Qorshaǵan ortany qorǵaýda ulttyq fılosofııany qoldaný qajet - sarapshy
«Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev bıylǵy Qazaqstan halqyna arnaǵan Joldaýynda ekologııa tóńiregindegi eki máselege erekshe toqtaldy. Birinshisi, qorshaǵan ortany qorǵaý isinde quqyq buzǵan azamattardy qylmystyq jáne ákimshilik jaýapqa tartý tártibin qatańdatý. Ekinshisi, óskeleń urpaqqa ekologııalyq mádenıetti úıretý. Qylmystyq jáne ákimshilik jaýapkershilikti kúsheıtý kóp jumysty qajet etpeıtin ári tez arda oryndalatyn tapsyrma. Al jas býyndy qorshaǵan ortany qorǵaýǵa tárbıeleý eń keminde 10 jyldy qajet etedi jáne Joldaýda aıtylǵan tapsyrmalardyń eń qıyny. Osy oraıda, bul máselelerdi sheshýge baǵyttalǵan arnaıy memlekettik baǵdarlama ázirlenýi qajet. Ol az degende 10 jylǵa josparlanýy tıis. Sonymen qatar, jas býynǵa ekologııalyq mádenıetti túsindirý jumystary tek QR Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligine ǵana júktelmeý kerek. Oǵan QR Bilim jáne ǵylym mınıstrligi jáne ózge de jaýapty organdardyń kómek kórsetýi mańyzdy. Óıtkeni, QR Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrliginiń quzyreti basqa organdarǵa júrmeıdi», - dedi ekologııa salasynyń sarapshysy Abzal Quspan.
Onyń aıtýynsha, qorshaǵan ortany qorǵaýda qazaqtyń ulttyq dúnıetanym fılosofııasyn qoldanǵan tıimdi. Osy maqsatta qazaqstandyq ekolog-sarapshylar «Ekosofııa nemese kıeli tabıǵat» atty kitapty jaryqqa shyǵarǵan.
«1973 jyly norvegııalyq fılosof Arne Ness «Ekosofııa» degen ǵylymnyń negizin saldy. Bul ilim kez-kelgen ósimdikpen janaýardyń kıesin túrli ápsana, ańyz arqyly jas býynǵa túsindire otyryp, olardy qorshaǵan ortany qorǵaýǵa tárbıeleıdi.
Máselen, Qarataýda Babatúkti Shashty Áziz áýlıeniń bulaǵy bar. Ony Jylybulaq dep ataıdy. Bulaqtan jınalǵan kishigirim kólde balyq óte kóp. Biraq olardy eshkim aýlamaıdy. «Áýlıeniń balyǵy» dep tıisýge qorqady. Odan basqa jerdiń bárinde balyqty qyryp aýlap jatyr. Sol sııaqty Mańǵystaýdyń Oǵlandy taýynda emin-erkin jaıylyp júrgen arqar-kıikterdi qarańyz. Adamnan qashpaıdy. Jurt ta olarǵa tıispeıdi. Sebebi ony Beket atanyń arqary dep biledi. Al, odan ózge jerdegi arqar men kıik adamnyń ózi turmaq, ıisin sezse qashady. Sondyqtan, Oǵlandydaǵy arqarlardy saqtap turǵan – Beket atanyń kıesi.
Sondaı-aq, aqqýdy atpaý, qarlyǵash qusyna zııan keltirmeý kerektigi jazylǵan túrli shyǵarmalar bar. Osynyń nátıjesinde olardy eshkim atpaıdy, kıesinen qorqady.
Sondyqtan osyndaı ulttyq dúnıetanymymyzda bar ańyzdardy toptastyryp «Ekosofııa nemese kıeli tabıǵat» kitabyn jaryqqa shaǵardyq. Bul Joldaýda aıtylǵan ekologııalyq mádenıeti joǵary urpaqty tárbıeleý jolynda mańyzdy ról atqaratyn qural bolmaq», - dep atap ótti A. Quspan.
Sarapshynyń sózinshe, atalǵan ilim búginde memleket deńgeıinde moıyndalmaǵan. Qazirgi tańda Eýropa elderi jáne Japonııa ekosofııany tereń zerttep, ony jalpyulttyq dárejede nasıhattaý isin qolǵa alǵan.