Mektepterdiń jabylýy, granttardyń ıgerilmeýi, qazaq ekenin dáleldeý - shettegi qazaqtardy qandaı máseleler mazalaıdy
«Kúrdeli máseleniń biri – sheteldegi qazaq jastaryn Qazaqstanda bilim alýǵa tartý. Memlekettik kvota negizinde qandastarǵa bólinetin granttar tıimdi ıgerilmeıdi. Mysaly, byltyr 4 paıyzdyq memlekettik kvotamen bólingen grant sany 2 920 bolǵanymen, onyń ıgerilý kórsetkishi 25%-ǵa da jetpedi. Onyń basty sebebi – qandastarǵa Ulttyq biryńǵaı test tapsyrýdyń qıynǵa soǵýy. Osy rette, qandastardy JOO qabyldaý mehanızmin ózgertý qajet. UBT-nyń ornyna stıpendııalyq baǵdarlama arqyly oqýǵa qabyldaýdy usynamyz», - dedi Abzal Saparbekuly qor janyndaǵy qoǵamdyq komıssııanyń otyrysynda.
Sondaı-aq, kópten beri kúrmeýi sheshilmeı júrgen kúrdeli máseleniń biri – qandastardyń etnıkalyq qazaq ekenin dáleldeýi. Ol, ásirese, Túrkııa, Aýǵanstan, Pákistan, Saýd Arabııasy jáne Iran qazaqtary úshin óte ózekti.
«Sebebi, bul memleketterdiń tólqujattarynda ult kórsetilmeıdi. Qazirgi tańda ultynyń qazaq ekenin rastaý úshin qaıda júginýi keregin suraǵan qandastar qatary kóbeıip otyr. Sonymen qatar, qandastar vızasyz kelip-ketý jáne vıza alý máselesinde ózderine buryndary berilgen artyqshylyqtardyń alyp tastalǵanyna renish bildirip jatyr», - deıdi qor basshysy.
Onyń aıtýynsha, sheteldegi qazaq mektepteriniń jaǵdaıy da óte kúrdeli. Ózbekstan men Mońǵolııany esepke almaǵanda, basqa elderde tolyq qazaq tilindegi mektepter joq. Basqa elderdegi qazaq mektepteri jabylǵan nemese jabylyp jatyr. Ózbekstan men Mońǵolııadaǵy qazaq mektepteriniń materıaldyq jáne oqýlyq jaǵdaılary syn kótermeıdi, muǵalimder jetispeıdi. Sheteldegi qazaqtildi BAQ ta materıaldyq qoldaýǵa zárý.
«Shet elderde qazaq mádenıeti men tarıhyna qatysty tarıhı jáne qasıetti oryndardy anyqtap, memlekettik qorǵaýǵa alý kerek. Muralar tizbesin túzip, «Shetelderdegi qazaq halqynyń 100 kıeli orny» baǵdarlamasyn ázirleý qajet dep oılaımyz. Shetel qazaqtarynyń mádenıeti men ádebıeti, óneri men tarıhy boıynsha urpaq sabaqtastyǵyn zerttep-zerdeleıtin ǵylymı izdenister qajet. Jalpy alǵanda, jyraqtaǵy qazaqtar Qazaqstannyń sheteldegi qazaq dıasporasy men otandastardy qoldaýdyń memlekettik strategııasy men baǵdarlamasy bolý qajettigine basa nazar aýdarady. «Otandastar qorynyń» sheteldegi qazaqtardy qoldaý áleýetin kúsheıtýdi suraıdy. Sheteldegi qazaq uıymdarynyń materıaldyq bazasyn jaqsartýǵa suranys óte kóp túsedi», - deıdi «Otandastar qorynyń» prezıdenti.