Kókterek ormanshylyǵynda jalǵyz ormanshy áıel eńbek etedi
Kókterek ormanshylyǵy — «Ertis ormany» memlekettik tabıǵı orman rezervatyna qarasty qurylymdardyń biri. Memlekettiń tabıǵı baılyǵyn qorǵaıtyn mamandyq ıeleri kúni-túni eńbekten bir tynbaıdy. Kenjegúl Qojabekova — ormanshylyqtaǵy bas ormanshynyń kómekshisi. Mekemedegi 16 qyzmetker arasynda jalǵyz áıel ormanshy.
Orman qorǵaý isindegi kúndelikti qujattardy tekserý, kóktemde qaraǵaı kóshetterin otyrǵyzý, qaraǵaı ishindegi zań buzýshylyqtardy tekserý, ormanshylardyń jalpy jumysyn qadalaǵaý, taǵysyn-taǵy mindetteri bar.
— Negizgi mıssııamyz — tabıǵattyń ıen baılyǵyn kózimizdiń qarashyǵyndaı saqtap, kóbeıtý bolǵandyqtan, sońǵy jyldary ormannyń janyp ketken bólikterin qaıta qalpyna keltirý, tyń jerlerge kóshetter egýge kóńil bólip otyrmyz. Qaraǵaı búrshikterin kún sýytqan mezgilden bastap jınaı bastaımyz. Jalqaraǵaılar bıik ósetin ósimdik. Uzyndyǵy 5-6 metrlik ilmek jasap, ushar basyndaǵy búrshikterdi qaǵyp túsiremiz. Sapaly tuqymdar negizinen álgindeı búrshikterden shyǵady. Ókinishke qaraı, byltyr jaz qurǵaq bolyp, búrshik te az shyqty. Eki esege az tuqym, ıaǵnı 2 tonnadaı ǵana búrshik jınadyq. Ony keptirip, arnaıy quralda usatyp, ortasha kólemdegi tuqymdaryn ǵana iriktep alamyz. Usaqtary men tym úlkenderinen durys kóshet ónbeıdi. Buıyrsa, bıyl kóktemde 65 gektar jerge kóshetter otyrǵyzamyz, -dep áńgimeledi ormanshy apaı.
Negizi Kókterekke 16 880 gektar orman alqaby qaraıdy. Byltyr ormanshylyq qyzmetkerleri 135 gektarǵa 2 jyldyq qaraǵaı kóshetterin otyrǵyzyp shyqqan. Kóktemde olardyń jaı-kúıi tekserilip, tym bolmaǵanda 65 paıyzy óz ómirsheńdigin saqtap qalǵany anyqtalsa, nátıje bar dep esepteledi. Qurǵap qalǵan kóshetter qolmen julynyp, ornyna jańadan kóshetter egiledi. Al jas qaraǵaılardyń ómirsheńdik kórsetkishi odan tómen bolsa, alqaptarǵa tehnıkanyń kómegimen qaıtadan tolyqtaı otyrǵyzý is-sharalary júrgiziledi. Byltyr otyrǵyzylǵan kóshetterdiń basym bóligi qurǵaqshylyqtan kúıip ketken. Olardy qoldan sýarý múmkin. Sebebi kóp jerler ormanshylyq mekemesinen 40-50 shaqyrym jerde ári shashyraı ornalasqan.
Rezervattyń Besqaraı fılıalyna Kókterekten bólek, taǵy 6 ormanshylyq — Maıqaraǵaı, Taıǵabar, Báıimbet, Besqaraǵaı, Maraldy, Kókjal qaraıdy. Bir gektarǵa shamamen 4444 qaraǵaı kósheti otyrǵyzyladydesek, ol jerdegi tálimbaqta jyl saıyn mıllıondaǵan túp qaraǵaı búrshigi baptalyp, ónip shyqqan 2 jyldyq jas qaraǵaılar ormanshylyqtarǵa taratylady.
«Ormanshylardyń jumysy ońaı emes. Qysta búrshik jınaýdan bólek, kóktemgi egis jumystary úshin ylǵal jınaımyz. Ol bylaı: qaraǵaı kóshetteri otyrǵyzylatyn tanaptarǵa qardy úımelep jınaımyz da, ústin qalyń shóppen jaýyp tastaımyz. Kómilgen qar kóktemde uzaq ýaqyt erimeı jatady. Sáýir aıynda jas kóshetterdi otyrǵyza bastaǵanda tamyryn qar kesekterimen birge kómemiz. Tamyr aınalasyndaǵy topyraqta aýa qalmaýy muqııat qadaǵalanady. Bul ádis kóshetterdiń tamyryna kópke deıin ylǵal berip turýǵa arnalǵan. Ári qaraı jazdyń jańbyryna ilikse, ómirsheńdigin saqtap qalý múmkindigi mol. Jas qaraǵaılarymyz jaıqalyp óse bastaǵanda biz úshin ol úlken qýanysh» deıdi Kenjegúl apaı.
Onyń joldasy da osy salada uzaq jyldardan beri eńbektenip keledi. Ormanshylar otbasy bir ul, bir qyz tárbıelep otyrǵan jaıy bar. Eńbekaqylary jýyqta 100 paıyzǵa kóterilip, áriptesterimizben birge materıaldyq jaǵdaılarymyz durystalyp qaldy deıdi názik jan. Kókterektegi tehnıkalar da birtindep jańara bastaǵan. Árıne barlyǵy bir demde jańaryp shyǵa kelmesi anyq, degenmen sońǵy ýaqytta tam-tumdap alynyp jatqan zamanaýı kólik quraldary epke sep. Ormanshy áıeldiń aıtýynsha, sonaý 1995 jyldary rezervat aýmaǵynda úlken órt oqıǵalarynyń saldarynan ózge jaqqa aýyp ketken janýarlar qazir óz mekenderine qaıta orala bastaǵan. Sonyń ishinde uzaq jyldar kórinbeı ketken tıin sany kóbeıipti. Dala eshkileri orman ishinde órip júredi, sileýsin de oqta-tekte kózge túsedi.