Koronavırýstan jazylyp shyqqandardyń alǵysy bizdi jigerlendirdi - elordalyq dáriger

NUR-SULTAN. QazAqparat - Elimizde koronavırýs indeti órship turǵan kezde kúni-túni ajalmen arpalysyp, naýqastardyń janyn alyp qalý úshin qoldan kelgenniń bárin istegen beıbit ómirdiń batyrlary - dárigerler. Anestezıolog-reanımotolog Erbol Tólegenuly qysyltaıań kezeńde koronavırýspen kúrestiń naǵyz ortasynda - qalalyq juqpaly aýrýlar ortalyǵynda naýqastardyń ómiri úshin kúresken. Ol QazAqparat tilshisine aty jaman indetti emdeýge arnalǵan ortalyqtaǵy úsh aı qalaı ótkeni týraly áńgimelep berdi.

- Erbol Tólegenuly, eń aldymen ózińiz jaıly aıtyp ótseńiz. Іndet bastalǵanǵa deıin qaıda istedińiz? Koronavırýspen aýyrǵandardy emdeý úshin ashylǵan ortalyqta jumys isteý qanshalyqty aýyr boldy?

- Meniń negizgi jumys ornym - Respýblıkalyq travmotologııa jáne ortopedııa ınstıtýtynyń jansaqtaý bólimi. Ol jerde anestezıolog-reanımotolog dárigermin. Osy salada jumys istep jatqanyma 8 jyl boldy. Jansaqtaý bóliminde jumys isteıtindikten shyǵar, osyndaı qarbalas jumysqa etimiz úırenip qalǵan. Biraq úsh aı boıy qalalyq juqpaly aýrýlar ortalyǵynda jumys isteý qıynyraq boldy der edim. Ásirese maýsym, shilde aılarynda koronavırýs juqtyrǵan naýqastar kóp tústi.

- Úsh aı boıy otbasyńyzdy kórmedińiz be?

- Iá, úsh aı úı kórmeı jumys istedik. Otbasymyzǵa jáne jumysqa baryp-kelgen kezde kóshedegi adamdarǵa qaýip tóndirmes úshin osy ortalyqtyń mańaıynda páter jaldap turdyq. Bastapqyda qonaqúıden oryn bólingen edi. Alaıda naýqastar sany kóbeıgen soń ol jerge patsıentter jatqyzyldy.

- Bul vırýs birinshi kezekte kimge qaýipti? Jalpy osy úsh aıdaǵy aýrýhanadaǵy qarbalas jumys kezi jaıly aıtyp berseńiz.

- Bul eń aldymen tynys alý joldaryn zaqymdaıtyn qaýipti vırýs. Qosymsha sozylmaly aýrýlary bar naýqastar ólim aýzynda jatty. Bizdiń aýrýhanada jastar kóz jumǵan joq, biraq basqa medıtsınalyq mekemelerde koronavırýs saldarynan 33, 35 jastaǵy adamdardyń ólimi tirkeldi. Men jumys istegen aýrýhana koronavırýs juqtyrǵan naýqastardy emdeý úshin arnaıy ashylǵandyqtan dári-dármek, medıtsınalyq qurylǵylar jetkilikti boldy.

Maýsym men shilde aıynyń ortasynda naýqastar kóp túsip, ólim-jitim jıi tirkelip jatty. Kúnine 2-3 adam koronavırýstan kóz jumǵan kezder de boldy. Osy jaǵdaı júregimizdi aýyrtyp, janymyzǵa batty. Ózimizben birge jumys istep júrgen dáriger, medbıke, sanıtarlar da aýyryp qalǵan jaǵdaılar boldy. Dáriger tapshylyǵy sezilgendikten olar emdelip bolǵan soń jumysqa qaıta kiristi. Qazirgi kezde koronavırýspen aýyrǵan sońǵy naýqasty emdep shyǵarǵan aýrýhanalar týraly estip jatyrmyz. Bul jaǵdaı bizdi qýantady.

Aýrýhanaǵa aýyr halde kelip turyp, PTR test nátıjesi oń bolsa da, koronavırýs juqtyrǵanyna senbegen naýqastar da boldy. Olarǵa psıhologııalyq turǵyda qoldaý kórsetip, «Sizge osy dıagnoz qoıyldy, alaıda erterek emdelseńiz, bári jaqsy bolyp ketedi» dep demeý bildirdik.

