Kórisý kúni - ejelden kele jatqan tól merekemiz
Onyń aıtýynsha, Naýryz jyldyń basy bolyp esepteledi.
Ejelden mal baqqan halqymyz tabıǵatqa táýeldi bolǵan. Onyń ústine jaýgershilik zamanda qıyndyqtar az bolǵan joq. Týǵan jerin qalaı aman saqtaımyn dep kúresken ata-babalarymyz Jańa jyldy qaı kezden bastaýdy bilgen. Qystan shyǵyp, kóktem kelip, kún men tún teńelgen, jer aıaǵy keńı bastaǵan mezgilde bir-birimen qýana kórisip, Naýryzdy toılaıtyn bolǵan. Qazaqstannyń batys óńiri men Reseıdiń kórshiles aımaqtarynda (Mańǵystaýda Amal merekesi dep atalady) saqtalyp qalǵan osynaý dástúr qylyshynan qan tamǵan keńes dáýirinde de úzile qoıǵan joq.
- Bul - bizdiń es kirip, etek japqannan beri kóp bolyp toılap kele jatqan eń ulyq merekemizdiń biri deýge bolady, - deıdi Álenǵalı aqsaqal - Bala kezimizde biz Aqjaıyq aýdany Shabdarjap aýylynda turdyq. Ata-anamyz Kórisý kúni aldynda úıdiń ishin retke keltirip, qaǵyp-silkip, jańartyp, qystan qalǵan etin qazanǵa salatyn. Biz, tórt-bes jasar balalar eleń-alańnan turyp, áýeli úıdegi úlkenderge kórisetin edik. Sodan keıin kórshi-kólemge, aǵaıyn-týǵandarǵa baryp, shaǵyn aýyldy túgel aralap shyǵatynbyz. Qarııalardyń áńgimesin tyńdap, batasyn alyp qaıtatynbyz.
Kórisý kúniniń tárbıelik mańyzy da erekshe. Bul jasy kishilerge úlkendi syılaý degen uǵymdy qarshadaıynan mılaryna sińdiredi. Ekinshiden, osylaısha amandasyp, bir-birimen etene aralasý arqyly týystyq qarym-qatynas bekı túsedi.
- Eskishe jyl sanaý boıynsha 14 naýryz 1 naýryzǵa keledi. Bylaısha aıtqanda, jyldyń basy ǵoı?
- Iá, oǵan sóz bar ma! Halqymyz tabıǵat qubylystarynyń bilip, oısha toqyp otyrǵan ǵoı. El ishinde bárin eseptep, aýa raıyn aldyn ala bilip otyratyn qarttar kóp boldy. Bizdiń aýylda júzge kelip, ómirden ozǵan Shil degen qarııa boldy. Ózi de, balalary da mal baqty. Sol kisiniń aıtqany dál keletin. Tipti qaıtar aldynda tańerteń jetpistegi balasyna: «Aldymyzda úlken qater bar, sodan aman ótsek, murtymyzdy balta shappaıdy», degen eken. Ákem qartaıǵan eken, dep oılaǵan balasy malyn qoraǵa qamap, kórshi qystaqqa qonaqqa ketedi. Sodan qoradan shyqqan órt úıge tıip, aqsaqal men nemeresi qaıtys bolyp ketedi. Mine, oqymasa da, keýdesi altyn sandyq osyndaı qarııalar da az bolmaǵan.
- Ertede baılar da tabıǵat qubylysyn, shópke qarap, qaı jerden tuşy sý shyǵatynyn, bárin bilgen ǵoı.
- Kez kelgen adam baı bolmaıdy. Olardyń ishinde eline, halqyna qarasqandary az bolmaǵan. Baı dep bólip, sońyna túsip, elden qýyp, keńes dáýiri kezinde biz jaqsy dástúrdi úzip aldyq. Baı óz aldyna, moldalar da meshitte balalardyń saýatyn ashty ǵoı. Ǵumar Qarash, Ahmet Baıtursynov syndy Alash arystarynyń ózi sondaı adamdardyń aldyn kórdi. Sondyqtan baı dep, molda dep bólmeı, bizdiń izgi ádet-ǵuryp, salt-dástúrimizdi saqtaı bilýimiz kerek.
- Áleke, úlken áýlettiń basysyz, Kórisý kúnin qalaı atap ótesiz?
- Bul kúni báıbishemiz Tynyshtyq qystan qalǵan etti qazanǵa salady. Qalada turatyn bes balamyzdan taraǵan nemere-jıenderimiz kórisýge kelip, keremet bir merekege aınalady. Osynyń ózi baqyt, osynyń ózi ǵajap qoı. Sózimniń sońynda mynany aıtqym keledi. Qazir «qoı ústine boztorǵaı jumyrtqalaǵan» zaman. Árıne, qıyndyq kórip otyrǵan otbasylar bar. Memleket basshysy «Nur Otan» partııasynyń XVIII sezinde de, odan keıin de kóp balaly otbasylarǵa qoldaý-kómektiń kórsetiletinin aıtty ǵoı. Solaı bolatynyna senemiz. Eń bastysy, Elbasymyzdyń Joldaýlary men málimdemelerinde aıtylǵan maqsat-mindetterdi oryndaý jolynda birlik, túsinistik, eńbekqorlyq bolsa, bizdiń almaıtyn asýymyz joq der edim. Halqymyzǵa yrys-qut mol bolsyn, Ulys oń bolsyn degim keledi.