Mansap joly, avıatsııadaǵy áıelder, otbasy – Saltanat Tompıevamen suhbat

<p>ASTANA. KAZINFORM &ndash; Saltanat Tompıeva 26 jyl boıy avıatsııa ındýstrııasynda jumys istep, salanyń damýyna zor úles qosyp keledi. Ol mansap jolyn qatardaǵy maman retinde bastap, qyzmettiń barlyq satysynan ótti. Al taıaýda ǵana Kólik mınıstrligi Azamattyq avıatsııa komıtetiniń tóraǵasy laýazymyna taǵaıyndaldy. Saltanat Tompıeva Kazinform tilshisine bergen suhbatynda qazirgi qoǵamdaǵy áıelderdiń róline, olardyń otbasylyq ómir, bilim jáne mansapty ushtastyrý qabiletine qatysty oıymen bólisti.</p>

- Laýazymdy qyzmetke taǵaıyndalýyńyzben quttyqtaımyn! Aldymen azamattyq avıatsııaǵa qalaı kelgenińiz jaıly aıtyp berseńiz...

- Barlyǵy sonaý 1991 jyly bastaldy. Ol kezde 14 jasta edim. Aǵylshyn tilinen qalalyq konkýrsta irikteýden ótip, jeńimpazdarmen birge Kanadaǵa attandym. Ol ýaqytta shetelge shyǵý óte sırek kezdesetin jaıt bolatyn. Sodan bolar, ózge elge alǵash ret uzaq saparlaýym mol áser qaldyrdy. Shyndyǵynda da jol tym uzaq edi. Aldymen týǵan qalam Balqashtan Jezqazǵanǵa, odan keıin Máskeýge ushtyq, ary qaraı muhıt ústimen 10 saǵat Monrealǵa saparladyq. Tańdanys pen erekshe kóńil kúımen qatar kókeıimde «Qazaqstannan Kanadaǵa jetý nelikten sonshalyqty qıyn? Nege tikeleı reıs joq?» degen saýaldar turdy.

Dál osy jaıt 1998 jyly ýnıversıtetti bitirgennen keıin Azamattyq avıatsııa komıtetine alyp keldi. Ol kezde mekeme Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrliginiń Áýe keńistigin paıdalaný jáne azamattyq avıatsııa qyzmeti jónindegi komıtet dep atalatyn. Astanaǵa kelgennen keıin mınıstrliktiń kadr bólimine jumysqa turdym. Mindetime zańnamalyq ózgeristermen, halyqaralyq kelisimsharttarmen jáne ózge de sondaı máselelermen aınalysý kirdi.

- Jeke málimetterińizge qarasaq, 2000-2012 jyldary aralyǵynda túrli basqarmalardyń bas sarapshy laýazymynda bolǵan ekensiz. Laýazym jolynda joǵarylaýymyz jyldam boldy deýge kelmeıtin sııaqty...

- Óte durys aıtasyz. Komıtettegi alǵashqy 14 jyldyq qyzmetimde barlyq derlik basqarmada jumys istep shyqtym. Jetekshi mamannan bastap, bas maman, bas sarapshy qyzmetterinen óttim. Jumysyma normatıvtik-quqyqtyq máseleler, sala statıstıkasy, ákimshilik-quqyqtyq qyzmet, áýejaılardyń qyzmetin retteý, avıatsııalyq naryqty qalyptastyrý, ishki jáne halyqaralyq áýe tasymalyn jaqsartý, sondaı-aq ózge elderdiń avıatsııalyq bıligimen, azamattyq avıatsııa salasyndaǵy halyqaralyq uıymdarmen yntymaqtastyq máseleleri kirdi.

Aıtpaqshy, sol ýaqytta biz «Air Astana» kompanııasynyń birinshi tikeleı halyqaralyq reısterin ornatý jáne qazaqstandyq avıatasymaldaýshynyń ulttyq halyqaralyq maqsattaǵy avıatasymaldaýshy retindegi pozıtsııasyn bekitý syndy jahandyq máselelerdi sheshtik.

Jumys óte qyzyqty boldy. Halyqaralyq reıster ashý úshin kelisimsharttyq-quqyqtyq negizdi jańadan daıyndadyq, Qazaqstan men Eýroaımaq elderimen áýe qatynasy týraly alǵashqy ekijaqty kelisimdi ázirledik. Sonymen qatar jańa elordamyz Astanaǵa alǵashqy reısterdi ashý úshin sheteldik áýe kompanııalaryn tarttyq.

