Maıdanda jaýmen soǵysyp, beıbit ómirde qylmyspen kúresken

KÓKShETAÝ. QazAqparat - Bıyl Jeńiske 76 jyl tolyp otyr. 1941 jyldyń maýsymynda bastalyp, 1418 kúnge sozylǵan surapyl soǵysqa sol kezdegi Keńes Odaǵy quramyndaǵy respýblıkalardyń azamattarymen qatar qazaqstandyqtar da qatysty.

Sonyń ishinde jaýmen urysta erlik tanytqan aqmolalyq «Qyzyl Juldyz» ordeniniń ıegeri Qulamergen Baımýrzınniń erligi jas urpaqtyń janynda máńgi saqtalǵan, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Elimizde jyl saıyn 9 mamyrda Jeńis kúni atalyp ótedi. Bul mereke ár otbasyna ystyq, óıtkeni soǵys birde-bir januıany aınalyp ótpedi. Sol bir zulmatty jyldarda qanshama adam ajal qushty. Balany ákesinen, anany balasynan aıyrǵan sum soǵys ár otbasyna aıyqpas jara saldy. Ár otbasynda soǵysqa qatysyp, jeńispen oralǵan nemese erlikpen qaza tapqan jáne oralmaǵan ata-ájeleri bar. Qanshama adam tylda eńbek etti. Surapyl soǵysta jeńiske jetý jolynda mıllıondaǵan adamnyń ómiri qıyldy, sondyqtan adamzat ótken soǵystyń qurbandaryn jaqsy biledi. Búgingi beıbit ómirimiz sol maıdangerlerimizdiń qanymen, janymen keldi. Soǵys aıaqtalǵannan keıin kóptegen maıdangerler óz ómirlerin Otanǵa qyzmet etýmen baılanystyrdy. Sonyń biri «Qyzyl Juldyz» ordeniniń ıegeri, mergen-barlaýshy Qulamergen Baımýrzın.

Qulamergen Zaıtonuly Baımýrzın 1925 jyly 3 jeltoqsanda Órken aýylynda (qazirgi Aqmola oblysy Zerendi aýdany) dúnıege kelgen. Soǵys bastalǵan kezde, 15 jastaǵy bala dostarymen birge maıdanǵa suranady. Alaıda, tym jas bolǵandyqtan, olardy urys dalasyna jiberýge ruqsat berilmegen. Keıin arada alty aı ótken soń Qulamergen shynaıy jasyn jasyryp, maıdanǵa óz erkimen attanady.

Ol bir jyl boıy Ashhabadtaǵy № 18 snaıper-barlaý mektebinde oqyp, mergendiktiń qyr-syryn meńgerip shyǵady. Sodan keıin Belarýs maıdanynyń I 354 gvardııalyq dıvızııasynyń 1201 atqyshtar polkine jiberildi. Onda mergen-barlaýshy bolyp, jaýǵa qarsy soǵysady. Maıdanda Qulamergen Zaıtonuly sol soǵystyń qıyndyqtaryn kóp kórdi. Bul týraly ákesiniń estelikterine súıene otyryp, maıdangerdiń qyzy Roza Qulamergenqyzy aıtyp berdi.

«Árıne, soǵys biz sııaqty bozbalalar oılaǵandaı bolǵan joq. Men qıraǵan aýyldardy, atylǵan jáne asylǵan qarttardy, qart áıelder men jas balalardy kórdim. Birde (bul 1943 jyly bolǵan) meni barlaýǵa jiberdi. Tapsyrmany oryndap, otrıadyma qaıtar jolda jaralandym. Oq ishki kıimdi, komsomol bıletin tesip ótip, sol jaq keýde súıegime qadaldy. Qulap, esimnen tańyp qaldym. Biraq áriptesterim meni taýyp alyp, otrıadqa alyp keldi, aýrýhanaǵa jiberdi. Olar meni sol jerde emdedi, biraq alǵan jaraqatym tez jazylyp kete qoımady».

Mergen-barlaýshy Qulamergen Baımýrzın soǵys jyldary birneshe ret barlaýǵa bardy, segiz ret jaralandy. Onyń erligi men batyldyǵy basshylyq tarapynan eskerildi. Oǵan Qyzyl Juldyz ordenimen, «1941-1945 jyldardaǵy Uly Otan soǵysynda Germanııany jeńgeni úshin» medaldarymen marapattalǵandyǵy aıǵaq. Oǵan ataýly qarý berildi. Qulamergen Zaıtonuly úshin soǵys 1944 jyldyń 28 shildesinde aıaqtaldy, ol alǵan aýyr jaraqatynan komıssııalanyp, úıine qaıtty. Oǵan sum soǵys aýyr tıdi, maıdan dalasynda kóptegen joldastarynan aıyryldy. Onymen maıdanǵan birge atanǵan 60 adamnyń ekeýi ǵana úıine aman oralǵan.

Ardagerdiń qyzynyń sózinshe, ákesi soǵys týraly kóp aıta bermeıtin. Joldastarynan, maıdandastarynan aıyrylý onyń jan dúnıesine aıyqpas jara qaldyrdy. «Ákem: «Soǵys – bul romantıka emes... soǵys – bul sheksiz azap pen ólim», - dep aıtýshy edi», - deıdi qyzy.

Ol soǵystan keıin uzaq jyldar boıy ishki ister organdarynda qyzmet istedi. Ýchaskelik ınspektor boldy. Qulamergen Zaıtonulyn biletinder onyń esimin asa qurmetpen jáne rızashylyqpen eske alady. Ol adal jáne óz isine berilgen, eliniń abyroıly azamaty bola bildi. Quqyq qorǵaý organdarynda qyzmet istegen jyldary úshinshi dárejeli «Minsiz qyzmeti úshin», «Keńes mılıtsııasyna – 50 jyl» medaldarymen marapattalýy onyń qanshalyq isine adal bolǵanyn bildiredi. Qulamergen Zaıtonuly-KSRO ІІM qurmetti qyzmetkeri. Ol 1985 jyldyń 9-shi jeltoqsanynda dúnıeden ótip, Kantemırovets aýylynda jerlendi.

Búgingi kúni batyrdyń erlikterin ózinen keıingi balalary men nemereleri jalǵastyryp keledi. Týǵan uly Sabyrbek Baımýrzın qazir otstavkadaǵy ofıtser, nemeresi Arman Jetpisbaev ta quqyq qorǵaý organdarynda uzaq ýaqyt qyzmet istedi. Maıdangerdiń týǵan jáne nemere inileri úlken Baımýrzınder áýletin quraıdy, Qazaqstan Respýblıkasynyń Іshki ister organdarynda basshylyq qyzmetter atqarady jáne quqyq qorǵaý isine óz úlesterin qosyp keledi.