Qostanaı oblysynda lızın, krahmal, bıoetanol óndirilmek – Úkimet
«Úlken joba» boıynsha jyldyq 2,5% jeńildikpen nesıe alǵan jańa taýarly sút fermalarynyń qurylysy qarqyndy júrip jatyr. «Vostok-1» JShS 1,2 myń mal basyna arnalǵan jobany aıaqtap jatyr. Kompanııalar toby aýyl sharýashylyǵy daqyldaryn ósirýmen, tuqym selektsııasymen, asyl tuqymdy mal sharýashylyǵymen aınalysatyn óndiristerdi biriktiredi. Taýarly súttiń alǵashqy partııasyn 2025 jyldyń qańtarynda alý josparlanyp otyr. Tolyq qýatqa shyqqanda sharýashylyq táýligine 30 tonna sút óndiretin bolady.
Oblys ákimi Qumar Aqsaqalov bul Qostanaı oblysynda «Úlken joba» boıynsha salynatyn alǵashqy zamanaýı ferma ekenin atap ótti. Atalǵan joba aıasynda óńirde alty TSF salynyp jatyr, olardyń úsheýi bıyl, al úsheýi kelesi jyly paıdalanýǵa beriledi. Jalpy oblys boıynsha 2023 jyly 202 myń tonna sút óndirildi, onyń 172 myń tonnasy nemese 85%-y qaıta óńdeldi. Bıylǵy 8 aıda 165 myń tonna sút óndirildi, 140 myń tonna (84%) óńdelgen. Sonymen qatar bıyl «Mılh» JShS – irimshik ónimderin shyǵaratyn zaýytty iske qosý josparlanýda, onda irimshiktiń 20 túri shyǵarylady. Kásiporynnyń qýattylyǵy jylyna 2 myń tonna, bul óńirdegi irimshik óndirisiniń kólemin birden 1,5 esege arttyrady.
Meńdiqara aýdanynda vıtse-premer «Kamenskýralsk» JShS-nyń jobalyq qýaty jylyna 2,3 myń tonna sútti quraıtyn 400 mal basyna arnalǵan TSF qurylysymen tanysty. Fermany kelesi jyly iske qosý josparlanyp otyr.
Harkovskoe aýylynda «Qarqyn» agrofırmasynyń aýyl sharýashylyǵy daqyldarynyń elıtalyq sorttary tuqymyn óndirý jelisin salý boıynsha joba aıaqtalýda. Munda qýaty saǵatyna 10 tonna tuqym tazartý boıynsha quny 430 mln teńge turatyn Qazaqstandaǵy jalǵyz PETKUS jabdyǵy ornatyldy. Kásiporyn Harkov aýylynyń áleýmettik tirshiligine belsendi qatysady, úıler, áleýmettik-mádenı nysandar salyp, kóshelerdi kórkeıtedi. Tek sońǵy eki jylda agrofırma aýyldyń áleýmettik nysandaryna 120 mln teńge jumsady.
Qostanaı oblysynda saýmal negizinde kosmetıka óndiriledi: «S-Agro-Borovskoe» JShS ótken jyly Kamenskýralsk kentiniń mańynda bıe sútin sýblımatsııalaý zaýytyn iske qosty. Bul – Local food brendimen qurǵaq saýmal shyǵaratyn Zollmann nemis kompanııasymen birlesken kásiporyn. Nemis sýblımatsııa tehnologııasy arqyly jańa saýylǵan bıe sútin -72°C temperatýrada muzdatý – onyń barlyq paıdaly qasıetterin saqtaýǵa múmkindik beredi.
Kásiporynnyń qýaty táýligine 120 kg qurǵaq sút shyǵarýǵa jeterlik. 2024 jyldyń qańtar-tamyz aılarynda «S-Agro-Borovskoe» 5 tonna qurǵaq sút óndirilip, ony Astana jáne Almaty bazarlaryna jáne dárihana jelilerine jetkizildi. Kásiporyn basshysy Amangeldi Sarbasovtyń aıtýynsha, bıyl saýmal negizindegi kosmetıka óndirisine arnalǵan jabdyqty (qolǵa, betke arnalǵan krem, sabyn, sýsabyndar jáne t.b.) ornatýdy josparlap otyr. Nemis seriktesi Zollmann bul kosmetıkany Eýropada shyǵarady, ol úlken suranysqa ıe, biraq Germanııada óndiristi keńeıtýge múmkindik joq.
Serik Jumanǵarın «S-Agro-Borovskoe» JShS ıesine atalǵan jobany keńeıtýdi usyndy. Eksportqa jylqy etin ótkizý naryǵy óte tar ekenin eskere otyryp, qurǵaq bıe súti negizinde ónim óndirý – Qazaqstanda jylqy sharýashylyǵyn odan ári damytýdyń naqty perspektıvasy. Sondaı-aq Saýda jáne ıntegratsııa mınıstrligine jańa ónimdi Qytaı naryǵyna shyǵarýǵa járdemdesýdi tapsyrdy.
Qostanaı oblysynda astyqty tereń óńdeýdiń ekonomıkalyq tıimdiligi esepteldi. Eger 1 tonna unnyń quny 120-130 myń teńgeni qurasa, onda tereń óńdelgen ónimniń quny – 350-541 myń teńge bolmaq. Budan basqa, astyqty tereń óńdeý Qazaqstanda negizinen ımporttalatyn jańa ónimder óndirisin jolǵa qoıýǵa múmkindik beredi. Mysaly, amınqyshqyldary, glıýten, lızın, krahmal, bıoetanol jáne basqalar. Mundaı jobamen «Qostanai Grain Industry» JShS aınalysady. Óńdeý qýaty – jylyna 415 myń tonna astyq. Jobany iske qosý 2027 jylǵa josparlanǵan, 650 jańa jumys orny ashylady. Qazir joba ınjınırıng satysynda.
«Birinshi kezeńde biz lızın, odan ári amınqyshqyldary jáne basqa da tereń óńdeý ónimderin óndiretin bolamyz. Ótkizý boıynsha problema joq sııaqty, Qazaqstanda búkil lızın ımporttalady. Investıtsııalyq shyǵyndardy óteý boıynsha shekteýler bar. Investıtsııalyq shyǵyndardy óteýdi ulǵaıtýǵa bolatynyn bilgim keledi» — dedi «Qostanai Grain Industry» JShS dırektory Aıdarhan Sársenbaev.
Sol kúni vıtse-premer «Arýana-2010» JShS dıirmen keshenin salý barysymen tanysty, Ortalyq Azııada «Salamat» JShS eń iri dıirmen keshenine bardy, onda un óndirýdiń barlyq protsesi tolyq avtomattandyrylǵan. Sondaı-aq vıtse-premer «Olja-Astyq» JShS elevatorynyń basshylyǵymen Mańǵystaý oblysyndaǵy Beıneý termınaly arqyly Geratqa (Aýǵanstan) astyq jetkizýdiń keleshegin talqylady.