QR Bas prokýrory raqymshylyqqa baılanysty qoǵamnyń kúmánin seıiltýge tyrysty
«Búgin talqylanyp otyrǵan zań jobasy bizdiń jıyrma bes jyldyq tarıhymyzdaǵy toǵyzynshy raqymshylyq. Árıne, qoǵam bolǵannan keıin ártúrli kózqaras, pikir bar. Qoǵamda «raqymshylyq jıi bolyp ketken joq pa, qajeti qansha?», sondaı-aq «qylmys azaıdy ma?», «túrmedegilerdi jappaı ýaqytynan buryn kolonııadan bosatsaq, erteń ózimizge qaýip bolmaı ma?» degen suraqtar bar. Rasynda da qaı aqparat quralyn ashyp qarasań da, kileń krımınal. Osyny kórgen jurtta raqymshylyq týraly qandaı pikir bolýy múmin? Árıne, olar ondaı raqymshylyqqa qarsy bolady. Sondyqtan bul kúmándi jaýapsyz qaldyrý durys emes shyǵar. Osy oraıda negizgi suraqtarǵa jaýap bergim keledi», - dedi Bas prokýror.
Bul turǵyda J. Asanov osy raqymshylyq túrmedegilerdi bosatyp, olardyń sanyny azaıtýdy kózdep otyrmaǵandyǵyn atap ótti.
Onyń aıtýynsha, kisi óltirý, densaýlyqqa aýyr zııan keltirý, qaraqshylyq jasaý sııaqty asa qaýipti qylmystar 20 jyl qatarynan azaıyp keledi. Álemde qoǵam qaýipsizdigi tap osy qylmys túrlerimen baǵalanady.
«Búgingi kúni ondaı qajettilik te joq. Buryn sondaı problema bolǵan edi. Ótken raqymshylyqtar rasynda da tek solardyń sanyn azaıtý úshin jasaldy. Al endi búgin nelikten ondaı qajettilik joq? Sebebi jıyrma bes jyldyń ishinde túrmedegilerdiń sany úsh ese azaıdy. 105 myńnan 36 myńǵa deıin qysqardy. Tek sońǵy tórt jyldyń ishinde birde-bir raqymshylyq jasamaı, 30 paıyzǵa kemidi. Oǵan Joǵarǵy sotpen birlesken «túrmedegilerdi azaıtýdyń 10 sharasy» jobasy sebep boldy. Onyń negizgi ıdeıasy - «bostandyqqa shyǵý óz qolyńda» qaǵıdasyna baılanysty. Árbir sottalǵan túzelemin dese, zııandy ótese, túrmeden erte shyǵa alady. Osy joba iske asqannan beri raqymshylyqqa qajettilik bolmaı qaldy», - dep toqtaldy ol.
Onyń sózine qaraǵanda, atqarylǵan sharalardyń arqasynda Qazaqstan álemdik túrme reıtınginde eń nashar 50 eldiń qatarynan shyǵyp, pozıtsııasyn 3-ten 62-shi orynǵa deıin jaqsartty. Bul Elbasynyń saıası-quqyqtyq reformalarynyń tikeleı nátıjesi. Raqymshylyqtyń maqsaty basty merekege oraı sottalǵandarǵa keshirim jasaý.
Jalpy otyrystaǵy talqylaýlardan keıin palata depýtattary «Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna baılanysty raqymshylyq jasaý týraly» QR Zańynyń jobasy maquldandy.
Eske sala keteıik, Memleket basshysy Nursultan Nazarbaev Konstıtýtsııanyń 61-babynyń 1-tarmaǵyna sáıkes óz bastamasymen Parlament Májilisiniń qaraýyna «Qazaqstan Respýblıkasy Táýelsizdiginiń 25 jyldyǵyna baılanysty raqymshylyq jasaý týraly» zań jobasyn engizdi. Bul raqymshylyq sharasy zań buzǵan azamattarǵa qatysty izgilik aktisi, memleket tarapynan meıirimdilik pen senim bildirýdiń kórinisi bolyp sanalady.
Gýmanızm qaǵıdatynyń bir kórinisi oǵan sáıkes raqymshylyq jasaý aktin qoldanatyn zańdy qabyldaý bolyp tabylady. Zań jobasyna sáıkes, azamattardyń áleýmettik álsiz toptary, sonyń ishinde kámeletke tolmaǵandar, júkti áıelder, kámeletke tolmaǵan nemese múgedek balalary bar áıelder, múgedekter, qart adamdar, sondaı-aq aýyr emes qylmystyq quqyq buzýshylyqtar jasaǵandar qylmystyq jazadan bosatylady.
Atap aıtqanda, Zań jobasymen raqymshylyq jasalatyn adamdardyń sheńberi, sonymen qatar raqymshylyq jasaý akti qoldanylmaıtyn sýbektiler anyqtalady. Jazanyń ótelmegen bóligi aıyppulmen nemese bostandyǵyn shekteýmen almastyrylady nemese qysqartylady. Munymen qosa, zań jobasynda raqymshylyq jasaýdy qoldaný sharttary kórsetilgen. Zań jobasyna sáıkes, zańdy oryndaýdy onyń qoldanysqa ený kúninen bastap alty aı ishinde júrgizý boljanyp otyr.
Budan buryn habarlanǵandaı, raqymshylyqqa 30 myńǵa jýyq adam iligýi múmkin.
Bul rette aıyppul sharasyna, shartty jazaǵa kesilgender, qoǵamdyq jumystarǵa jáne basqa da aýyr emes jazaǵa tartylǵandar qamtylatyn bolady. Belgili bolǵandaı, lańkestik jáne basqa aýyr qylmys jasaǵandar raqymshylyqqa ilikpeıdi. Negizi raqymshylyq jasaý asa aýyr emes qylmystarǵa, jasóspirimderge, júkti áıelderge jáne qoǵamdyq qaýiptiligi joq qylmystarǵa kózdelgen.
Sonymen qatar, raqymshylyq aıasynda bas bostandyǵynan aıyrý oryndarynan 1500 adam bosap shyǵady.