Klımattyń ózgerýi Ortalyq Azııa aımaǵyndaǵy eńbek qaýipsizdigine tikeleı áser etedi - sarapshy
OAEKK Bas hatshysy, QR Kásipodaqtar federatsııasynyń tóraǵasy Satybaldy Dáýletalın Ortalyq Azııa elderi kásipodaqtarynyń eńbek qaýipsizdigi jaı-kúıin jaqsartý, eńbekti qorǵaý salasyndaǵy halyqaralyq standarttardy ustaný jáne zańnamaǵa odan ári engizý boıynsha tájirıbe almasý men birlesken is-qımyldardy ázirleýdiń mańyzdylyǵyn atap ótti.
«QR Kásipodaqtar federatsııasy úshin eńbek qaýipsizdigi men eńbekti qorǵaýdy qamtamasyz etý – eńbek jáne qyzmetkerlerdiń quqyqtaryn qorǵaý salasyndaǵy eń mańyzdy másele. Sondyqtan, bıylǵy jyldy «Qaýipsiz eńbek jyly» dep jarııalap, jyl basynan beri Federatsııa men onyń múshe uıymdary barlyq jerde túrli is-sharalardy, sonyń ishinde osy konferentsııany ótkizip otyr», - dedi Satybaldy Dáýletalın.
QRKF málimetteri boıynsha, QRKF kásipodaq uıymdary jumys isteıtin kásiporyndarda qaýipsizdik jáne eńbekti qorǵaý boıynsha 12 488 óndiristik keńes jumys isteıdi, onyń 11 509-y kásipodaqtardyń bastamasymen qurylǵan. Bul rette 11 385 óndiristik keńes óndiristik emes uıymdarda qurylǵan. Alaıda, Kásipodaqtar federatsııasynyń basshysy qabyldanǵan sharalarǵa qaramastan, bul salada aıtarlyqtaı oń ózgerister oryn almaǵanyn atap ótti.
«Jazataıym oqıǵalar dınamıkasynda naqty tómendeý tendentsııasy baıqalmaıdy. Jyl saıyn 200-den astam adam jumys ornynda qaıtys bolady. Mundaı qaıǵyly statıstıkanyń sebebi nede? Gerbert Geınrıhtiń qaýipsizdik pıramıdasyna sáıkes, óndiristegi 30 000 kishigirim yqtımal qaýipti jazataıym oqıǵalar bir adamnyń ólimine ákeledi», - dedi QRKF tóraǵasy.
Onyń paıymdaýynsha, jazataıym oqıǵalardyń sanyn qysqartý úshin óndiristegi jazataıym oqıǵanyń alǵysharttaryn joıý, sonymen qatar osy jumysqa barlyq eńbekkerlerdi tartýǵa jáne jazataıym oqıǵalardyń bolý múmkindigin barynsha azaıtýǵa múmkindik beretin tsıfrlyq tehnologııalardy qoldaný arqyly júıeli jumys qajet.
ACTRAV/HEU Eýropa jáne Ortalyq Azııa bóliminiń jetekshisi Sergeıýs Glovatskas óz sózinde Ortalyq Azııa elderi kásipodaqtar keńesiniń halyqaralyq yntymaqtastyǵy deńgeıiniń artqanyn atap ótti.
«Adamdardyń ómirin qıǵan Abaı oblysyndaǵy órt sııaqty Qazaqstandaǵy sońǵy qaıǵyly oqıǵalar qaýipsiz eńbektiń mańyzdylyǵyn taǵy bir dáleldep otyr. Qazaqstan Prezıdenti qaza bolǵandardyń otbasylaryna zor kóńil bólip, qoldaý kórsetti. Mundaı jaǵdaılarda odaqtas retinde bizdiń mindetimiz – óndiristegi jazataıym oqıǵalardyń aldyn alýǵa jaǵdaı jasaý. Bul salada HEU-nyń irgeli konventsııalaryn ilgeriletý qajet. Búginde Ortalyq Azııa elderiniń ishinde tek Qazaqstan ǵana HEU-nyń №155 jáne №187 irgeli konventsııalaryn ratıfıkatsııalady. Jenevadaǵy halyqaralyq eńbek konferentsııasynda eńbek qaýipsizdigi máseleleri qaraldy. Qazan aıynda HEU men OAEKK klımattyń ózgerýi boıynsha mańyzdy kezdesý ótkizedi, bul da eńbekti qorǵaý júıesine qatysty. Klımat, ásirese, Ortalyq Azııa aımaǵynda eńbek jaǵdaılary men qaýipsizdigine tikeleı áser etedi», - deıdi ol.
Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý birinshi vıtse-mınıstri Aqmádı Sarbasov Qazaqstannyń áleýmettik-eńbek salasyn damytý jónindegi memlekettik saıasaty týraly habardar etti.
«Sáýir aıynda Memleket basshysy 1 shildeden bastap kúshine enetin Áleýmettik kodekske qol qoıdy. Bul azamattardyń búkil ómirlik tsıkli boıy – týǵannan bastap kárilikke deıin memlekettik qoldaýdyń barlyq sharalaryn kórsetetin birinshi tolyqqandy qujat. Sonymen qatar, kodekste eńbek resýrstaryn saqtaýǵa baǵyttalǵan memlekettik saıasat sharalary qarastyrylǵan. KIOSH-2023 halyqaralyq eńbek konferentsııasynda biz áleýmettik áriptestermen birlese otyryp, Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy 2023 jylǵa deıingi qaýipsiz eńbek tujyrymdamasynyń jobasy aıasynda retteýshi saıasatty jetildirý tásilderin talqyladyq», - dep atap ótti Aqmádı Sarbasov.
19 maýsymda Qaýipsiz eńbek tujyrymdamasyn ázirleý jónindegi Jol kartasy bekitilgennen keıin birden aımaqtyq konferentsııanyń ótkizilýin mańyzdy dep atady.
«Zııandy eńbek jaǵdaılaryna keletin bolsaq, biz zııandy eńbek jaǵdaıynda jumys isteıtin jumyskerlerdiń úlesi basymdyraq ekenin túsinemiz, shamamen 30% nemese 1,6 mıllıon jumysker. Alaıda, búginde jumyskerlerdiń 10 paıyzy ǵana mindetti medıtsınalyq saqtandyrýmen qamtylǵan. Damyǵan eldermen salystyrǵanda bul statıstıka bizdiń paıdamyzǵa emes. Búgingi tańda eńbek resýrstaryn saqtaý boıynsha neǵurlym batyl sharalar qabyldaý qajet, sondaı-aq, Halyqaralyq eńbek uıymynyń bizge beretin qundy tájirıbesi bar. Osy konferentsııanyń qorytyndysy boıynsha biz mazmundy usynystar alamyz dep úmittenemin», - dedi ol.
Tájikstan Táýelsiz kásipodaqtar federatsııasy tóraǵasynyń birinshi orynbasary Ismoıl Faızızoda eńbek qaýipsizdigi taqyrybynyń óz eli úshin de ózekti ekenin atap ótti.
«2021 jyly Federatsııa óndiriste 22 jazataıym oqıǵany tirkedi, onda 22 adam zardap shekti, onyń ishinde 7 adam qaıtys boldy. 2022 jyly bul kórsetkish ósip, 28 jaǵdaıdy boldy, onyń ishinde 33 adam zardap shekti, onyń 12-si qaıtys boldy. Ortalyq Azııa óńiri kásipodaqtarynyń osy baǵytta birigetin ýaqyty keldi jáne biz bul máselelerdi aımaqtyq konferentsııa alańynda talqylap jatqanymyz qýantady», - dep atap ótti Ismoıl Faızızoda.
Ózbekstan Kásipodaqtar federatsııasy tóraǵasynyń orynbasary Kobıljon Kırgızalıev óz sózinde qoǵamdyq baqylaýdyń tıimdiligin arttyrý sharalaryna toqtaldy.