Foto: S. Tompıevanyń jeke muraǵatynan

2012 jyly meni birinshi ret basshylyq laýazymǵa taǵaıyndady. Basqarma basshysy laýazymynda 7 jyl jumys istedim. Jaýapkershiligime áýe tasymalynyń barlyq túri kirdi. Avıatsııalyq ınspektor bolyp ta tájirıbe jınaqtadym. Áýejaılardaǵy tasymaldyń barlyq qyzmetine ınspektsııa jasadyq.

2019 jyly, ıaǵnı komıtette jumys istegenime 21 jyl ótkennen keıin vedomstvo tóraǵasynyń orynbasary laýazymyna taǵaıyndady. Bul jerdegi jumys odan ary da qarqyndy ári mańyzdy bola tústi. Búkil álem pandemııany bastan keshirip, barlyq jolaýshylar reısin toqtatýǵa týra kelgenimizdi eske túsirsek te jetkilikti. Degenmen, qatań lokdaýn jaǵdaıynda júk áýe tasymalyn retteýdi jalǵastyrdyq. Óıtkeni, júk jóneltý toqtaǵan joq. 2021 jyly elimizde qańtar oqıǵasy boldy. Sol ýaqytta Almaty áýejaıyn basyp aldy jáne bizge shuǵyl áreket etip, áýe kemelerin basqa baǵyttarǵa jiberýge týra keldi. Odan keıin álemde jańa geosaıası ahýal týyndady. Qaýipti, jabyq aımaqtardy aınalyp ótý úshin jańa baǵdarlar ázirleýmen aınalystyq. Qazir munyń eń kúrdeli kezeń bolǵandyǵyn aıta alatyn sııaqtymyn. Óıtkeni, áýe tasymalynyń barlyq naryǵyn is júzinde qaıtadan bastaýymyzǵa týra keldi. Jáne de mundaı jaǵdaı búkil álemde oryn aldy. Osy oraıda Qazaqstannyń áýe tasymaly naryǵy barynsha jyldam qalpyna kelgendigin atap ótken oryndy. Tipti, memlekettik sýbsıdııasyz jáne áýe kásiporyndary bankrotqa ushyramaı-aq jyldam damı bastady. Sol ýaqytta TMD-nyń kóptegen elinde, Eýropada jáne ózge de óńirlerde avıatsııany qalpyna keltirý úshin memlekettik sýbsıdııa berildi jáne olardyń kópshiligi pandemııadan keıin endi ǵana qalpyna kele bastady.

2022 jyldan bastap Azamattyq avıatsııa komıtetiniń tóraǵasy bolyp taǵaıyndalǵanǵa deıin Qazaqstannyń Avıatsııalyq ákimshiligi bas dırektorynyń orynbasary laýazymynda qyzmet ettim. Bul komıtetke baǵynyshty uıym sanalady ári baqylaý-qadaǵalaý qyzmetin atqarady jáne BUU Halyqaralyq azamattyq avıatsııa uıymynyń joǵary baǵasyna ıe.

- «Avıatsııa – áıelder aınalysatyn is emes» degen taptaýryn pikirmen betpe-bet kelgen kezińiz boldy ma? Mundaı jaıt bolsa, ony qalaı jeńe aldyńyz?

- Iá, mundaı taptaýryn pikirdiń bar ekeni jasyryn emes. Alaıda, bul saladan beıhabar, azamattyq avıatsııany tek ushqysh er adamdar retinde elestetin adamdardyń pikiri ǵana. Jalpy, salada áıelderge úlken qurmetpen qaraıdy. Aıtpaqshy, otandyq azamattyq avıatsııada jumys isteıtin áıelder az emes. Máselen, salada 28 ushqysh áıel, 46 dıspetcher, 7 ınjener jumys isteıdi. Aıtalyq, avıatsııalyq ákimshiliktegi laýazymdy qyzmetterdiń 36 paıyzyn áıelder ıelense, Azamattyq avıatsııa komıtetindegi 16 basshylyq qyzmettiń 5-eýinde áıelder otyr. Bul jaqsy kórsetkish. Degenmen, munan da joǵary bola alar edi. Endi naqty saýalyńyzǵa oralar bolsaq, áıelder osy taptaýryn pikir saldarynan avıatsııaǵa kóp kele bermeıtin shyǵar...

Foto: S. Tompıevanyń jeke muraǵatynan

- Iá, munyńyz da jón bolar. Al sizdiń komıtet tóraǵasy laýazymyna taǵaıyndalýyńyz qyz-kelinshekterdiń avıatsııalyq jáne ózge de salalarǵa barýǵa senimdiligin arttyra túsedi dep oılamaısyz ba?

