Qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý jumysymen aınalysatyn ǵylymı ınstıtýt qurylsa -tarıhshy

NUR-SULTAN. QazAqparat - Sh.Ýálıhanov atyndaǵy Tarıh jáne etnologııa ınstıtýtynyń dırektory, tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Zııabek Qabyldınov Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Saıası qýǵyn-súrgin jáne asharshylyq qurbandaryn eske alý kúnine oraı úndeýine pikir bildirdi, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

«Búgin Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstannyń 19 mıllıon azamaty kútken úndeý jarııalap, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý úshin komıssııa qurylatyndyǵyn aıtty. Muny búkil el bolyp qoldaımyz. Tarıhshy ári osy taqyrypqa jaqyn bolǵandyqtan bul kúndi 30 jylǵa jýyq kútken edik. Bul sheshim Táýelsiz el bolǵanymyzdyń, táýelsizdigimizdiń nyǵaıǵanynyń, tarıhı sanamyzdyń bir satyǵa joǵarylaǵandyǵynyń kórinisi dep bilemiz», - dedi ǵalym.

Onyń aıtýynsha, jańadan qurylatyn komıssııanyń arqasynda tarıhymyzdyń aqtańdaq betteri ashylyp, 100 myńdaǵan adam aqtalyp shyǵatyn bolady.

«Óıtkeni, 1993 jylǵy «Jappaı saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý týraly» Zańǵa keıbir baptar kirmeı qaldy. Mysaly, egistik alqabynda qalyp qoıǵan masaq dánin jınaǵandar ne bolmasa keńshardyń qoımasynan 1 keli jem alǵandar 5-10 jylǵa sottalyp ketti. Olardyń sany 50-60 myńnan asyp jyǵylady. Munan bólek, ekinshi dúnıejúzilik soǵys kezinde biraz qazaqstandyq tutqynǵa túsip qaldy. Búgingi kúnge deıin aqtalmaı otyrǵan olardyń da kúni týdy. Olar Gıtler áskerine qolǵa túsemin dep emes Otanyn qorǵaımyn dep soǵysqa bardy. Osy áskerı tutqyndardyń aqtalýyn balalary, urpaqtary kútip otyr», - dedi ınstıtýt dırektory.

Zııabek Qabyldınov komıssııa jumysynyń nátıjesinde qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý jumysymen aınalysatyn ǵylymı-zertteý ınstıtýt qurylýy tıis dep sanaıdy.

«Mundaı ınstıtýt Ýkraınada, Polshada jáne basqa da elderde bar. Tipti keıbir elde saıası qýǵyn-súrgin kórgen adamdardy aqtaýmen aınalysatyn mınıstrlik te bar. Ókinishke oraı, quqyq qorǵaý organdarynyń arhıvteri jabyq. Olardyń bárin ashý kerek. Keıbireýler «Sol kezeńdegi domalaq aryz jazǵyshtar jarııa bolyp ketedi. Solardyń urpaqtaryna nuqsan keledi» dep sanaıdy. Odan qoryqpaý kerek. UQK, Bas prokýratýra, ІІM arhıvterin ashyp, zertteý qajet. Óıtkeni, biz keı kezderi qýǵyn-súrginge baılanysty materıaldardy Úkimettiń qarajaty esebinen kórshi elderdiń arhıvterinen alyp kelemiz. Al ózimizdiń arhıvterimizdi ashsa, eshqaıda sendelmeıtin edik», - dedi tarıhshy.