Qol jýmaıtyn adamdar qandaı aýrýǵa ushyraıdy – dáriger keńesi
Birikken Ulttar Uıymy, sonyń ishinde BUU Balalar qory (ıÝNISEF) 2008 jyly 15 qazanda Búkilálemdik qol jýý kúnin jarııalady. Qoldy sabynmen jýý – jyl saıyn 3,5 mıllıon balanyń ómirin qııatyn túrli aýrýlardyń aldyn alýǵa kómektesedi.
Osy oraıda Nur-Sultan qalasy Jedel medıtsınalyq kómek stantsııasynyń epıdemıolog-dárigeri Baıan Ospanova tazalyq pen gıgıenalyq daǵdylardyń qanshalyqty mańyzdy ekenin túsindirdi.
«Kún saıyn adamdarda teriniń jańa qabaty qurylady. Ol 2 apta saıyn jańaryp otyrady. Bizdiń terimizde kóptegen túrli mıkroaǵzalar bar. Olardy rezıdenttik flora dep ataımyz, ıaǵnı óz mıkrobtarymyz teride ómir súrip, kóbeıe alatyn flora. Barlyq adamnyń jeke rezıdenttik mıkroflorasy bolady. Biraq, adamdar túrli zattardy ustaǵanda, tranzıtorlyq mıkroflora paıda bolady. ıAǵnı teri ústinde ınfektsııalyq mıkrobtar qalýy múmkin. Sol maqsatta osy tranzıtorlyq mıkroflorany joıý úshin qoldy mindetti túrde muqııat jýý kerek», - dedi B. Ospanova QazAqparat tilshisine bergen suhbatynda.
Dáriger qol jýylmasa, tranzıtorlyq mıkroflora shyryshty qabatqa túsýi múmkin ekenin eske saldy.
«Bul túrli aýrýlarǵa ákep soǵýy múmkin. Máselen, kózdiń shyryshty qabatyna tússe – konıýktıvıt, muryn men aýyzǵa tússe – rınıt, farıngıt, stomatıt syndy ınfektsııamen baılanysty aýrýlar týyndaýy múmkin. Máselen, dárethanadan keıin qol jýý kerek dep nege aıtamyz? Óıtkeni, onda ishek floralary bolýy múmkin, olar adam aǵzasyna ense, dızenterııa, salmonellez, enterıt syndy ishek ınfektsııalary órshýi múmkin. Sosyn tamaq isher aldynda da qol jýý kerek. Sebebi, ydys-aıaqty ustaǵanda da aǵzaǵa ınfektsııa enýi múmkin», - deıdi maman.
Koronavırýs ınfektsııasy da zat ústinde salystyrmaly túrde uzaq ýaqyt saqtalady.
«Qazir de maska taǵyp, qol jýmaıtyn bolsaq, esh qorǵanys bolmaıdy. Óıtkeni adamdar maskany bir taǵady, bir sheshedi. Keı adamdar bir maskany kúni boıy taǵyp júredi. Úıge kirgende qaltasyna salady da, syrtqa shyqqanda sol kir maskany alyp kıedi. Sol las aýamen dem alady. ıAǵnı, jýylmaǵan qoldan vırýstyq, ishek ınfektsııalary, tipti tamaqtan ýlaný qaýipteri bar», - dedi B. Ospanova.
Sonymen birge, dáriger oqyrmandarǵa qol jýý tásilderi jóninde keńes berdi.
«Ádettegi sabyn men antıbakterııalyq sabynnyń quramy ártúrli. Jaı sabyndar teridegi kirden tazartady. Al bakterııaǵa qarsy sabyndar teridegi zııandy-zııansyz barlyq mıkroaǵzalardy joıady. Mundaı sabyndardy ádette medıtsınadyq mamandar qoldanýy tıis. Al turǵyndar kúndelikti ómirde ádettegi sabyndy paıdalansa da jetkilikti. Al eger úıde ishek ınfektsııasy bar naýqas bolsa, onyń aınalasyndaǵy mıkroaǵzalardy joıý úshin árıne, bakterııaǵa qarsy sabyn kerek», - dep túsindirdi B. Ospanova.
Qol jýýda sý temperatýrasy mańyzdy emes. Degenmen, sý bólme temperatýrasynda bolǵany jón.
«Jyly sýmen sabyn tezirek shaıylady. Al salqyn sýmen uzaǵyraq jýý kerek bolady. Eń bastysy – terdiegi sabyndy da jaqsylap shaıýymyz kerek. Óıtkeni, sabyn da teride qalyp qoısa, bakterııalardyń kóbeıýine jaıly orta bolýy múmkin. ıAǵnı, sabynnan da qolymyzdy tazartý mańyzdy. Qol jýý ýaqytyna kelsek, saǵatqa qarap, sekýnd sanaýdyń qajeti joq. Barlyǵyn kezek-kezegimen jýý kerek. Eń aldymen alaqandy ysqylap jýǵanda 5-ke deıin sanaý kerek. Sodan keıin qoldyń syrty - 1,2,3,4,5. Saýsaqtardyń arasy – 5 sekýnd, bas barmaq pen tyrnaqtardy da shamamen 5 sekýndtan jýýǵa bolady. Osylaısha, bir mınýtqa jeter-jetpes ýaqytta qol jýýǵa bolady. Al medıtsınalyq qyzmetkerlerdiń óz erejesi bar – ota aldynda, ıne salarda nemese naýqastardy tekserýde qol jýatyn arnaıy erejeler belgilengen», - dedi Baıan Ospanova.