Májilis adam saýdasy men vandalızm týraly zań jobasyn qabyldady
Adam quqyqtary salasyndaǵy halyqaralyq sharttar talap etkendeı, adam saýdasyna qarsy is - qımyl týraly jeke zań bolǵan joq, sondyqtan ony ázirleý halyqaralyq quqyqty eskere otyryp, zańnamany jetildirý qajettiligine baılanysty bolyp otyr. Tolyǵyraq Zańnama jáne sot-quqyqtyq reforma komıtetiniń múshesi Marat Bashımov aıtyp berdi.
Negizgi zań jobasynda onyń uıymdyq-quqyqtyq negizderin aıqyndaý kózdeledi:
- adam saýdasyna qarsy is-qımyl salasyndaǵy ýákiletti organdardy, olardyń quqyqtary men mindetterin belgileý, anyqtamalardy halyqaralyq standarttarǵa sáıkestendirý;
- jańa uǵymdardy, adam saýdasyna qarsy is-qımyl sýbektilerin jáne olardyń quzyretterin engizý, osy saladaǵy problemalardy anyqtaý maqsatynda táýekelderdi baǵalaýdy (derekterdi jınaý) engizý.
«Zań jobasynda jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalarǵa arnalǵan medıtsınalyq uıymdar men uıymdardyń laýazymdy adamdarynyń jańa týǵan náresteni tastap ketý faktisi týraly habarlamaǵany úshin ákimshilik jaýapkershilikti engizý jáne osyndaı isterdi qaraý jónindegi ýákiletti organnyń quzyretin aıqyndaý kózdeledi», - deıdi ol.
Jumys barysynda depýtattar 100-ge jýyq túzetýler engizdi. Depýtattar arnaýly áleýmettik qyzmetter kórsetý sheńberinde óz eline oralý boıynsha adam saýdasynyń sheteldik qurbandaryna járdem kórsetýge qatysty túzetýler engizdi.
«Adam saýdasy problemasy kóp qyrly, zań jobasynda usynylǵan Іshki ister mınıstrligi men Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń eki memlekettik organynyń quzyreti azdyq etedi, osy oraıda vedomstvoaralyq ózara is-qımyldy qamtamasyz etý maqsatynda depýtattar basqa memlekettik organdardyń naqty quzyretterin de kózdeýdi usynady. Mundaı keshendi tásil men birlesken kúsh-jiger osy qylmystardyń sanatyn edáýir azaıtýǵa jáne adam saýdasyna qarsy turýǵa múmkindik beredi. Búginde adam saýdasynyń jańa túrleri paıda bolýda. Mysaly, saýdagerler áleýmettik jeliler arqyly jarnamany óz maqsattary úshin kedergisiz paıdalanyp áreket etedi. Mundaı qylmystardyń aldyn alý úshin basqa da normatıvtik aktilerge ózgerister engiziledi. Internet arqyly jynystyq qyzmetterdi uıymdastyrýǵa qylmystyq jaýapkershilik engiziledi», - deıdi komıtet múshesi.
Onyń aıtýynsha, «Adamdy paıdalaný» uǵymy májbúrleý tásilderin keńeıtý bóliginde halyqaralyq konventsııalarǵa sáıkes keltiriledi.
Sondaı-aq, depýtattar Memleket basshysynyń 2024 jylǵy 15 naýryzdaǵy Ulttyq quryltaı otyrysynda vandalızm úshin jaýapkershilikti qatańdatý jáne quqyqtyq tártipti kúsheıtý týraly bergen tapsyrmasyn oryndaýǵa baǵyttalǵan túzetýler engizdi. Zańdy buzýshylar arasynda «nóldik tózimdilik» qaǵıdaty tolyq kólemde qamtamasyz etilmeıdi. Jekelegen azamattar jalpyǵa ortaq paıdalanylatyn oryndardyń lastanýy túrinde quqyq buzýshylyqtar jasaǵandyqtan, ózderiniń ádeptiligi men mádenıetsizdigin kórsetýdi jalǵastyrýda.
«Osyǵan baılanysty depýtattar vandalızm kórsetkeni úshin jazany qatańdatýǵa, ǵımarattardy, jalpy paıdalaný oryndaryn qorlaýǵa jáne bótenniń múlkin joıýǵa baǵyttalǵan túzetýler engizdi. Mysaly, vandalızm 294-baby boıynsha jaza ósti. Endi ol 100 AEK-ten 200 AEK-ke deıin aıyppulmen nemese sol mólsherde túzeý jumystarymen nemese júz alpys saǵatqa deıingi merzimge qoǵamdyq jumystarǵa tartýmen, nemese 50 táýlikke deıingi merzimge qamaýǵa alynýmen jazalanady. Jalpyǵa ortaq paıdalanylatyn oryndardy, saıabaqtardy, skverlerdi lastaǵany úshin aıyppul 2 esege – 10 AEK-ke, al qaıtalanǵan kezde – 20 AEK», - dep tolyqtyrdy M. Bashımov.
Sondaı-aq, ol atalǵan zań jobasynyń qylmystyq quqyq buzýshylyqtardy neǵurlym tıimdi anyqtaýǵa yqpal etetindigin aıtty.
«Adam saýdasynyń aldyn alý jónindegi profılaktıkalyq jumystardy kúsheıtedi. Adam quqyqtaryn qorǵaý jónindegi odan ári sharalardy qamtamasyz etedi, sondaı-aq qoǵam mádenıetin qalyptastyrýǵa jáne tarıh, mádenıet, tabıǵı obektiler men bóten múlik eskertkishterine uqypty qaraýǵa yqpal etedi dep senemiz», - dedi Marat Bashımov.