Májiliste adam saýdasyna qarsy is-qımyldy retteıtin zań jobasy qaralyp jatyr
Otyrysta qujat boıynsha negizgi baıandama jasaǵan Іshki ister mınıstri Erjan Sadenovtiń aıtýynsha, zań jobasy ulttyq zańnamany Halyqaralyq standarttarǵa jáne Birikken Ulttar Uıymynyń Palerma hattamasyna sáıkestendirýge baǵyttalǵan.
Zań jobasymen:
– «adam saýdasynyń qurbany»;
– «adam saýdasynyń yqtımal qurbany»;
– «osal jaǵdaı» jáne «adam saýdasyna qarsy is-qımyl sýbektileri» sııaqty birqatar jańa uǵymdar engiziledi.
«Bul zań jobasynyń ereksheligi – osy saladaǵy keshendi jáne júıeli profılaktıka tetikteriniń qalyptasýy. Jalpy, zań jobasy 4 negizgi baǵytty qamtıdy. Birinshisi – «seriktestik». Osy saladaǵy adam saýdasyna qarsy is-qımyl barlyq sýbektilerdiń ózara árekettesý qaǵıdalaryn retteıdi. Nátıjesinde ýákiletti jáne memlekettik organdar, ákimdikter, úkimettik emes uıymdar, jumysqa turǵyzý agenttikteri, týrıstik fırmalar jáne sheteldik quzyretti organdar adam saýdasyna qatysty qylmystardyń aldyn alý boıynsha keshendi jumysty birge atqaratyn bolady», - dedi mınıstr.
Onyń atap ótýinshe, ekinshi baǵyt – «profılaktıka». ıAǵnı, qylmystardyń sebepteri men jaǵdaılaryn anyqtap, olardy joıý sharalaryn qabyldaý.
Ol úshin zań jobasynda:
– adam saýdasy táýekelderin zerdeleý jáne olarǵa baǵa berý;
– taralý masshtaby men sebepterin taldaý;
– aldyn alý sharalaryn ázirleý;
– jáne qurbandarǵa kómek kórsetý maqsatynda olardy tıisti organdarǵa qaıta joldaý tártibi kózdelgen.
«Úshinshisi – «qýdalaý». Adam saýdasynyń barlyq túrleri boıynsha qylmystyq zańnamaǵa silteme normalary qaraldy. Onyń ishinde májbúrli eńbek, jynystyq qanaý, adam aǵzasynyń bólshekterin jáne nárestelerdi saýdaǵa salý, sondaı-aq qaıyr suraýǵa májbúrleý sııaqty qylmystar da bar. Osylaısha, qabyldanatyn normalar atalǵan qylmystyq jaýapkershilik tetikterin durys paıdalanýǵa múmkindik beredi», - dedi mıınstr.
Erlan Sadenovtiń atap ótýinshe, tórtinshi baǵyt – «kómek kórsetý».
«Bul – eń mańyzdy bóligi. Onda kózdelgen erejeler adam saýdasy qurbandarynyń barlyq quqyǵyn qamtamasyz etýge múmkindik beredi. Onyń ishinde, medıtsınalyq, psıhologııalyq, quqyqtyq járdem jáne taǵy da basqa kómek túrleri qarastyrylǵan. Osylardyń barlyǵyn bir zań aıasynda qabyldaý – járdem berý jáne qorǵaý protsesin jeńildetedi. Basty erekshilik – ol qurbandardyń «azamattyq» mártebesine qaramastan qylmys anyqtalǵan sátten bastap olardyń «qurban» jaǵdaıynan shyqqanǵa deıin jumys isteý algorıtmin retteıdi. Sonymen qatar, «yqtımal qurbandarǵa» kómek kórsetýdiń quqyqtyq negizderi qaralady. Erekshe nazar aýdaratyn jaǵdaı - kámeletke tolmaǵandardyń quqyqtaryn qorǵaý máselelerine jeke taraý arnalǵan», - dedi ol.