Májilis depýtaty T. Qadambaev: Zań jobasy arqyly notarıat qyzmetindegi árkelkilikti birqalypqa keltirýdi kózdep otyrmyz
Zaң jobasyna ҚR Prezıdenti janyndaғy Құқyқtyқ saıasat jөnindegi keңestiң 2007 jylғy jeltoқsandaғy hattamasy negiz bolғan. Jekeshe notarıýsterdiң notarıattyқ is-әreketter jasaýyna Қazaқstan Respýblıkasynyң barlyқ aýmaғynda biryңғaı tarıftik stavka belgileýge, sondaı-aқ memlekettiң құқyқtyқ jүıesindegi notarıattyң rөlin jәne ony әlem қoғamdastyғynyң tanýyn eskere otyryp, қazaқstandyқ notarıatty odan әri reformalaýғa jәne damytýғa baғyttalғan. Қazirge kezde Қazaқstan Respýblıkasynyң zaңnamasyna sәıkes notarıattyң eki ұıymdyқ - memlekettik jәne jekeshe nysany қatar jұmys isteýde. Memlekettik notarıýs te, jekeshe notarıýs te salyқ zaңnamasynda belgilengen memlekettik baj stavkasy boıynsha tөlem alyp, birdeı notarıattyқ is-әreketter jasaıdy. Alaıda, notarıýsterge zaң boıynsha jүktelgen fýnktsııalarynyң birdeıligine қaramastan, jekeshe jәne memlekettik notarıýsterdiң қyzmetin қarjylandyrýda edәýir aıyrmashylyқtar bar. Zaң jobasy boıynsha engizilip otyrғan jaңalyқtar Қazaқstan Respýblıkasynyң barlyқ aýmaғynda jekeshe notarıýsterdiң notarıattyқ is-әreketter jasaýy үshin tarıf stavkasynyң biryңғaı mөlsherin belgileý jәne zaңnamalyқ tұrғyda bekitý kөzdeldi. Zaң jobasyna bastamashy bolғan depýtattardyң biri Toқtarbaı Қadambaev ҚazAқparat tilshisine өzderi ұsynғan құjat týraly tүsinik berdi.
- Toқtarbaı Қadambaıұly, zaң jobasynyң basty erekshelikterin aıtyp өtseңiz?
- Қazir bizde memlekettik notarıattyқ қyzmeti jeke menshik ıeligindegi қyzmet bar. Үkimettiң menshiginde қazir joқ dep aıtýғa bolady. Notarıattyқ keңseler barlyқ is-әreketterin өzderiniң қarajattarymen iske asyrady ғoı. Mysaly, kompıýter alýғa, қyzmetkerge jalaқy tөleýge өzderi tapқan tabysynan bөledi. Ol үshin memleket қarajatynan aқsha tөlenbeıdi. Salyқ kodeksinde bұl mәsele қaralғan. Naryқ ekonomıkasy kezinde biz olardyң jaғdaıyn jaқsartýғa zaңnamalyқ қoldaý jasaýymyz kerek. Jeke notarıattyқ keңseniң jınaғan қarjysy өzderin aқtamaıdy. Sondyқtan biz bұl mәseleni zaңmen sheshýdi қolғa aldyқ. Өzge memleketterde, aıtalyқ, Germanııada, Frantsııada bұl mәseleler sheshimin tapқan. Aılyқ eseptik kөrsetkish arқyly retteýge bolady. Bizderde notarıaldyқ қyzmet kөrsetýde әr өңirde әrkelki baғalar belgilenip jүr. Mysaly, Қostanaıda bir құjatty berýdiң aқysy 9 myң teңge tұrady deıdi. Sol қyzmet Atyraýda 10 myң teңgege baғalanғan. Al Pavlodar қalasynda 7 myң teңge bolýy mүmkin. Biz zaң jobasyn ұsyný arқyly notarıat қyzmetindegi әrkelkilikti birқalypқa keltirýdi kөzdep otyrmyz.
- Osy bastamalaryңyz maқұldanyp, zaңdarғa tүzetýler engizilse, notarıaldyқ қyzmet kөrsetý sharalary arzandaı ma, halyққa tıimdi bola ma?
- Bұdan halyққa da jeңildik bolady. Eң bastysy, barlyқ өңirde birdeı baғa belgilenedi. Әıtpese, bireýler «Aқtaýda, Atyraýda mұnaı bar, olardyң tұrғyndary өte jaқsy tұrady. Sondyқtan ol jerde barlyқ қyzmet tүrleri joғary bolady»,- deıdi. Bizdiң bastamamyz өtse, ondaı aıyrmashylyқtar joıylady. Mәselen, notarıattyң bөlmesine kirgende, қandaı қyzmet қansha tұratyny jazylmaғan bolsa, endi jazýly tұratyn bolady. Bir jұmysymen kelgen adam өzine қajetti құjatty shandyrýdyң қansha tұratynyn aıқyn bile alatyn bolady. Endi notarıýstar өz erkinshe aқshany ala almaıdy. Bұl bir mәsele. Ekinshiden, notarıýster өz қyzmetteri arқyly paıda tabýy қajet қoı. Biz bұl mәselege de қatar қarap otyrmyz. Sonymen қatar қoғamnyң әlsiz toptaryn қoldaýғa nazar aýdaryp otyrmyz. Mәselen, mүgedekterge, soғys jәne eңbek ardagerlerine jeңildikter engizilýde.
- Ortaқ, naқty baғany kim belgileıdi?
- Biz bұryn Salyқ kodeksinde belgilengen өlshemder men өzimiz ұsynғan baғany eseptep, ortaқ toқtamғa kelmekshimiz. Bұғan Bas prokýratýra da өz үlesin қosyp otyr.
- Bұl zaң jobasyna Үkimet қandaı қorytyndy berdi?
- Үkimet tarapynan oң қorytyndy alyndy. Bұnyң dұrys mәsele ekenin қoldap, birқatar ұsynystaryn joldady. Aıtalyқ, mүgedekterge jeңildikter қarastyrylýyn atap өtken. Bizdiң ұsynysymyzғa notarıýster de қarsy bolғan joқ. Olardyң bizge bergen ұsynystary da bar. Jұmys tobynda notarıaldyқ қyzmet salasynyң өkilderi bar. Olar da bizdiң bastamamyzdy қoldap, pikirtalasқa қatysýda. Osy zaң jobasy jýyrda Palatanyң talқysyna shyғarylady.
- Raқmet әңgimeңizge.