Legıonerge basymdyq berý, qarjyny tıimsiz jumsaý, jemqorlyq - Antıkor sport salasyndaǵy keleńsizdikterdi jarııalady
Vedomstvo málimetinshe, nátıjeler otandyq sporttyń damýyna jáne álemdik sport arenasynda joǵary kórsetkishterge qol jetkizýge kedergi keltiretin júıeli jemqorlyq táýekelderiniń bar ekendigin aıǵaqtaıdy.
Tek sońǵy 6 jylda sport salasyn qarjylandyrý shamamen 1,4 trıllıon teńgeni qurady (2018 j. – 165 mlrd teńge, 2019 j. – 204 mlrd teńge, 2020 j. – 177 mlrd teńge, 2021 j. – 223 mlrd teńge, 2022 j. – 296 mlrd teńge, 2023 j. – 340 mlrd teńge).
Bıýdjetten aǵymdaǵy jáne aldaǵy eki jylǵa taǵy 1,3 trıllıon teńge bólý josparlanǵan.
Qazaqstandyq sportqa joǵary jetistikterdiń aqshalaı «quıylý» kólemi osy maqsattarǵa bólinetin Ortalyq Azııa jáne alys shet elderdiń (Kanada, Norvegııa, Nıderlandy) bıýdjetterinen birneshe ese artyq.
Sonymen qatar, Qazaqstan Olımpıada oıyndary boıynsha medaldyq esepte (2020 j. – 83 oryn (8 – qola), 2022 j. – 0 medal, 2024 j. – 43 oryn (1 – altyn, 3 – kúmis, 3 – qola)) jáne Dúnıejúzilik sport reıtınginde (2014 j. – 25 oryn,2018 j. – 47 oryn, 2023 j. - 42 oryn) tómengi oryndarda.
Sebepterdiń biri retinde memlekettik qarajatty utymsyz jumsaýǵa jáne jymqyrýǵa yqpal etetin júıeli jemqorlyq táýekelderi negiz bolýda.
Qarjylandyrýdaǵy teńgerimsizdik. Otandyq sportty damytýdyń qoldanystaǵy saıasaty otandyq sportshylardy tıimdi daıarlaýǵa baǵyttalmaǵan.
Sheteldik oıynshylardy natýralızatsııalaý arqyly qol jetkizilgen qysqa merzimdi jetistikterge nazar aýdarylady, al jeke sporttyq kadrlardy damytý boıynsha júıeli jumys jetkiliksiz bolyp otyr.
Táýelsizdik jyldary Qazaqstan olımpıadalyq sport túrlerine 126 sheteldikti satyp aldy, olardyń árqaısysy keıinnen óz eline oraldy.
Kóbinese óz talanttaryn tárbıeleýdiń ornyna aqsha basqa elderdiń oıynshylaryna jumsalady. Bul sportty qarjylandyrýdaǵy aıqyn teńgerimsizdikpen rastalady.
Máselen, Qazaqstannyń buqaralyq sportqa jumsaǵan shyǵystary joǵary jetistikter sportyna qaraǵanda 9 ese az (35 mlrd teńgege qarsy 340 mlrd teńge).
Sportta neǵurlym tabysty shet elderde joǵary jetistikter sportynyń negizi bolyp tabylatyn buqaralyq sportty qoldaýǵa basymdyq beriledi.
Mysaly, halqy az Nıderlandyda (17,8 mıllıon) buqaralyq sportqa jumsalatyn shyǵyndar kásibı sportqa (246 mıllıon dollar) qaraǵanda 2 ese kóp (497 mıllıon dollar). Sonymen qatar, bul eldiń sportshylary Olımpıada oıyndarynda joǵary nátıje kórsetýde.
Nıderlandymen salystyrǵanda Qazaqstan joǵary jetistikter sportyna 3 ese kóp, al buqaralyq sportqa 7 ese az jumsaıdy.
Formaldyq kórsetkishter. Qazaqstan Respýblıkasynyń dene shynyqtyrý men sportty damytýdyń 2023 – 2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyna engizilgen buqaralyq sport túrlerin damytý kórsetkishteri formaldy sıpatqa ıe.
Mysaly, ákimdikter jyl saıyn 20 myńnan astam sporttyq-buqaralyq is-shara, kúnine orta eseppen 3 is-shara ótkizýi tıis.
Sporttyq ǵımarattar men nysandarda, sondaı-aq ashyq jerlerde ótkiziletin is-sharalar osy is-sharalarda eki júz jáne odan da kóp kórermenniń bir mezgilde bolýyn boljaıtynyn eskere otyryp, kórsetkish anyq kóterilgen («Dene shynyqtyrý týraly» Zańnyń 1-babynyń 40-1-tarmaǵy).
Bulyńǵyr basymdyqtar. Joǵary jetistikter sportynda basym sport túrleriniń bolmaýyna baılanysty tanymal emes jáne nátıjesiz sport túrleri qarjylandyrylady.
2023 jyly sporttyń 31 túrinen birde-bir medal joq. 2024 jyly qarjylandyrylatyn baǵyttardyń sany 141 túrge deıin ósti.
Máselen, jazǵy olımpıadalyq sport túrleri boıynsha Qazaqstan 44 túrdi, qysqy sport túrleri boıynsha – 13 túrdi damytady. Joǵary jetistikter sportynyń qarjylandyrylatyn baǵyttarynyń shamamen 60%-y Olımpıadalyq emes baǵyttarǵa jatady - 84 (141-den). Jyl saıyn bul túrlerdi damytýǵa – 18 mlrd teńge jumsalady (2023 jyly olımpıadalyq túrlerge – 296 mlrd teńge, olımpıadalyq emes túrlerge - 18, ózge shyǵystarǵa - 11 mlrd teńge).
Shetelde sporttyń «núktelik» baǵyttaryna basymdyq beriledi (Ulybrıtanııada jazǵy Olımpıada oıyndarynyń 19 túri, Germanııada – 18, Avstralııada – 12).