- Aýyr jaǵdaıda qınalyp ketetin kezder bolatynyn aıttyńyz. Ondaı kezde óz-ózińizdi qalaı jigerlendirdińiz?

- Jas bolǵandyqtan shyǵar, mende kúızeliske túsip ketý jaǵdaıy bolǵan joq. Egde jastaǵy dárigerlerge jumys isteý qaýipti bolǵandyqtan aýrýhanada kóbinese jas dárigerler boldy.

Jigerlendirý jaıynda surap otyrsyz ǵoı. Osy oraıda koronavırýsqa qarsy kúresip jatqan dárigerlerge qoldaý bildirip jatqan qazaqstandyqtarǵa alǵys aıtqym keledi. Bul bizge moraldyq turǵydan úlken kómek boldy. Sondaı-aq, aýrýhanaǵa túski asymyzdy ákelip bergen volonterlerdi aıtyp ketý kerek. Emdelip shyqqandar rızashylyǵyn bildirip, rahmet aıtyp, aq batasyn berip jatady. Osynyń bári bizge kúsh-jiger berdi.

- Koronavırýstyń ekinshi tolqynyna qatysty qandaı pikir aıta alasyz?

- Densaýlyq saqtaý mınıstrligi de, buqaralyq aqparat quraldary da koronavırýs ınfektsııasynyń ekinshi tolqyny bolýy múmkin ekenin aıtyp jatyr. Bul vırýspen betpe-bet kúresken dáriger retinde aıtarym: koronavırýstyń ekinshi tolqyny bolmaıdy, bolsa da jeńil ótedi dep oılaımyn. Eń qıyn kezeńdi ótkerdik. Jelide ekinshi tolqyn kezinde balalar kóbirek zardap shegetinin aıtýshylar bar, biraq olardyń aǵzasy jas bolǵandyqtan, kóp qaýip tónbeıdi. Bul dert boıynda qosymsha sozylmaly aýrýlary bar naýqastar úshin asa qaýipti. Biraq vırýsty jeńip shyǵýǵa bolady. Mysaly, men jumys istegen aýrýhanada koronavırýstan emdelip shyqqan adamdar ishinde 83 jastaǵy qarııa da boldy.

- Ózge pnevmonııadan koronavırýs saldarynan bolǵan pnevmonııanyń aıyrmashylyǵy nede?

- Bul dertke deıin pnevmonııa bolǵandardyń ókpesi qalypqa keletin. Koronavırýspen aýyrǵan adamnyń ókpesi qabynsa, zaqymdanǵan jeri qalpyna kelmeıdi. Ókpe fıbrozy 20-30% ǵana bolsa — ary qaraı ómir súre berýge bolady.

- Al endi ózińizdiń otbasyńyz jaıly aıtyp ketseńiz... Osyndaı qıyn kezeńde olardyń tarapynan qandaı qoldaý boldy?

- Jasym 34-te. Tórt balanyń ákesimin. Tuńǵyshym 9 jasta bolsa, kishkentaıym 1,5 jasta. Jubaıym - balalar dárigeri. Ol da medıtsına salasynda jumys isteıtindikten maǵan túsinistikpen qarady. Endi jańa oqý jyly bastalady, soǵan daıyndyq qyzý júrip jatyr. Kópbalaly otbasy retinde qashyqtan oqý úshin ulyma memleket tarapynan noýtbýk berilýi kerek. Basqa áriptesterim alyp qoıdy, endi bizge de beredi dep kútip otyrmyz.

Jańadan ashylǵan aýrýhanaǵa barǵan kezde otbasym qarsy bolǵan joq. Bala-shaǵammen vıdeobaılanys arqyly habarlasyp turdym. Úsh aıdan keıin ǵana otbasymmen saǵyna qaýyshtym. Allaǵa shúkir, qazir burynǵy jumys ornyma qaıtyp oralyp, qalypty ómirimiz jalǵasyp jatyr.

- Koronavırýstan saqtaný úshin ne isteý kerek? Maman retinde qandaı keńes aıtasyz?

- Bul dertti ımmýnıteti myqty adamdar jeńe alady, sol sebepti, eń aldymen qunarly tamaq iship, sportpen shuǵyldaný kerek.

- Suhbatyńyz úshin rahmet!