Mańǵystaý oblysynyń ákimi balyqshylarmen kezdesti
Basqosýda oblystyq tabıǵı resýrstar jáne tabıǵat paıdalanýdy retteý basqarmasynyń basshysy Serik Saǵynbaev ólkedegi balyq sharýashylyǵynyń damý baǵytyn baıandady.
- Bıyl aımaǵymyzda balyq aýlaýmen 17 sharýashylyq, 127 brıgada, 555 balyqshy aınalysýda. QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstriniń buıryǵymen aǵymdaǵy jyly balyq aýlaýǵa 4090,3 tonna kvota bólindi. Qazirgi ýaqytta 1768,9 tonna balyq aýlaýǵa ruqsat berilip, onyń 179 tonnasy qarmaqqa ilindi. Jergilikti balyqshylar negizinen tikendi balyq, sazan, kókserke, torta balyq, aqtaban,shad (pýzanka) maıshabaq aýlaıdy. Búgingi tańda óńirimizde 5 qordaǵy balyq sharýashylyǵy aımaǵy bar. Statıstıka boıynsha oblysta balyq jáne balyq ónimderin tutyný jan basyna shaqqanda bir aıda 900 grammdy, jylda 11 kelini quraıdy. Demek, túbek turǵyndary jylyna 6 myń 930 tonna balyq jáne balyq ónimderin tutynady. Óńirde balyq sharýashylyǵy aımaqtarynyń pasportyn jasaqtaý qajet. Sondaı-aq osy salada ǵylymı-zertteý jumystaryn júrgizý úshin 40 mln.teńge qarajat qajet, - dedi atalmysh basqarma basshysy.
Jıynda sóz alǵan «Qazaq balyq sharýashylyǵy» respýblıkalyq qaýymdastyǵynyń óńirlik fılıalynyń dırektory Іlııas Ybyraıov balyqshylardyń 1-2 aıǵa sozylatyn teńizge shyǵý qujatyn rásimdeý úrdisin qysqartý, jedeldetý jumystary júrgizilip jatqanyn jetkizdi. Sondaı-aq salada kadr tapshylyǵy máselesi ońtaıly sheshý úshin óńirlik «Jańa serpin» baǵdarlamasy boıynsha balyqshylardyń kásibı biliktiligin arttyrýdy usynys etti.
-Balyq aýlaýmen 1991 jyldan beri aınalysyp kelemin. Basynda bul iske qyzyǵýshylyǵym bolyp, bos ýaqytymdy bóletinmin. Keıin osy kásipti qolǵa alýdy jón dep taptym. Balyq sharýashylyǵyna memleket tarapynan qoldaý asa qajet. Qazirgi tańda Túpqaraǵan aýdany ákimdigimen seriktestik ornatýǵa múddelimiz. El Úkimetiniń qaýlysymen balyq kásipshiligimen aınalysatyn aýmaqtardy aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy sııaqty 49 jylǵa berýine bolady. Qazir aýmaqtar 10 jylǵa deıingi merzimde úlestiriledi. Bul balyq sharýashylyǵynyń bolashaǵyna, damýyna kepildik bermeıdi. Salany damytý úshin aımaqta muzdatqysh, turatyn oryn men óndiristik ǵımarat bolýy kerek. Aýylsharýashylyǵy salasyndaǵydaı balyqshylyq kásibinde de járdemaqy men jeńildikter qarastyrylýy tıis. «Qyzyl kitapqa» engen kýtým balyǵy bizde jáne Kaspıı jaǵalaýy elderinde erkin aýlanady. Osy máseleni sheshýdi jáne oblysymyzda ǵylymı- zertteý ınstıtýtyn qurýdy usynamyn, - dedi «Mıkor» JShS dırektory Valerıı Mıhaılov.
Oblys ortalyǵynda jáne Jańaózen qalasynda balyq jáne balyq ónimderin óńdep naryqqa shyǵaratyn «Moreprodýkty Aktaý» JShS dırektory Zlıha Qıbasova kásipkerlik kókjıegin keńeıtkisi keletinin aıtty. Balyqty kóterme baǵamen satyp alatyn kásipker halyqtyń suranysyn qanaǵattyndyrý jáne baǵany turaqtandyrý maqsatynda balyq aýlaýmen aınalysýǵa jer surady.
