QR Prezıdenti Іs basqarmasy medıtsınalyq ortalyǵynyń dárigerleri robotty otaǵa qalaı paıdalanyp júr
Ýaǵdaly kúni biz dárigerlerdi ota bólmesinen taptyq. Naýqastyń jatyry men sol jaqtaǵy analyq bezine ota jasaýǵa daıyndalyp jatyr eken. Narkozdyń kómegimen tereń uıqyǵa ketken áıeldiń aınalasynda aq jeleńdi mamandar qaýmalap tur. Tyńǵylyqty daıyndyqtan keıin klınıkalyq robottyń kómegimen ota bastaldy. Dárigerler is arasynda bizge robot otany bastan-aıaq ózi jasaıdy dep túsiný qate ekenin túsindirip úlgerdi. Beınelep aıtsaq, ol da - hırýrgtyń qolyndaǵy paıdaly quraldyń biri ǵana. Biraq robotpen ota jasaýdyń úlken artyqshylyǵy bar. Doktor pármenin minsiz oryndaıtyn robotty ózine jaıly orynnan basqarady. ıAǵnı, saǵattap aıaqtan tik turyp, terlep tepshimeı-aq, robottyń kómegimen otanyń árbir áreketin mıllımetrlik dáldikpen atqaryp shyǵady. Robot – adam emes. Onyń ota kezindegi basty artyqshylyǵy da osynda. Tiri jan ıesiniń aǵzasyna pyshaǵyn súńgitken sáttiń ózinde tıtteı de qobaljyp, júreksinip jatpaıdy. Sondyqtan da otanyń árbir sáti asqan dáldikpen atqarylady.
Gınekolog dáriger Gúlbaram Basharova robotty otada minsiz jumsaý úshin laparoskopııalyq tásilmen ota jasaýǵa ábden mashyqtaný kerektigin aıtady. Qarapaıym tilmen aıtsaq, ota jasalatyn tusty keskilemeı-aq, bir ǵana sańylaý arqyly qajetti sharýany tyndyrý dep sıpattaýǵa bolady.
Otashy robotty paıdalaný ásirese ýrologııa, gınekologııa men jalpy hırýrgııada óte tıimdi. Bizdiń keıipkerlerimiz joǵaryda aıtqan laparaskopııalyq tásil men assıstent robottyń múmkindikterin qatar paıdalana alady. Sonyń arqasynda ota alańyn úsh deńgeıdegi ólshemde baqylap, ota jasalatyn tusty birneshe ese úlkeıtip qaraı alady. Assıstent robottyń arqasynda ota kezinde vırýs juqtyrýdyń qateri meılinshe azaıady. Mundaı otadan keıin naýqas tez saqaıyp ketetin kórinedi.
Ota – ortaq jaýapkershilik
Gúlbaram Basharova bul klınıkada 2015 jyldan beri jumys istep júr. Robottyń kómegimen ota jasaýdy alǵash bolyp meńgergenderdiń biri de osy kisi. 2018 jyly assıstent robottyń kómegimen ota jasaıtyn ortalyq ashylǵan kezde Italııanyń Mılan qalasynda oqýdan ótip, sertıfıkat alyp qaıtqan eken. Sonyń ózinde alǵashqy otalaryn janýarǵa jasap bastaǵanyn aıtady.
«Robotpen ota jasaýǵa qalypty otaǵa qaraǵanda uzaq daıyndalamyz. Onyń óteýin ota kezinde kóremiz. Ota alańyn 16 ese úlkeıtip qaraǵanda názik tamyrlardyń ózin aıqyn ańdýǵa bolady. Munyń bári jumysty aıtarlyqtaı jeńildetedi», - deıdi gınekolog.
Bul jolǵy otaǵa robottan bólek úsh hırýrg, anestezıolog, meıirbıkeler, sanıtarlar jumyldyryldy. Otanyń sátti ótýi osyndaǵylardyń ortaq jaýapkershilikpen iske kirisýine baılanysty ekenin aıtady Gúlbaram Basharova.
«Biz bir-birimizdi aýystyra alamyz. Ota alańynda sanıtarlardyń da mańyzy zor. Biz olarǵa táýeldimiz desek te bolady. Qysqasy ota alańy bárimizdi bir-birimizge kiriptar ete túsedi», - deıdi maman.
Jatyrdy sylyp tastaý otasy 1 saǵattan astam ýaqyt aldy. Dárigerler naýqastyń ota jalǵyz sańylaý arqyly jasalǵandyqtan qan kóp ketpegenin túsindirdi.
«Jatyrmen birge oń jaǵyndaǵy qosymsha óskinderdi, analyq bezdi sylyp aldyq. Sol jaǵynda jatyr tútikshesin ǵana sylyp, bir analyq bezdi qaldyrdyq. Mundaı otany únemi jasap júrsek te, aıaqtalar tusta qobaljyǵan edim. Ota aıaqtalǵannan keıin nesepaǵar joldardy tekseremiz. Bul joly da bári qalypty ekenin kórip kóńilim ornyna tústi. Naýqastyń jaǵdaıy jaqsy, álden oıanyp alypty. Degenmen otadan keıin eki saǵat narkozdan es jııý úshin arnaıy bólmede jatýy kerek. Jyldar ótken saıyn tájirıbe artatyny ras. Biraq tájirıbe artqan saıyn jaýapkershilik te artady eken. Óıtkeni sonshalyq ótiliń bolǵandyqtan qatelesýge qaqyń joq», - deıdi dáriger.
Aq jeleńdi jandar sylyp alynǵan jatyrdyń ǵylymı maqsatqa qoldanylatynyn aıtty.
