«Kúıeýinen zábir kórgender kóbeıdi» - baspasózge sholý
***
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń búgingi sanynda «Tarıhtyń túpqazyǵy - Tańbalytas» degen maqala kópshilik nazaryna usynylyp otyr. Almaty oblysynyń Jambyl aýdany aýmaǵynda ornalasqan ashyq aspan astyndaǵy Tańbaly - Memlekettik tarıhı-mádenı jáne tabıǵı qoryq-mýzeıi qazaq halqynyń ǵana maqtanyshy emes, ıÝNESKO-nyń Búkilálemdik mádenı muralar tizimine engen asa qundy jádigerlerimiz saqtalǵan kıeli tarıhı meken. Tańbaly arheologııalyq kesheni joǵalyp ketken dala órkenıetiniń erekshe kýágeri, qorshaǵan ortaǵa beıimdelýdiń tótenshe joǵarǵy deńgeıi, tabıǵatpen úndesý jáne tabıǵı landshafty ekologııalyq zalasyz paıdalaný onyń mańyzdy sıpattyq belgisi bolyp tabylady. Munda respýblıkalyq mańyzy bar eskertkishter sany, 100-ge jýyq. Atap aıtqanda, shatqal ishi arheologııalyq qorǵandar, qorymdar men qonystardy quraıdy. Ashyq aspan astyndaǵy qoryq-mýzeıindegi erekshe qorǵalatyn ortańǵy aımaqta 5000-ǵa jýyq jartas sýretteri (petroglıfter) kezdesedi. Bul jaıynda tolyq bilgińiz kelse, osy kólemdi maqalany oqyp shyǵyńyz.
Bas basylymda «Jańaarqada mamont múıizi tabyldy» degen matarıal berilgen. Bul ǵajaıyp oljany Jeńis aýylyna jaqyn jerdegi «Arman 100» JShS-ine qarasty karerdegi qazý jumystary kezinde jumysshylar kezdestirdi. Aldyńǵy kúni mamont múıizderi oblystyq murajaıǵa jetkizildi. Saltanatty tanystyrý rásiminen túıgenimiz, qos múıiz alty metr tereńdikten tabylǵan. Biriniń uzyndyǵy - 2 metr 10 santımetr, ekinshisiniki - 1 metr 80 santımetr. Aldyn ala boljam boıynsha, bul paleolıttiń sońǵy kezeńi, ıaǵnı, b.d.d. 12-6 myń jyldary ómir súrgen janýar. Eresek mamonttardyń múıizi 4 metrge deıin jetetinin eskergen murajaı qyzmetkerleri: «Bul - 4-5 jasar zil bolýy múmkin», - dep otyr.
Ǵalymdardyń paıymynsha, zilderdiń basym bóligi osydan on myń jyl buryn shamasynda qyrylyp qalǵan. Olardyń joıylý sebebin áli kúnge eshkim dóp basyp aıta almaı keledi. Bir tarap «adamdar uıymdastyrǵan qandy qasaptan joıyldy» dese, ekinshileri «aýa raıynyń jylynýynan ómir súrý arealy tarylyp, ashtyqtan qyrylyp qaldy» degen pikirde.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, Almaty polıtsııasy turmystyq zorlyq-zombylyqtyń aldyn alý boıynsha bıylǵy 10 aıdyń ishinde tirkelgen statıstıkany jarııalady. Bul týraly qalalyq ІІD baspasóz qyzmeti habarlady. Júrgizilgen málimetke sáıkes, Almaty qalasynda týysqandaryna turmystyq zombylyq kórsetkeni úshin 800 adam, otbasylyq jaǵdaıda psıhologııalyq qysym kórsetkeni úshin 450 adam jaýapkershilikke tartylǵan. Qazaqstan zańnamasy boıynsha turmysta zorlyq kórgen adamdy qorǵaıtyn tetikter bar. Birinshiden, qol kótergen adamǵa qarsy qorǵaý uıǵarymy toltyrylady. Ony buzǵan jaǵdaıda adam sot sheshimimen 5 táýlikke qamaý túrindegi ákimshilik jazaǵa tartylady. Qazirdiń ózinde 2289 Almaty turǵynyna qorǵaý uıǵarymy toltyrylǵan. Soǵan sáıkes solar profılaktıkalyq esepke alynady. Osy jaıynda «Kúıeýinen zábir kórgender kóbeıdi» degen maqalada berilgen.
Osy basylymda «Tólem júıesinde dollardan bas tartý múmkin be?» atty maqala jarııalandy. Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq týraly kelisim kúshine enýine 1 aı ýaqyt qalǵanda birneshe másele shyǵyp jatyr. Sonyń biri - «evro men dollardan bas tartamyz» degen reseılik sarapshylardyń usynysy. Tipti odaqqa múshe elder arasynda atalǵan álemdik valıýtalarmen alys-beris jasaýǵa tyıym salý degen de aıtyldy.
Saıasattanýshy Dosym Sátpaevtyń pikirinshe, EEO álemdik ekonomıkanyń tıtimdeı ǵana bólshegi. Ol jahandyq turǵyda álemdik ekonomıkaǵa yqpal ete almaıdy. Bizdiń eldi halyqaralyq qaýymdastyqpen dollarlyq nemese evrolyq operatsııalar baılanystyrady. Bizdiń tek EEO emes, basqa da halyqaralyq qaýymdastyqtarmen ekonomıkalyq, saıası múddemiz bar.
- Ótken jyly EO-ǵa múshe eldermen taýar aınalymymyz 50 mlrd. AQSh dollarynan asty. Bul Qytaı nemese Reseımen salystyrǵanda eki ese kóp. Sol sebepti bizge halyqaralyq qarjylyq tólem júıesinde dollardan bas tartý ázirge tıimsiz. Tipti 3 trln. AQSh dollaryn rezervte ustap otyrǵan Qytaıǵa da AQSh dollarynan bas tartý tıimsiz. Sondyqtan búgin-erteń dollardan bas tartý álemdik ekonomıkaǵa úlken qater tóndiredi, - deıdi Dosym Sátpaev.
***
«Ekspress-K» gazetiniń sońǵy sanynda «Zolotoı telenok» degen maqala basyldy. Soltústik Qazaqstan oblysynyń fermelerine endi shetelden asyl tuqymdy iri qara maldy satyp alýǵa qomaqty qarjy jumsaýdyń reti joq. Asyl tuqymdy sıyrlardyń basyn jergilikti jerde embrıondardyń transplantatsııasy arqyly kóbeıtýge bolady eken. Bul jobanyń avtory retinde oblystaǵy Mal jáne ósimdik sharýashylyǵy ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń 28 jasar qyzmetkeri Regına Mahmetova tanyldy. Ol kásipkerler palatasy men «Zýmrad» korporatsııasy uıymdastyrǵan respýblıkalyq baıqaýda ekinshi oryn alyp, 2,7 mln. teńge kóleminde grant aldy. Bul qarjy qajetti jabdyqtardy satyp alýǵa jumsalmaq.