QR Prezıdenti janyndaǵy Memlekettik basqarý akademııasynda semınarlar 50 paıyz qazaq tilinde ótedi - Eltaı Shahanov
- Eltaı Aıtymyshuly, memlekettik kyzmetshilerdiń tulǵasy men kásibı qabiletterin jetildirý maqsatyndaǵy semınarlar jıi uıymdastyrylady ma?
- Memlekettik qyzmetshilerdi qaıta daıyndaý men biliktilikterin arttyrýǵa arnalǵan semınarlar bizdiń josparymyz boıynsha turaqty ótip turady. Bul kafedra jumystarynyń negizgi baǵyttarynyń biri. Kafedramyz jylyna tórt ret semınar uıymdastyrady. Olardyń uzaqtyǵy bir aptadan úsh aptaǵa deıingi merzimdi qamtıdy. Taqyryby memlekettik qyzmetshilerdi tulǵalyq jáne kásibı turǵydan jetildirý bolǵandyqtan, semınarlarymyzdyń mazmunynda biz olardyń adamgershilik, rýhanı, mádenı suranystaryn tolyqtyrýdy basty maqsat etemiz. Kásibılik pen adamılyq - ózara tyǵyz baılanysty jáne bir-birinen ajyramaıtyn qabiletter. Memlekettik qyzmette nátıje bolýy úshin qyzmetshiler óz boılarynda kásibılikpen qatar adamı áleýetterdi oıatyp, turaqtandyrýlary qajet. Biz eki baǵytty ustanamyz. Biri memlekettik qyzmetshiniń kásibı jaǵyn tereńdetemiz, sonymen qatar tulǵalyq qalyptasý jaǵyna da kóńil bólemiz.
- Jyldyq jospardy aldyn ala jasaǵanda, zaman aǵymynan qalmaý úshin qandaı basty baǵyttardy negizge alasyzdar?
- Árıne, biz memlekettik qyzmettiń jańa tujyrymdamasynda kórsetilgen negizgi baǵyttardy júzege asyrýymyz kerek. Al tujyrymdama memlekettik qyzmet pen memlekettik qyzmetshige zamanǵa saı bolý talaptary aıqyndalǵan. Biz mindetti túrde osy suranystarǵa jaýap berip otyramyz. Eń bastysy, kúndelikti qyzmet babynda jıi kezdesetin máselelerdi nátıjeli, sapaly atqarýdyń utymdy praktıkalyq amaldary men tehnıkalaryna úıretemiz. Máselen, bizdiń kafedranyń kelesi jyly uıymdastyratyn semınarlardyń taqyryptary bekitildi. Atap aıtqanda, «Memlekettik qyzmetshiniń etıkasy jáne ımıdji», «Memlekettik qyzmetshilerdi ýájdeý (motıvatsııa)», «Kóshbasshy men jetekshiniń biliktilikteri» taqyryptary qamtyldy. ıAǵnı, tujyrymdamada aıqyndalǵan - memlekettik qyzmetshini naǵyz isker tulǵa retinde shyńdaý mindetin kafedra músheleri júzege asyrýǵa atsalysyp otyr.
- Ǵalymdardy, bilikti mamandardy qaıdan shaqyrasyzdar?
- Sabaq júrgizýge ǵalymdarmen qatar tájirıbeli praktıkterdi shaqyramyz. Dáriskerlerimizdiń 40 paıyzǵa jýyǵy quzyretti organdarda eńbek etip júrgen laýazymdy adamdar. Reıtıngi joǵary aldyńǵy qatarly organdardyń basshylaryn memlekettik qyzmetshilerdiń tyńdaýyna, aýyzeki tildesip, tájirıbe men pikir almasýyna múmkindik jasaımyz. Bul aldyńǵy qatardaǵy tájirıbeler shoǵyryn basqa uıymdardyń múshelerimen tanystyrýǵa jaǵdaı jasaıdy. Sonymen qatar ózimizdiń jáne basqa kafedralardyń múmkindikterin paıdalanamyz.
Bizdiń oqytýshylarymyzdyń erekshelikteri bar. Olar kásibin tereń, jan-jaqty meńgergen adamdardyń aldynda sabaq berýge beıimdelgen. Sebebi bizge tyńdaýshylar naqty ózine keregin izdep keledi. Suraq qoıyp otyratyn, syn aıtatyn adamdar az emes. Olar jarty jyl buryn semınardyń taqyrybyn tańdap, aldyn ala jazylyp qoıady. Sondyqtan bizdiń oqytýshylar tyńdaýshylarǵa aqparat berýmen shektelmeıdi. Suranystary joǵary, jańa bilim men aldyńǵy qatardaǵy tehnologııalardy talap etetin aýdıtorııany meńgerý - oqytýshydan erekshe qabilet pen arnaıy daıyndyqty qajet etedi. Olardyń ádistemelerinde quraldar men amaldardy úıretý basym.
Negizgi salmaq memlekettik qyzmetshini praktıkalyq turǵydan jetildirýge túsedi. Tyńdaýshylar kýrstarymyzǵa kelgen kúni-aq saýalnama júrgizý arqyly birden olardyń qandaı suranystary bar ekendigin anyqtaımyz. Semınar aıaqtalǵanda onyń nátıjesi men sapasy jóninde suraý jasalady. Saýalnama maǵlumattary boıynsha oqytýshylardyń reıtıngi shyǵarylady. Imıdj, bedel týraly aıtpaǵanda, aılyǵymyzdyń mólsheri soǵan baılanysty. Al kafedra músheleri trenıngtik tásilderdi meńgergen. Oqytýshylarymyzdyń ózderi jıi-jıi trenıngterden ótedi. Sonymen qatar olar memlekettik organdarda turaqty túrde praktıkadan ótýleri uıymdastyrylǵan. Strategııalyq baǵytymyz - aqparattyq-lektsııalyq ádisten oıyndyq-trenıngtik tásilge aýysý. Ol tyńdaýshylarymyzdyń sanasyn tereń jumys isteýine yqpal etedi.