«Tipti ota kezinde alynǵan tıtteı organnyń ózin patolog-anatomııalyq zerthanaǵa jiberemiz. Patolog-anatomdar sylyp alynǵan organnyń ár járinen tin kesip alyp, mıkroskopqa salyp qaraıdy. Sol arqyly qaterli isiktiń belgilerin izdeıdi. Osylaısha 20-30 kesik jasap, ábden zerttep bolǵannan keıin ǵana ota qaldyǵyn zalasyzdandyrady. Mundaı zertteýler naýqastyń otadan keıin ózine qalaı kútim jasap, aýrýynan qulan-taza aıyǵýy úshin ne isteý kerektigin anyqtaýǵa kómektesedi», - deıdi Gúlbaram Basharova.
Robot qatysqan otadan keıin asqyný tirkelip kórmepti.
«Ýrologııa salasynda assıstent robot úlken isikterdi sylý úshin, búırek patologııalyq deńgeıge túsip ketkende, qýyq bitelgende, aǵzaǵa tas baılanǵanda paıdalanylady», - deıdi ýrolog dáriger Baqtııar Qasymov.
2018 jyldan beri QR Prezıdenti Іs basqarmasy medıtsınalyq ortalyǵynyń aýrýhanasyna qarasty assıstent robotpen ota jasaý ortalyǵy zaman betalysymen qatar damyp keledi. Robottandyrylǵan hırýrgııa baǵdarlamasyna álemge tanymal doktorlar keńesshilik jasaıdy. Attaı qalap aldyratyn mamandar eki aı saıyn osyndaǵy dárigerlemen birge ota jasap, sheberlik saǵatyn ótkizedi.
«Bıyl robottyń kómegimen 278 ota jasaldy. Bári sátti ótti. Asqyný tirkelgen joq. Otany ashyq ádispen jasap úırengen aǵa býyn sańylaýdan ota jasaýdy balanyń oıynyna balap, apparatpen syǵalap áýre bolǵansha ashyq jasaý jeńil degendi aıtyp qasarysqan. Biraq qazir otalardyń 98%-y laparoskopııalyq tásilmen jasalady. Myna robotpen 5 jyl jumys isteppiz. Ǵylym, tehnologııa bir ornynda turmaıdy ǵoı. Keleshekte hırýrg eshqandaı kómekshilersiz robotpen birlesip qana ota jasaı beretin tásilder paıda bolatyn shyǵar», - deıdi osy ortalyqtyń jetekshisi Talǵat Orazov.
Tehnologııa – adam ıgiligi úshin
Assıstent robot degendi estigende kóbi mundaı ota ýdaı qymbat shyǵar dep oılaıdy. QR Prezıdenti Іs basqarmasy medıtsınalyq ortalyǵynyń mamandary múlde olaı emes ekenin aıtady. Bul ortalyqta da portal arqyly kezekke turyp, tegin ota jasatýǵa bolady.
Sondaı-aq, aqyly bólim de bar. Dárigerler onyń baǵasy Astanadaǵy ózge aqyly klınıkalardyń baǵasymen qaraılas ekenin aıtady.
«Emdelýshiler bizdiń ortalyq QR Prezıdenti Іs basqarmasy medıtsınalyq ortalyǵyna qarasty bolǵandyqtan qyzmettiń bári qymbat dep oılaıdy. Shyn máninde bizdegi baǵa qaladaǵy ózge aýrýhanadaǵy baǵalardaı ǵana. Bizde ota jasatqan naýqastar úılerine erterek shyǵady. Al otanyń izi denede qalmaıdy. Bul, ásirese, áıelderge óte mańyzdy. Bizge kelgen naýqastardyń kóbi otadan keıin baǵasyn estip tańǵalyp jatady. Bizdiń kómegimizge muqtaj kez kelgen naýqasqa esigimiz ashyq», - deıdi Gúlbaram Basharova.
Ortalyq bazasynda oqý ortalyǵy bar. Onda klınıkalyq robottyń balamasy ornatylǵan. Úırenýshiler sonyń kómegimen dońyzǵa ota jasap mashyqtanady.
Tehnologııalar qaryshtap jetilgen saıyn ortalyq ta qural-saımandaryn jetildirip otyrýǵa tyrysady. Endigi josparda kamerany jetildirip, keskin sapasyn jaqsartý maqsaty tur.
«Óńirlerdegi stýdentterdi bizden oqýǵa shaqyrsaq deımiz. Olarǵa robottardy, jańa chıpterimizdi kórsetkimiz keledi. Robot jabdyqtaryn shyǵaratyn kompanııamen odan ári tyǵyz yntymaqtastyq ornatýǵa nıetti jas mamandar kóp. Birtindep qolmen jasalatyn hırýrgııadan bas tartý kerek. Medıtsına bir orynda turmaıdy. Tehnologııalar jyldam jańaryp jatyr.
Jańa quraldar, jańa múmkindikter paıda bolyp jatyr. Qazir medıtsına meılinshe jaraqatsyz qyzmet kórsetýge baǵyttalǵan. Biz emdelýshilerdiń bul talabyna ıkemdelip otyramyz. Degenmen, robot kómektese almaıtyn, bilikti dárigerdiń shıpaly qoly ǵana em darytatyn kúrdeli otalar bolatynyn umytpaý kerek. ıAǵnı, ashyq ádspen ota jasaý túbegeıli qoldanystan shyqpaıdy. Tek onyń úlesi qazirgiden áldeqaıda azaıady», - dedi bizge Talǵat Orazov.