Qytaıdaǵy ánshi Araı Aıdarhannyń ákesi «Álem barysyna» balýan shákirtin qosyp otyr
Aıdarhan aǵanyń Qytaıdaǵy mıllıard halyqty ónerimen tánti etken Araı Aıdarhannyń ákesi ekenin de atap ótkimiz keledi. Balýandardyń jerebe tartý rásiminen keıin qazaq kúresiniń damýyna aıanbaı eńbek sińirip júrgen Aıdarhan Qabdollaulymen suhbattasýdyń sáti tústi.
- Aıdarhan aǵa, Astanaǵa qosh keldińiz! Shákirtińiz týraly aıta ketseńiz.
- Rahmet! Bul jolǵy «Álem barysynyń» qazaq kúresiniń otany, el astanasynda ótkenine erekshe qýanyp otyrmyn. Dodaǵa Qytaı eli atynan jas ta bolsa qatarynan oza shapqan, Altaıdyń aqıyq balýany Esbol Jaqıtanuly qatysatyn bolady. Esbol nebári 23 jasta, bolashaǵynan zor úmit kúttiretin jigit. Ol buǵan deıin Shyńjań ólkesiniń spartakıadalarynda dzıýdodan jeńimpaz atanyp júrgen balýan. Qytaıda qazaq kúresinen ótken Azııa chempıonatynda da qola júldege qol jetkizgen bolatyn. Sonymen qatar, Qytaıda ótip jatqan ár túrli deńgeıdegi jáne basqa ulttardyń ulttyq kúres túrlerinde de altynnan alqa taǵynyp júr. Ásirese mońǵol jáne uıǵyr kúresinen sheber.
- Qytaıda uıymdastyrylyp jatqan qazaq kúresi jarystarynyń bizben salystyrǵanda deńgeıi qandaı? Qazaq kúresiniń ol jerdegi bedeli qanshalyqty?
- Qytaıda 2 mıllıonǵa jýyq qazaq mekendeıdi. Qazaqtar turatyn Іle, Altaı jáne Tarbaǵataı óńirlerinde ár aýdandarda Qazaq kúresi qaýymdastyǵy jumys atqaryp tur. Ondaǵy qazaqtar qazaq kúresin óte joǵary baǵalaıdy. Balýandarymyz aýyldaǵy toı-tomalaqtan-aq kúres jolyn bastap, kásibı deńgeıde ótkizip otyrǵan jarystarymyzǵa deıin jetip jatyr. Qytaıda qazaq kúresinen birneshe márte Azııa chempıonaty jáne Álem chempıonatyn ótkizdik. Kóptegen elderdiń balýandary qatysyp, shákirtterimiz de júldeli oryndardan kórindi. Altaı qalasynda ótkizilgen Azııa chempıonatyn 40 myńǵa jýyq kórermen tamashalady. Osydan-aq, ol jerdegi aǵaıynnyń ulttyq sportymyzǵa degen qurmeti men qyzyǵýshylyǵyn ańǵara berińiz. Al úkimet tarapynan ulttyq sporttyń damýyna eshqandaı kedergi joq. Ár ulttyń óz sportyn damytýyna tolyqtaı múmkindigi bar. Aldaǵy ýaqytta Qazaq kúresin jalpyqytaılyq ulttyq sport spartakıadasyna kirgizýdi josparlap otyrmyz.
- Qazaq kúresiniń damýyn qalaı baǵalaısyz? Sporttyń bul túrin Olımpıada oıyndaryna engizý úshin Qazaqstanda aıtarlyqtaı ilkimdi ister atqarylyp jatyr. Bul turǵyda ortaq iske Sizder qalaı úles qosyp jatyrsyzdar?
- Men sporttaǵy jolymdy dzıýdodan bastadym. Bul salada 40 jyldyń ústinde eńbek ettim. Shynyn aıtsam, dzıýdonyń ereje qaǵıdalary, upaı berýi qazaq kúresine óte jaqyn. Bizdiń kúrestiń tarıhy tereńde jatqanymen, japondar dzıýdony bizden buryn álemdik deńgeıge kóterip jiberdi. Olımpıadaǵa kirý qyrýar qarjyny jáne memlekettik deńgeıdegi qoldaýdy qajet etedi. Qazaqstan Prezıdenti Nursultan Nazarbaev qazaq kúresi jarysynyń joǵary deńgeıde ótkizilýine óte úlken qoldaý kórsetip otyr. Oǵan mysal retinde «Qazaqstan barysy», «Eýrazııa barysy» jáne «Álem barysynyń» ótkizilýin aıta alamyz. Degenmen, halyqaralyq qaýymdastyqty moıyndatý úshin júıeli de saýatty jazylǵan qaǵıda kerek. Halyqaralyq deńgeıde ótken jarystarǵa sheteldik tóreshilerdi kóptep tartyp, sapaly tóreshiler qosynyn daıyndaý shart. Bul jolǵy «Álem barysyna» álemniń 40 elinen sportshylar qatysyp otyr eken. Menińshe, bul úlken jetistik, bul tól kúresimizdiń qaryshtap damyp jatqandyǵynyń aıqyn dáleli.
- Aıdarhan aǵa, Qytaıdy tamsandyrǵan ánshi Aıdar sizdiń ulyńyz ekenin bilemiz. Ulyńyzdy bala kezinde kúreske baýlyǵanyńyzdy Araı bir suhbatynda aıtyp qalyp edi. Araıdyń kúresti tastap, ánshi bolýyna qarsy bolǵan joqsyz ba?
- Sportshy úshin jaraqat alyp, sportpen qosh aıtysý óte aýyr. Men 23 jasymda aıaǵymnan jaraqat alyp, sporttaǵy mansabymdy aıaqtadym. Meniń jattyqtyrýshylyq mansabym osydan bastaldy. Kóptegen qazaq jastaryn jarystarǵa daıyndap, Qytaıdyń dzıýdodan ulttyq quramasyn jattyqtyryp, memlekettik dárejedegi jattyqtyrýshy ataǵyn aldym. Qytaı meniń eńbegimdi baǵalaıdy. Al Araı jaıly aıtar bolsam, ol jaqsy kúresetin edi. Kóptegen jarystarǵa ózim apardym, Qazaqstanda da jattyqty. Ol da kemeline kelip, taý qoparar jasynda aıaǵyn mertiktirip aldy. Bul kúnde ózderińiz kórgendeı Araı óz tańdaýyn jasady. Beıjińde mýzykalyq mamandyqty oqyp, Qytaıǵa tanymal ánshi-prodıýser bolyp júr.
- Suhbat bergenińiz úshin rahmet!
- Sizge de rahmet!