- Tyńdaýshylar retinde kimder keledi?
- Respýblıkadaǵy memlekettik organdarda qyzmet isteıtin sarapshydan bastap basqarma bastyǵyna deıingi tómengi jáne orta deńgeıdegi qyzmetshiler keledi. Sondaı-aq jergilikti ákimder jáne aýdan ákimderiniń orynbaralary da bar. Kelgen ákim bolsyn, jáı sarapshy bolsyn, báriniń talaby bir. Olar: «Meniń kúndelikti jasap júrgen qyzmetime qajetti qabiletterdi, biliktilikterdi berseńizder»,- dep suraıdy. Mysaly, tyńdaı bilý, is qaǵazdaryn durys jaza bilý, qarym-qatynasty adamgershilik normalaryna saı qurý, suhbatty nátıjeli ótkizý, ýaqytty josparlaý, jumys kúnin utymdy uıymdastyrý joldary sııaqty qajetti tehnıkalardy boıǵa sińirý sııaqty talap deńgeıinen shyǵa bilý kerek. ıAǵnı, basty maqsatymyz - memlekettik qyzmetshiniń biliktiligin shyńdaý.
Mysaly, jýyrda bir top tyńdaýshylar dáris aldy. Olardyń óresi, bilýge degen qushtarlyǵy óte joǵary. Quramy salıqaly, arasynda qazir joǵary memlekettik organdarda isteıtinder bolsa da, kezinde ǵylym jolynda shyńdalǵan azamattar da bar. Parlamenttiń Senaty men Májilisinen kelgen tyńdaýshylardyń suranysy óte joǵary. Sabaq berý ádisinde aýdıtorııanyń suranys-talap deńgeıinen shyǵý - oqytýshynyń paryzy. Biz sony basty nazarda ustaımyz.
- Sizder elimizdegi memlekettik qyzmetshilerdiń bilikti ári mádenıetti bolýyna úles qosyp otyrsyzdar ǵoı?
- Árıne. Eń qıyn jaǵdaı - jumys ornynda shılenistiń aldyn alý, kıkiljińge jol bermeý. Olaı bolsa, adamdardy bir-birimen adamgershilik qatynas qura bilýge, mádenıetti suhbattasýǵa, boıkúıezdikke, salǵyrttyqqa jol bermeýge úıretýimiz qajet. Máselen, tildesken adamyńa «sen» dep bastaǵanyń jón be, álde «men» dep bastaısyz ba? Sonyń bári mańyzdy. Aıla-sharǵy jasaýdy emes, pikir almasýdyń psıhologııalyq astaryn, suhbat barysynda adamı qasıetterdi paıdalanýdy úıretemiz. Basty taqyrybymyzdyń biri - memlekettik qyzmetshiniń etıkasy. Ol tárbıemen tyǵyz baılanysta bolǵandyqtan úlken suranysqa ıe taqyryp. Sebebi etıkalyq normalardy durys paıdalana bilgen adamnyń jumysy ónedi. Al qyzmetshiler joq jerde bir-birimen bet jyrtysatyn bolsa, jumystyń kóp ýaqyty men onyń kúsh-qýatynyń bosqa ketkeni. Kez kelgen memlekettik qyzmetshi óz jumys ornynda ár kún saıyn qabiletterin tolyq júzege asyrýǵa múmkindik alsa, memlekettik qyzmettiń sapasy artatyny sózsiz. ıAǵnı, mádenı erejelerdi ustaný, moraldik normalardy oryndaý ujymnyń adamgershilik-psıhologııalyq ahýalyn jaqsartýdyń jetkilikti quraly.
- Keıbir memlekettik qyzmetshiniń memlekettik tilde sóıleı almaıtyny, jaza bilmeıtini synǵa alynyp kele jatyr. Qazaq tilin meńgerýge osyndaı semınarlardyń septigi tıe me?
- Buryn mundaı semınarlar kóbine orys tilinde ótetin edi. Sońǵy eki jyldan beri semınarlardyń tilge katystylyǵyn 50/50 paıyzdan bólip tastadyq. ıAǵnı, semınarlar memlekettik tilde 50 paıyzdan kem ótpeıdi. Memlekettik tilde biliktiligin kóteretinderdiń qatary ósip keledi. Ózimizdiń kafedra memlekettik tilde dáris berýdi tolyq qamtamasyz etip otyr. Kóptegen sabaqtarymyz tyńdaýshylardyń belsendiligine qurylǵandyqtan, olar ózekti máselerdi ózara talqylaıdy. Semınarlarymyzda memlekettik til ortasy qalyptasady. Tyńdaýshylyrymyz kazaq tilinde irkilmeı sóıleıdi. Semınardyń nátıjesi boıynsha oryndalǵan taldaý jazbalaryn memlekettik tilde qorǵaıdy. Osylaısha memlekettik organdarda qazaq tilin qoldaný arnasyn keńeıtýge kómek jasaımyz.
- Aldaǵy maqsattaryńyz?
Bizdiń maqsatymyz - memlekettik qyzmetshiniń kúndelikti is-áreketine qajetti biliktiligin ushtaý, tek teorııa emes, jańa ádister men kórneki quraldar arqyly praktıkaǵa baǵyttalǵan keshendi dáris berý.
- Áńgimeńizge rahmet!