Konstıtýtsııa kúnine arnalǵan áskerı parad bizdiń áskerı qýatymyzdyń jarqyn kórinisi bolmaq - Uly Otan soǵysynyń ardageri Ysqaq Orazaev
Bұl kүni әskerı parad alғash ret «Қazaқ eli» monýmenti aldyndaғy alaңda өtedi, ol bүkil қazaқstandyқtar үshin aıtýly oқıғa bolmaқ.
Y.Orazaev - Ұly Otan soғysyna қatysýshy, otstavkadaғy polkovnık, 1921 jyly maýsymnyң 10-ynda týғan. 1942 jyldyң қazan aıynan 1945 jyldyң mamyryna deıin maıdanda boldy. Volhov maıdanynyң 59-ynshy armııasy құramynda Novgorod қalasyn azat etýge, Lenıngrad қorshaýyn bұzýғa (Lýga tүbinde) jәne Lenıngrad maıdanynyң құramynda Sandomır shebin bұzýғa, Krakovty, Drezdendi, Pragany azat etýge қatysty. Soғysty Avstrııa aýmaғynda Venanyң әr jaғyndaғy Melk maңynda aıaқtady. Ұrys kezinde үsh ret jaraқat alyp, eki ret zaқymdandy.
Jaýyngerlik erligi үshin eki mәrte ІІ dәrejeli «Otan soғysy» ordenimen, «Қyzyl jұldyz» ordenimen, eki mәrte «Jaýyngerlik erligi үshin» medalimen, merekelik medaldarmen marapattaldy, өtken jyly «Astananyң 10 jyldyғy» medaline ıe boldy.
- Ysқaқ Zәkirұly, құrmetti aқsaқal, ordendi ardager retinde aıtyңyzshy, sizdiң kөzқarasyңyzsha, bүginde bizdiң armııa қalaı damyp otyr jәne ol eýropalyқ standarttarғa sәıkes pe?
- Әrıne, қazaқstandyқ armııa kүsheıip keledi. Men Қazaқstanda 2010 jyly aıaқtalatyn қarý-jaraқty jaңartý baғdarlamasy jүzege asyrylyp jatқanyn bilemin, bұl өte dұrys қadam dep oılaımyn. Jaýyngerlik daıarlyқtyң sapasyn arttyrý jәne jaңa tehnıkany tıimdi paıdalaný jolyndaғy jұmys jүrip jatyr. Sirә, biz NATO standarttaryna jaқyndap kele jatқan sııaқtymyz, alaıda biz bүginde baspasөz jıi jazyp jatқan, mysalғa, Aýғanstan mıssııasy tәrizdi iri bitimgershilik mıssııasyna әzirmiz be... Bұl endi basқa mәsele, әsirese bұrynғy өtken aýғan naýқanynyң sәtsizdikke ұshyrap, kөptegen jas adamdardyң jan қıғanyn eskeretin bolsaқ. Bizge әli de shyңdalý kerek, dep oılaımyn. Bizdiң armııa «jas» - ýaқyt kerek, bүginde jүrgizilip jatқan reformalardy erterek қolғa alý kerek edi.
- Ysқaқ Zәkirұly, әsirese әskerge shaқyrylatyn jastardyң yntasyn arttyrý үshin armııany қalaı tartymdy etýge bolady?
- Өz kezindegi әskerı қyzmet әrbir azamattyң patrıottyқ boryshy sanalatyn kezeң kөzden bұl-bұl ұshty, қazir onyң daңқyn қalpyna keltiretin kez keldi. Bұl үshin eң aldymen әskerdegi әlimjettikti tyıý kerek, әrıne, mұny birden joıý oңaı emes, merzimdi әskerı қyzmettegilermen қatar, baıaғy keңestik jataқhanalarda otbasylarymen tұryp jatқan ofıtserlerdiң tұrmys jaғdaıyn tүzeý kerek. Kөptegen bөlimderde jaңa jөndelgen kazarmalar bar ekenin bilemin, azyқ-tүlik te mol. Daғdarys jaғdaıynda jәne қarjylyқ қıynshylyқtar tұsynda basқalarmen birge әskerılerge de әleýmettik-ekonomıkalyқ қoldaý қajet. Armııa kүshti bolý үshin қarjy da jetkilikti bolýy tıis. Bұdan basқa, өz bilimiңdi is jүzinde қoldaný, ıaғnı ұrystar operatsııasyn jүrgizýdiң jaңa taktıkasyn eskere otyryp, halyқaralyқ jattyғýlarғa қatysyp otyrý kerek. Men sarapshylardyң negizgi kүshti kәsibı armııa қalyptastyrýғa salý kerek degen pikirlerimen kelispeımin.
- Aғa ұrpaқtyң kөptegen өkilderi Қarýly Kүshterdegi patrıotızm taқyryby өziniң өzektiligin joıdy dep sanaıdy, al sizdiң pikiriңizshe, jas ұrpaқtyң boıynda patrıotızm sezimderin қalaı tәrbıeleýge bolady?
- Jastarғa әskerı-patrıottyқ tәrbıe berý - jas memleket құrylysyndaғy maңyzdy faktorlardyң biri. Al oғan қalaı үıretý қajet? Otanymyzdyң tarıhyn, tipti onyң қaıғyly betterin bolsyn, jas ұrpaқtyң zerdeleýine үnemi jәrdemdesip otyrý kerek. Ata-analar, mұғalimder balalardyң boıynda azamattyқ rýhty, Otanshyldyқ sezimdi tәrbıeleýge kүsh salýlary tıis. Al bizder, өmirdiң talaı oқıғalary men қıynshylyқtaryn bastan өtkergen aғa ұrpaқ jastarғa keshegi arқyly Қazaқstannyң bүgini men bolashaғyn paryқtaýғa kөmektesýimiz kerek. Bizdiң bәrimiz de naғyz patrıot bolýғa tıispiz, sonda ғana eldiң kүsh-қýaty arta tүspek.
- Ysқaқ aғa, siz bilesiz, Konstıtýtsııa kүniniң maңyzy arta tүskeni eskerile otyryp, bүl kүni alғash ret «Қazaқ eli» monýmenti aldyndaғy alaңda әskerı parad josparlanyp otyr, osy oқıғaғa oraı sizdiң pikiriңizdi bilsek dep edik?
- Men paradқa әzirlený jөninde orasan zor jұmys jүrgizilip jatқanyn, oғan barlyқ әskerı құrylymdardyң derlik өkilderi: aımaқtyқ қolbasshylyқtar, Aeroұtқyr jәne Құrlyқtaғy әskerler, Әskerı-teңiz kүshteri, kadetter, Әýe қorғanysy kүshteri әskerı ınstıtýty men Radıoelektronıka jәne baılanys әskerı-ınjenerlik ınstıtýtynyң kýrsanttary қatysatynyn baspasөzden oқyp-bilgenmin. Biraқ men birtүrli abyrjyp қaldym: bizdi, қart jaýyngerlerdi nege shaқyrmaıdy dep oılaımyn. Biz shaý tarsaқ ta, saptan shyққan joқpyz. Maқtanғandaı bolyp kөrinermin, әıtse de, 88 jasқa kelsem de әli de sarbazdyқ babymdamyn, men de paradқa қatysyp, jastarғa өnege kөrsetkim keledi, өıtkeni bұl bizdiң әskerı қýat-kүshimizdiң jarқyn kөrinisi ғoı.