«Maqsatsyz jumsalǵan qarjy mıllıardtardy quraıdy» - BAQ-qa sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, joǵary dárejedegi ury Vıktor Hrapýnov kezinde Tótenshe jaǵdaılar mınıstri laýazymynan bosaǵanda elden jınaǵan aqshasyn tyǵarǵa jer tappapty. Sodan áýeli Shveıtsarııaǵa mıllıondaǵan dollardy birden alyp ketpekshi bolǵan kórinedi. Degenmen, aqyr aıaǵynda ol birneshe mıllıondaǵan dollardan da kóp turatyn qyp-qyzyl aqshany alyp, taıyp turǵany belgili. Endi ol shetelde basqasha saırap júr.
Ol Shyǵysta ákim bolyp turǵanda qaladaǵy zaýytty gazdan tazartatyn qondyrǵylarmen jabdyqtapty. Biraq, ony qalaı júzege asyrdy, zaýyttyń basshylyǵyn óz ıkemine qalaı kóndirdi, ol týraly áńgimesinde eshqandaı derek keltirilmeıdi. Áıteýir, «tıse terekke, tımese butaqqa» degen pıǵyly anyq baıqaldy. Ol óziniń suhbatynda Shyǵys Qazaqstan oblysyna ákim bolyp kelgenshe (2004 jyldyń 8 jeltoqsanyna deıin) «Kaztsınk» gaz qaldyqtarynan jáne kúkirtti angıdrıdten tazartý máselesimen múlde aınalyspaǵanyn basa aıtady. Hrapýnov kelgende jaǵdaıdy jedel jónge keltiripti. Osy jaıynda jazylǵan maqala «Ótiriktiń quıryǵy bir-aq tutam» degen taqyryppen berilgen.
Osy basylymda «Agenttiktiń bas dırektorymen kezdesti» degen taqyrypppen materıal berilgen. Venada Qazaqstan Respýblıkasy delegatsııasynyń Atom energııasy jónindegi halyqaralyq agenttiktiń (MAGATE) bas dırektory ıÝ.Amanomen kezdesýi boldy. Kezdesý Qazaqstan men MAGATE arasyndaǵy Tómen baıytylǵan ýran bankin (TBÝB) Qazaqstan aýmaǵynda ornalastyrý týraly kelisim mátinin úılestirý boıynsha kelissózderdiń kezekti kezeńi sheńberinde ótti, dep jazady gazet QR SІM-iniń baspasóz qyzmetinesilteme jasap.
Agenttiktiń bas dırektory ıÝ.Amano Qazaqstan basshysy Nursultan Nazarbaevtyń taratpaý rejimin nyǵaıtýǵa qosqan aıtarlyqtaı úlesi men bastamalaryn joǵary baǵalady. Ol Qazaqstannyń MAGATE-men óse túsip otyrǵan kópqyrly yntymaqtastyq deńgeıin erekshe atap kórsetti.
Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaevqa Almatyny Irannyń ıadrolyq problemasy boıynsha osy el men halyqaralyq «altylyq» bitimgershileri arasyndaǵy kelissózder úshin kezdesý alańy retinde usynǵanyna rızashylyq bildirildi. ıÝ.Amano Almatydaǵy kelissózder osy máseleni sheshýge belgili bir deńgeıde oń yqpal etedi degen úmit bar ekenin málimdedi.
***
«Talaı jurttyń úmitin oıatqan «Jumyspen qamtý - 2020» baǵdarlamasy búginde sheneýnikterdiń maıshelpegine aınalyp bara jatqandaı. Elbasynyń tikeleı bastamasymen eldiń áleýetin kóterip, jumyssyzdyqty joıýdy kózdegen jobaǵa bólingen mıllıardtardy tıimdi jaratý bylaı tursyn, jymqyryp qalýshylar kóbeıe tústi»,-dep jazady «Aıqyn» gazeti búgingi sanyndaǵy «Maqsatsyz jumsalǵan qarjy mıllıardtardy quraıdy» degen taqyryppen berilgen maqalada. Ózgesin aıtpaǵannyń ózinde quzyrly organdar ázirshe osy baǵdarlama qarjysyn urlaýdyń 15 faktisin anyqtap, qylmystyq is qozǵaǵan.
***
«Alash aınasy» basylymynyń jazýansha, qazaqtyń ulttyq baılyq qoryndaǵy adamı kapıtaldyń ahýaly «eńbegi adal, eti aram» esek sekildi. Óndiris, ónerkásipterdiń kópshiligi adam kapıtalyna ınvestıtsııa salýǵa múddeli emes. Sol sebepten de elimizde adamı kapıtaldyn úlesi bar-joǵy - 10-12 paıyzdy ǵana quraıdy eken. Bul degenińiz, adam resýrsyn ekonomıkany damytýda tolyǵymen qoldana almaı otyrǵanymyzdyń aıǵaǵy. Túsinikti tilmen aıtqanda, qazaqtyń shyǵarmashylyq daryny, talanty, qabilet-qarymy el ekonomıkasynyń ıgiligine jumsalmaı keledi. Sodan kelip, eńbek ónimdiligi de tómen... Óndiristiń de órkeni óspeı tur... Bul maqala kópshilik nazaryna "Adam kapıtalyna ınvestıtsııa salýǵa nege qulyqsyzbyz?!» degen taqyryppen usynylyp otyr.
Osy gazette «Alımenttik qaryzdardy boryshkerlerdiń zeınetaqy qorynan óndirip alý kerek degen usynys oryndy ma?» degen másele kóterilgen. Jaqynda Qazaqstannyń Bas prokýratýrasy men Ádilet mınıstrligi alımentterdi tólemeı júrgenderden qaryzdaryn zeınetaqylyq jınaǵynan ustap qalýdy usyndy. QR Bas prokýratýrasyna qarasty tórtinshi departamenttiń bastyǵy Áset Shyndalıevtiń aıtýynsha, atalǵan máseleniń ózektiligin eskere otyryp, alıment boıynsha boryshkerlerdiń qaryzdaryn zeınetaqylyq jınaǵynan ustap qalýǵa zańmen salynǵan tyıymdy alyp tastaý múmkindigin qarastyrý qajet. Áıtpese, búgingi tańda alımentter boıynsha qaryz mólsheri 3,5 mlrd teńgeni quraıdy. Al Bas prokýratýranyń málimetterine sensek, 2012 jyly QR Qylmystyq kodeksiniń 136-baby boıynsha tek 128 adam sottalǵan, al alıment tólemeı júrgenderdiń sany 80 myńnan asyp jyǵylady. Sol sebepti atalǵan túzetýlerdi Bas prokýratýra men Ádilet mınıstrligi daıyndaǵan sot jáne memlekettik organdardyń sheshimderiniń oryndalý júıesin jetildirý tujyrymdamasy aıasynda usynylǵan edi. Alaıda qoǵamdyq pikir ekige bólindi. Biri bul usynys oryndy dese, biri quqyqbuzýshylyq degen baǵa berýde.