta etnıkalyq toptardyń qazaqstandyq shynaıy ómirden alystaýyna baılanysty «ishki emıgratsııa» úrdisi baıqalyp otyrǵanyna nazar aýdardy.
– Bul úrdis etnıkalyq toptardyń Qazaqstan qoǵamyna tolyq ıntegratsııalanýyna kedergi keltirýi múmkin. Mundaı kúrdeli ári problemaly jaǵdaılar týraly ashyq aıtylýy kerek dep oılaımyn. Bul problemalarǵa kóz jumýǵa bolmaıdy. Áıtpese, bul keleńsizdikke ákep soqtyrýy múmkin jáne týyndaǵan máselelerge shynaıy baǵa bere almaımyz. Memleket etnıkalyq toptardyń áleýmettik-ekonomıkalyq ıntegratsııalaný saıasatyn júrgizip, osy negizde kez kelgen shıelenistiń janjalǵa ulaspaýy úshin aldyn alatynyn erekshe atap ótkim keledi. Mundaı janjaldardyń bári teris pıǵyldy arandatýshylardyń isi ekenin jaqsy bilemiz. Ondaı arandatýshylarmen kúresemiz jáne olarǵa aıaýshylyq bolmaıdy, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdenttiń pikirinshe, etnosaralyq qatynastar salasyndaǵy jergilikti atqarýshy organdar jumysynyń tıimdiligin arttyrý mańyzdy mindet. Osyǵan baılanysty beıbitshilik pen kelisimdi nyǵaıtý úshin azamattyq qoǵam ınstıtýttaryn jan-jaqty qoldaý qajet. Tıisti laýazymdy tulǵalar olardyń qyzmetin úılestirýge tikeleı jaýapty bolady.
Memleket basshysy jergilikti atqarýshy organdardyń taǵy bir basym mindeti retinde áleýmettik, qylmystyq, turmystyq janjaldardyń aldyn alýdy atady. Prezıdenttiń paıymdaýynsha, etnıkalyq astamshylyqtyń barlyq kórinisi, qandaı da bir kemsitýshilikke, qoǵamdyq tártipti buzýǵa jol bermeı, ishki turaqtylyqty zańǵa sáıkes qamtamasyz etýi kerek.
– Bizdiń birligimizge zııan keltirýdi kózdeıtin syrttaǵy jáne ishki teris pıǵyldy adamdardyń, túrli avantıýrısterdiń, jaýapsyz ári qabiletsiz saıasatkerler men sarapshylardyń jeteginde ketpeý mańyzdy. «It úredi, kerýen kóshedi» degen sóz bar. Birtutas qoǵam retinde bizdiń ustanymymyzdyń durys ekenine senimdimiz. Alaıda bul áreket etpeı otyr degendi bildirmeıdi. Bizdiń qoǵamǵa jáne memleketimizge qarsy arandatýshylyqtyń barlyq túrine quqyqtyq ári aqparattyq quraldar arqyly toıtarys berý kerek, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Prezıdent QHA qyzmetin odan ári damytý máselesine arnaıy toqtaldy. Qasym-Jomart Toqaev respýblıkalyq Analar keńesin qurýdyń mańyzdy ekenin atap ótti. Atalǵan Keńes elimizdiń birligi men tatýlyǵynyń ózegi sanalatyn qundylyqtardy jastardyń boıyna darytýǵa septigin tıgizedi.
Sonymen qatar Memleket basshysy «Jańǵyrý joly» qozǵalysyn Assambleıa janyndaǵy respýblıkalyq jastar uıymy retinde qaıta qurý múmkindigin qarastyrýdy usynyp, jastarmen jumys júrgizýdiń mańyzdy ekenin aıtty. Bul rette, QHA jastarynyń orman alqaptarynda 2 mıllıard jáne eldi mekenderde 15 mıllıon túp tal otyrǵyzýǵa belsendi qatysatynyna senim bildirdi. Prezıdent jastar saıasatynyń ózektiligine mán bere otyryp, Assambleıanyń kezekti sessııasyn osy taqyrypqa arnaýdy usyndy.
Prezıdent Assambleıanyń áleýmettik jáne qoǵamdyq mańyzy bar jobalardy qoldaý tásilderin damytý máselesine kóńil bóldi. Qasym-Jomart Toqaevtyń aıtýynsha, dostyq úılerin májilis pen saltanatty jıyndardy ótkizý zaldary emes, QHA-nyń halyq bastamalarynyń resýrstyq ortalyqtary men jobalyq keńselerine aınaldyrǵan jón. Al etnomádenı birlestikter bul jumysqa belsene atsalysýy kerek.
Memleket basshysy Assambleıany etnıkalyq máseleler jóninde oń pikir qalyptastyratyn sapaly ári kreatıvti jáne tıimdi aqparattyq jumys júrgizýge shaqyrdy.
– Óńir basshylary jergilikti assambleıanyń jetekshisi retinde aqparattyq keńistikte belsendi bolýy qajet. Assambleıa músheleri medıasalada, sonyń ishinde áleýmettik jelide óz ustanymyn qorǵaı bilýge tıis. Elimizdegi birlik pen tatýlyqqa qarsy aıtylǵan bir de bir sóz jaýapsyz qalmaýy kerek, – dedi Prezıdent.
Qasym-Jomart Toqaev etnosaralyq saladaǵy ǵylymı negizdelgen tásil – memlekettik saıasattyń bastaýy bolýy tıis ekenin aıtty. Onyń pikirinshe, bul asa kúrdeli baǵytta dıletanttyq pen popýlızmge jol bermeý qajet. Al elimizde jáne odan tys jerlerde týyndaıtyn barlyq suraqtarǵa ǵylymı dálelder men naqty sandarǵa súıene otyryp, salmaqty jaýap berilýi qajet.
– Aqparat jáne qoǵamdyq damý mınıstrligine ıntegratsııa, jalpy ulttyq birlik, etnosaralyq qatynastardy úılestirýdiń ózekti taqyryby boıynsha paıdaly zertteýler júrgizýdi tapsyramyn. Úkimet bul máselege qatysty qajetti qoldaý kórsetedi, – dedi Memleket basshysy.
Prezıdent sózin qorytyndylaı kele, jalpyulttyq birlik qýatty memlekettiń kepili ekenin aıtty.
– Biz otanshyldyqty, ózara syılastyq pen tatýlyqty jan-jaqty dáripteýimiz kerek. Bul – memlekettiń ǵana emes, barsha azamattarymyzdyń ortaq mindeti. Jalpyulttyq birlik – qýatty memleket bolýdyń basty kepili. Egemen elimizdiń baǵa jetpes baılyǵyn keıingi urpaq úshin saqtaı bilýimiz kerek. Osy jaýapty mindetti abyroımen atqarasyzdar dep senemin, – dedi Qasym-Jomart Toqaev.