Kórisý kúni Syr óńirinde qalaı toılanady

QYZYLORDA. QazAqparat - Jer-dúnıe jańǵyryp, kóktem mezgili kelgen shaqta barsha qazaq balasy sheksiz shattyqqa kenelip jatady. Qalyń qazaq uıysqan Syr óńiri mundaı mereke meziretin keshegi keńestik kezeńde de esten shyǵara qoıǵan joq. Eldiń ishinde sol kezde «13 naýryz - Samarqannyń kók tasy erigen kún» degen túsinik bar bolatyn. Ony elimizdiń batys óńirlerinde Kórisý kúni retinde toılap jatady. Al ol Syr óńirinde qalaı toılandy? Halyq ony qalaı dep atady? Osy oraıda QazAqparat tilshisi fılologııa ǵylymdarynyń kandıdaty, túrkitanýshy Serikbaı Qosandy áńgimege tartqan edi.

«Keńestik kezeńde qazaq halqy Naýryz merekesin resmı túrde toılaǵan joq shyǵar. Degenmen, buǵan qarap bárin umyt qaldyrdyq dep aıtýǵa eshbir negiz joq. Bala kezimizden kóz aldymyzda qalǵan kórinis bar. Analarymyz kóshe-kóshe bolyp naýryz kóje pisirip jatatyn. Ádette, ol tórt túlik tóldep, eldiń aýyzy aqqa jetken ýaqytta toılanatyn. Shynyn aıtý kerek, erte kezden qazaqtyń bar tirshiligi malmen baılanysty bolǵany belgili. Halqymyz amandyq-saýlyq surasqan shaqta aldymen «Mal-jan aman ba» deıtin edi. Osynyń ózi bizdiń negizgi tirshilik kózimiz tórt túlikpen qabysyp jatatynyn ańǵaramyz. Sondyqtan úlkender mal tóldep, halyq ýyz kóje ishetin ýaqytta Naýryz merekesine qam-qareket jasaıtyn. Negizinde erte kóktemdi jýannyń jińishkerip, jińishkeniń úziler ýaqyty retinde baǵalaımyz ǵoı. Halqymyz qytymyr qystan qutylyp, jer basy keńigen shaqty asyǵa kútedi. Jer tońy jibip, qyrda kók qyltııa bastaǵan shaqta eldegiler naýryz kójesin pisiredi. Burynǵy ýaqytta onyń quramynda mindetti túrde ýyz dámi bolatyn. Onyń sebebi bar. Qazaq erteden tórt túliktiń babyn jasady. Jaz jaılaýda, qys qystaýda júrdi. Eginshilikpen aınalysqan joq. Sondyqtan naýryz kóje quramynda qazirgideı jeti túrli dánniń bolýy sırek kezdesti. Kójege negizinen mal ónimderi qosylatyn. Ertede eldegiler 13 naýryzdy ýyz kóje toıy dep ataıtyn. Ony talaı estigenimiz bar», - deıdi Serikbaı Qosan.

Ǵalym bul kúnniń nelikten Kórisý kúni atalǵany jóninde de óziniń pikirin bildirdi. Ony keıbir azamattar Qaýyshý kúni dep ataý kerek degen usynysy jóninde oıyn aıtty.

«Burynǵy jyldarda qazirgideı shalǵaıda jatqan aǵaıynmen kúnde kezdesýge esh múmkindik joq. Jylyna bir márte júzdesip jatsań - ǵanıbet. Aǵaıyn osyndaı mereke meziretinde bir-birine arnaıy kelip, amandyq-saýlyǵyn surasyp, bir-birimen kórisetin bolǵan. Sondyqtan oǵan Kórisý kúni dep ataý bergen. Osyǵan oraı bul kúndi basqasha ataýǵa negiz joq. Kórisý degen sózden basqasha maǵyna izdeýge bolmaıdy. Qýanarlyǵy, sońǵy jyldarda Syr óńirinde ataýly kún keń aýqymda toılana bastady. Osylaısha, jas urpaq dástúr dáremetin kórip, ata-babadan amanatqa aınalǵan ulttyq qundylyqty dáripteýge jol ashyldy. Oblys jurtshylyǵy bıyl Naýryz merekesin birneshe kún boıy toılaýdy josparlap otyr», - dedi Serikbaı Qosan.

Illıýstratsııalyq foto: www.lada.kz