Qoqıqaz, láılek, birqazan: «Aqjaıyq» rezervaty týrıster qyzyǵatyn orynǵa aınaldy

ATYRAÝ. QazAqparat – Atyraý oblysynda tanymal týrıstik baǵytqa aınalǵan orynnyń biri – «Aqjaıyq» memlekettik tabıǵı rezervaty. Jaıyq ózeniniń Kaspıı teńizine quıar saǵasyna taıaý ornalasqan tabıǵı rezervatta qoqıqaz, láılek, birqazan jáne basqa da qustardy tamashalaýǵa bolady, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

Tabıǵı rezervattyń jalpy aýmaǵy – 341 myń gektar. Rezervatqa jetý ońaı emes. Soǵan qaramastan, onda týrıster, tipti balyqshylar da jıi barady. Óıtkeni, munda kóktemgi jáne kúzgi mıgratsııa kezinde mıllıondaǵan qustar, onyń ishinde sırek kezdesetin qoqıqaz, láılek, birqazan sekildi qanattylar tobyn tamashalaýǵa bolady.

«2009 jylǵy 1 sáýirde Jaıyq ózeniniń atyraby men Kaspıı teńiziniń irgeles jaǵalaýynyń aýmaǵy halyqaralyq mańyzy bar sýly-batpaqty jerler tizimine engizildi. Bul – atalǵan tizimge engen Teńiz-Qorǵaljyn kólder júıesinen keıingi ekinshi qazaqstandyq aýmaq. Osyǵan baılanysty Úkimettiń 2009 jylǵy qaýlysymen «Aqjaıyq» memlekettik tabıǵı rezervaty quryldy. Al, 2014 jyly rezervat ıÝNESKO-nyń búkilálemdik bıosferalyq rezervattar jelisine kirdi. Sol sebepten, týrıster tabıǵattyń erekshe sulýlyǵyn, ushyp-qonyp jatqan qustar tobyn qyzyqtap, sýretke túsiredi. Sońǵy jyldary týrıster úshin rezervattyń qurlyq pen sýdaǵy aýmaǵynda birneshe baǵytty ázirledik», - deıdi rezervat qyzmetkeri Balymgúl Ázmuhanova.

Rezervattyń ǵylymı qyzmetkeri Ilıa Bofonovtyń aıtýynsha, bul rezervatty eshqandaı asyra silteýsiz qustardyń jumaq mekeni dep ataýǵa bolady. Rezervat aýmaǵy arqyly qustardyń Sibir-Shyǵys Afrıka baǵytyndaǵy kóshi-qon mıgratsııasy ótedi.

«Bizdiń rezervattyń erekshelikteriniń biri týraly aıtsaq, onyń aýmaǵy qustardyń álemdik kóshi-qon jolynda ornalasqan. Jyl saıynǵy kóshi-qon kezinde munda 10 mln-ǵa jýyq balshyqty, 5 mln úırek, 35 myńǵa jýyq qoqıqaz, buıra birqazan, qarabas, aqqý men qaz ushyp ótedi. Rezervat aýmaǵy – sýdy jáne sý mańyn mekendeıtin qustardyń sırek kezdesetin túrleri úshin óte qolaıly meken. Qustardyń keıbir túri rezervatta uıa salyp, tuqymyn kóbeıtedi. Sondaı qustardyń tobynda buıra láılek, kishkentaı baklan, qarabaı, jalbaǵaı, kishi aqqutan, mysyr qutany bar», - dep túsindirdi Ilıa Bofonov.

«Aqjaıyq» rezervatta uıa salatyn nemese ushatyn qustardyń 292 túriniń 26-sy Qyzyl kitapqa engizilgen. Máselen, «Shalyga» araly – buıra láılek sekildi qustardyń turaqty mekeni. Bul aralda qustardyń 600-ge jýyq juby uıa salady.

«Rezervat aýmaǵynda ósimdikterdiń óte sırek kezdesetin úsh túrin tabýǵa bolady. Bul – qalqymaly salvınııa, Shrenka qyzǵaldaǵy jáne qazaqstandyq sý jańǵaǵy, bizde chılım degen atpen tanymal. Al, bıosferalyq tabıǵı rezervat aýmaǵynda barlyǵy 141 tuqymǵa, 56 tuqymdasqa jatatyn ósimdikterdiń 229 túri ósedi. Onyń ishinde 7 relıkti, 4 sırek jáne erekshe qorǵalǵan túri bar. Sý florasyna ósimdikterdiń 23 túri jatady. Negizgi ósimdikter qaýymdastyǵy shóldi, shalǵyndy, batpaqty, ormandy, butaly, batpaqty-sýly 6 túrge bólingen», - deıdi rezervat qyzmetkeri Laýra Balǵymbaeva.