- Qazaqstanda áıelderdiń de, erlerdiń de ishinde óz salasynyń myqty mamandary óte kóp. Adam jumysqa degen senimdilik pen kásibılikti eń aldymen qajyrly eńbegimen, ózine degen talapshyldyǵymen jáne isine berilgendigimen alatyndyǵyna senimdimin. Meniń úlgim Qazaqstan áıelderi úshin kórsetkish bolady dep úmittenemin. Óz salańda tómen laýazymnan bastap kúsh-jigerdiń, qajyrly eńbektiń jáne óz-ózińdi damytýdyń arqasynda shyńdarǵa shyǵýǵa bolady.

- Únemi bilimdi jetildirip otyrý qajettigin aıtyp qaldyńyz. Al ózińiz qosymsha bilim alýǵa, biliktiligińizdi shyńdaýǵa ýaqyt tabasyz ba?

- Iá, árıne. Oqýǵa, jańa daǵdylardy damytýǵa únemi umtylamyn. Áriptesterimmen birge Halyqaralyq azamattyq avıatsııa komıtetiniń baǵdarlamalaryn qosa alǵanda qyzmettiń túrli baǵyttary boıynsha únemi oqýdan ótip turamyz. Biliktilikti arttyrýǵa qatysty kóptegen sertıfıkatym bar. Jańa bilimmen alynǵan jan-jaqty daǵdy halyqaralyq baılanystar ornatý turǵysynda óte mańyzdy. 2018-2020 jyldary Týlýza bıznes mektebinde bilimimdi shyńdadym. Jumystan qol úzbeı Part time baǵdarlamasy boıynsha oqydym. Biraq, jylyna eki ret oqý demalysyn alyp turdym. Jumysty oqýmen qatar ushtastyrý negizgi qıyndy boldy. Degenmen, eńbegim esh ketpedi, oqýymdy aıaqtaǵannan keıin avıatsııalyq-ǵarysh salasyndaǵy MBA dıplomyn alyp shyqtym.

Birde grýppalastarymnan, al olar 12 eldiń avıatsııa salasyndaǵy biliktiligi óte joǵary mamandary, óte unamdy pikir estim. Olardyń árqaısysy Qazaqstanda eshqashan bolmaǵandyqtaryn, biraq, endigi ýaqytta Qazaqstanda kóshbasshylyq qasıeti óte joǵary, sonymen qatar súıikti ári qamqor ana bola biletin myqty áıelderdiń bar ekendigin anyq biletindikterin atap ótti. Sóıtsem, olardyń barlyǵy úzilis ýaqytynda meniń qyzymmen sóılesken sátimdi qyzyǵýshylyqpen ári jylylyqpen qadaǵalap júripti.

Foto: S. Tompıevanyń jeke muraǵatynan

- Qarqyndy jumys kestesin, oqý men otbasylyq ómirdi qalaı úılestirip júrsiz?

Memlekettik qyzmet adaldyq pen kúsh-jigerdi talap etýmen qatar qol jetkizgen nátıjeler men kásibı mártebege degen qanaǵattanýshylyqty da bereri sózsiz. Degenmen, avıatsııaǵa, jumysyma degen súıispenshilikke qaramastan men úshin ana róline adaldyq tanytý bárinen de mańyzdy. Ana bolǵanym úshin baqyttymyn.

Esh ýaqytta mansapty armandaǵan emespin, únemi kópbalaly ana bolǵym keletin. Taǵdyrdyń jazýy basqasha boldy – mansap pen bir bala. Jumys pen otbasyn qalaı qıystyramyn? Bos ýaqytymnyń bárin qyzyma, onyń qyzyǵýshylyǵyna arnaımyn. Qazir ol 14 jasta jáne biz ana men qyzdan góri qurbylar sııaqtymyz. Degenmen, árıne jumysqa degen qarym-qatynasym, tyǵyz jumys kestesi oǵan da áser etpeı qoımaıdy. Ol erkin ósip keledi. Esh ýaqytta oǵan óz pikirimdi tańǵan emes. Qaıta kerisinshe, onymen úlken adamdarsha keńesip, tyńdaımyn, onyń barlyq qyzyǵýshylyǵyna qoldaý kórsetemin. Eger jaýapkershiligi mol, erkin bala tárbıelegińiz kelse, onda balańyzdy jaqsy kórińiz, oǵan senińiz. Balaǵa derbes sheshim qabyldaýǵa ózin kórsetýge múmkindik berińiz. Árıne, jumysta, ózińdi ózi damytýda, jetistikke jetý jolynda úlgi kórsetińiz. Mine, osyndaı laıfhak.

- Suhbatyńyzǵa raqmet!