Koreıada tabylǵan altyn sapty semser ejelgi qazaq jerinde jasalǵan
«Koreıa jerinde bizdiń dáýirimizge deıingi 57-jyldary negizi qalanǵan Shılla degen memleket bolǵan. Sol Shıllanyń kóne astanasy - Kendjý qalasy. Onda áıgili «Teryń ýon» máıitter orny bar. Týra osy jerden tabylǵan, kezinde Koreıa qoǵamy úshin úlken jańalyq bolǵan altyn sapty semserdiń jumbaǵy nesheme jyldan keıin úlken eńbektiń arqasynda sheshildi jáne ol bizdiń Uly dalamen tikeleı baılanysty bolyp shyqty» dep jazady maqala avtory Dastan Aqash.
Onyń jazýynsha, Kendjý qalasynda 1973 jyly joldyń astyn qazyp, sý qubyrlaryn salý jumystary ke¬zinde jumysshylar bir qabirge tap bolady. Odan altyn jalatylǵan zattar shyǵady. Zertteýshilerdiń aıtýynsha, bul jerden tabylǵandardyń bári qarapaıym adamnyń zattary emes. Sóıtip olar úlken bıleýshi nemese áleýmettik már¬tebesi joǵary adamnyń zattary bolǵandyǵy anyqtalǵan.
Keıinnen ǵalymdar tabylǵan zattardyń ıesi kim bolǵanyn zertteýge kirisip, odan ary zattardyń otanyn izdeıdi. Al osy qabirden tabylǵan zattarǵa baılanysty Kenhı ýnıversıtetiniń tarıhshy, arheolog ǵalymy Kan In Ýk arnaıy zertteý júrgizedi. Onyń aıtýynsha, bul jerdegi qabirlerdiń kóbi soǵysta qaza bolǵan adamdardiki jáne solardyń zattary. Arasynda Eýrazııa qurlyǵynda kezdese bermeıtin erekshe zattar da bar. Solardyń ishinde kózge erekshe túsken bir zat bolǵan.
«36 santımetrlik altyn sapty semserdiń bir bóligi álemniń basqa bir jerinen tabylǵan. Bizde tabylǵan semserdiń sabynda qyzyl gaýhar tastar ornalastyrylǵan. Bul semserdiń Shıllanyń altyn mádenıetimen baılanysy bar degen tujyrym jasalyp otyr. Biraq semserdiń mádenı bastaýy basqa eldiki degen dáleldi de ǵalymdar aıta bastady. Oǵan dálel tabý kerek bolǵany taǵy aqıqat. Amerıkanyń «Denbo» oqý ornynyń Sara Nelson degen ǵalymy: «Bul shıllalyqtardyń jasaǵan zaty emes, bul sol kezde shıllalyqtar birinshi ret kórgen ǵajaıyp zat bolǵan sııaqty», dep úlken bir ǵylymı oı tastaıdy. Tarıhshylarǵa onyń aıtqan osy bir sózi qatty áser etip, qyzý talqyǵa túsken» deıdi avtor.
Keıinnen Shılla jerinde tabylǵan mundaı zat Shyǵys Eýropa áskerılerinde bolǵan degen ǵylymı negizdi oılar aıtyldy. Balqan mańyndaǵy bulǵarlar osyndaı semserdi qoldandy degen boljamdardy da ǵalymdar usyna bastaıdy. Koreıa ǵalymdary ony da zerttep kórgen. Ol jaqta sondaı semserdi Gottar men Ǵun taıpalary ustaǵandyǵy týraly aıtylady. Biraq Koreıa ǵalymdary odan da naqtyraq dáleldi úzbeı izdeı beredi. Óıtkeni, bul semserdiń túp otany qaı el degen suraq maza bermeıdi.
«Koreıa ǵalymdarynyń asyqpaı, birneshe jyl ýaqyt pen mańdaı terin sarp etip izdegen suraqtary olar oılamaǵan basqa bir elden tabylady. Qaıdan deısiz ǵoı? Koreıler óz elderindegi ǵajaıyp semserdiń týra sondaı nusqasy basqa elde bolýy múmkin degen zertteýlerin jalǵastyra otyryp, sońynda Reseıdiń Sankt- Peterbýrg qalasynda ornalasqan álemdegi eń baı tarıhı murajaıdyń biri - «Ermıtajǵa» deıin at terletip baryp qaıtady. Neshe jyl izdegen dúnıesin týra osy murajaıdan tapqan koreıler qazaq tarıhynyń tym kóne ekenine jáne baı ekenin kóz jetkizdi. Shılla memleketine tıesili dep júrgen semserdiń kimdiki ekeni týra osy Ermıtajda turǵan zat anyqtap, tarıhı jumbaqty sheshedi. Koreıa ǵalymdary osylaısha tań qalarlyq jańalyq ashady. Qazaqstan jerinde tabylǵan semserdiń bir nusqasy Koreıa jerindegi semserdiń nusqasymen birdeı delingen dálel usynylyp, ǵylymı jańalyq jasalady. Kenhı ýnıversıtetiniń ǵalymy Kan In Ýktyń aıtýynsha, ol zamanda túrli altyn tehnologııasy bolǵan, biraq myna semserdiń órnekteri men salynǵan gaýhar tastary bir-birinen aýmaıdy. Jáne bul Shılla qolónershileriniń bireýlerge eliktep jasaǵan dúnıesi emes. Mundaı qundy ǵylymı zertteýdiń biz úshin zor ekeni sózsiz mańyzdy. ıAǵnı, bul ǵalymnyń aıtqanynan túıetinimiz, bizdiń qolónershilerdiń sheberligi bir Ortalyq Azııa kóleminde qalyp qoıǵan joq. Olardyń qolynan shyqqan zattar Qytaı, Koreıa, Japonııa elderine deıin jetti degen sóz. Koreıa ǵalymy aıtqan kelesi bir utymdy oı «altyn tehnologııasyna» qatysty. Onyń qazaq jerinde de erekshe damyǵanyn ańǵartady. Demek, «altyn tehnologııasy» Shyǵys elderiniń keıbirinde ǵana bolǵan degen kózqaras túbirinen qate deýge negiz bar».
Aıta keterligi elder arasyndaǵy úlken araqashyqtyqty amerıkalyq «Denbo» oqý ornynyń ǵalymy Sara Nelson bylaı túsindiripti: «Bul - ǵajaıyp zat. Kóne tarıhı uǵymmen qarasaq, Uly Jibek joly arqyly qazaq jerinen koreı jerine altyn sapty semser jetken degendi bildiredi».