- Oblysymyzda basqa elderdegi sııaqty sporttyq júıede balyq aýlaıtyndar bar. Mundaı balyq aýlaý túrimen Jańaózende, Aqtaýda 300-den asa adam aınalysady. Olardyń aýlaǵan balyqtary naryqta sattyqqa shyǵarylady.Sondyqtan olardyń da máselesin tyńdaý kerek. Aqketik, Taýshyq, Fort, Qyzylózen kishi balyq aýlaýǵa qolaıly jerler. Oblysymyzda kóptegen balyq túrleri azaıyp ketken, sondyqtan teńiz astyndaǵy tirshilikti damytý kerek. Balyq jáne balyq ónimderin satatyn saýda oryndarynyń sanyn arttyrý kerek, - dedi balyqshylardyń biri.
Nesıe alýdaǵy qıyndyqtar men kedergilerdi alǵa tartqan «Aqtaý balyq kompanı» JShS ókili Asqar Saıynov kópshilikti teńizdegi baılyqty saqtaý sharalaryna qamdanýǵa shaqyrdy. Onyń aıtýynsha, «Kaspıı» áleýmettik- kásipkerlik korporatsııasy» Ulttyq kompanııasymen Qyzylózende jaǵalaýǵa jaqyn balyq qabyldaıtyn pýnkt salý maqsatynda kelissózder júrgizilýde.
-Kásibimizdegi eń ózekti másele - balyqty qabyldaıtyn arnaıy orynnyń joqtyǵy. Qazir balyqshylar múmkindigi bolsa da qajetti mólsherde balyq aýlaı almaı otyr. Máselen, meniń qaramaǵymdaǵy 10 brıgadanyń árqaısysynyń úıinde 100-150 keli balyq syıatyn tońazytqysh bar. Syıǵansha ǵana aýlaımyz. Tapsyratyn jer taba almaı ýaqyt ótkizip alamyz. Bir kún aýlasaq, eki kún satýmen aınalysamyz. Sóıtip júrgende balyq shirip ketedi. Byltyr 90 tonna sazan aýladyq. Odan da kóp aýlaýǵa múmkindigimiz tolyq jetedi,- dedi «Alpamys» sharýa qojalaǵynyń ıesi Medelbaı Adyrov.
«Kaspıı bıo ekologııa» JShS dırektory Erbol Esqalıev balyq sharýashylyǵyn damytý maqsatynda jáne teńiz jaǵasynda ınstıtýt qurýǵa jer surady. Bir top balyqshylar memleketten ruqsat alyp, shyǵyn shyqpaıtyn jolmen balyq aýlap, naryqqa arzan baǵamen usynatyn turǵyndarǵa shaǵym aıtty.
Jıyndy qorytyndylaǵan oblys ákimi Alık Serikuly balyqshylarmen jumys jasaýdyń arnaıy syzbasy nemese baǵdarlama bolý kerektigin qaperge saldy.
-Máselen, sizderdiń shyǵyndaryńyzdy jabý úshin sizderden qymbat baǵaǵa alyp, halyqqa arzanǵa satý úshin sýbsıdııa bólýge bolady. Ol úshin sizder úzilissiz, kedergisiz balyqpen qamtýǵa kepildik berýińiz kerek. Sizderden balyq sharýashylyǵynyń búgini men erteńine qatysty usynys-pikirlerińizdi kútemin. Turǵyndarǵa shekteý qoıyp, sizderden basqa eshkim balyq aýlamaıdy dep aıta almaımyn. Memleket tarapynan aýmaqtardy alǵan balyqshylardyń mindettemeleri de bolýy kerek. Balyq sharýashylyǵy salasyn damytý maqsatynda arnaıy jumys toby qurylady. Búgingi máselelerdi aldaǵy ýaqytta da talqylaımyz, - dedi aımaq basshysy Alık Aıdarbaev.