«Sońǵy 6 jylda elimizde aýqymdy reformalar nátıjesinde, onyń ishinde áleýmettik-eńbek qatynastary salasynda túbegeıli ózgerister boldy. Olar birinshi kezekte jumyskerlerdiń quqyqtaryn qorǵaýǵa jáne laıyqty eńbek jaǵdaılaryn jasaýǵa baǵyttalǵan. Osynyń negizinde Ózbekstan Respýblıkasy HEU-nyń birqatar konventsııalaryn ratıfıkatsııalady. 2020 jyly Federatsııa janynan kásipodaqtardyń eńbek ınspektsııasy qurylyp, 95 kásipodaq ınspektorynyń jumysy jolǵa qoıyldy», - dedi ÓKF ókili.
Qyrǵyzstan Kásipodaqtar federatsııasy tóraǵasynyń orynbasary Rysgúl Babaeva qyrǵyzstandyq eńbekkerlerdiń qaýipsizdigin qamtamasyz etýdegi túıtkildi máselelerge toqtaldy. Onyń aıtýynsha, el úshin eńbek zańnamasy men eńbekti qorǵaý normalarynyń saqtalýyna memlekettik qadaǵalaýdyń áleýetin arttyrý máselesi erekshe ózekti bolyp tabylady.
«Tehnıkalyq ınspektorlarymyz 116 jazataıym oqıǵany tirkep, tergeý júrgizdi, onyń 53-i adam qazasymen aıaqtaldy. Bizdiń basty máselemiz – eńbek zańnamasyn baqylaý jónindegi memlekettik organnyń kásipkerlerdi tekserýge moratorıı jarııalaýy», - dedi Rysgúl Babaeva.
Túrikmenstan kásipodaqtary ulttyq ortalyǵy tekserý komıssııasynyń tóraǵasy Allamyrat Sahetmyradov eńbekti qorǵaý jónindegi kásipodaq komıssııasynyń qyzmeti týraly baıandady.
«Komıssııa jumys berýshi men eńbekkerdiń eńbek qaýipsizdigi men eńbekti qorǵaýdy qamtamasyz etý, óndiristik jaraqattaný men kásiptik aýrýlardyń aldyn alý boıynsha birlesken is-qımyldaryn uıymdastyrady, sondaı-aq, jumys oryndarynda eńbekti qorǵaý máseleleri boıynsha tekserýler uıymdastyrady jáne eńbekti qorǵaý salasyndaǵy ujymdyq shart erejelerin oryndaý nátıjeleri týraly eńbekkerlerdi habardar etedi», - dedi Allamyrat Sahetmyradov.
Qazaqstandaǵy eńbekti qorǵaý salasyndaǵy memlekettik saıasattyń jańa ıdeologııasyn QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi Eńbekti qorǵaý jónindegi respýblıkalyq ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń bas dırektory Sholpan Ábikenova tanystyrdy.
Baıandamashy atap ótkendeı, 2030 jylǵa deıingi qaýipsiz eńbek tujyrymdamasynyń jobasy ázirlengen, onyń maqsaty – jumyskerlerdiń eńbek ómiriniń sapasyn jaqsartý jáne eńbek resýrstaryn saqtaý.
«Óndiris oryndaryn eńbek jaǵdaılary boıynsha attestatsııalaýdyń ornyna kásiptik táýekeldi baǵalaýdy engizý usynylyp otyr. Ol 5 krıterııdi eskere otyryp júzege asyrylatyn bolady: eńbek jaǵdaılarynyń zııandylyǵy, jaraqat alý qaýpiniń kórsetkishi, jabdyqtyń qaýipsizdigi, jeke qorǵanys quraldarynyń bolýy jáne aýrýshańdyq deńgeıi. Engizilgen mehanızmniń nátıjesi tek kásiporyndardyń ǵana emes, naqty jumys oryndarynyń da kásiptik táýekel dárejesi boıynsha eńbek jaǵdaılarynyń jańa klassıfıkatsııasy bolmaq», - dedi Sholpan Ábikenova.
Qujat jobasy kásiptik táýekel dárejesine qaraı saqtandyrý tarıfterin saralaýdy, sondaı-aq, jazataıym oqıǵalardyń saldaryn joıýdan olardyń aldyn alýǵa jáne aldyn ala eskertýge kóshýdi kózdeıtin kásiptik táýekelderdi basqarý júıesin engizýdi qarastyrady.