Qyzylorda oblysynda sý únemdeletin alqap kólemi artady
Óńirdiń basty sý arterııasy – Syrdarııa transshekaralyq ózeni oblystyń barlyq aýmaǵynan aǵyp ótedi. Onyń boıynda eldi mekenderdiń 85%-y ornalasqan. Ol oblys halqynyń 93%-dan astamy ózen mańynda turady. Negizgi daqyl – kúrish óńirdiń tabıǵı ereksheligine, aýa raıy men topyraq quramyna beıimdelgen.
Aımaqta sý tapshylyǵynyń aldyn-alý úshin Úkimet rezervinen bólingen qarjyǵa byltyr 21 kanal tazalanyp, 52 uńǵyma qalpyna keltirildi. Qosymsha 133 dana nasos satyp alyndy. Arnaıy jumys toptary qurylyp, egistikti kezektesip sýarý, qashyrtqydaǵy sýdy ekinshi ret paıdalaný iske asyryldy. Ótken jyly 193 400 gektar jerge egin egildi. Onyń ishinde 89 myń gektar kúrish egistiginiń ár gektarynan 56,5 tsentnerden ónim alyndy.
«Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrligimen birlesken «Sýarmaly júıeler men gıdrotehnıkalyq qurylystardy qalpyna keltirý jónindegi keshendi jospar» bekitildi. Keshendi josparǵa quny 141 mlrd teńgeni quraıtyn 37 joba engizildi. Ol boıynsha 1 mlrd. tekshe metr tasqyn sýdy jınaqtaýǵa arnalǵan «Qaraózek» sý qoımasyn salý josparlanýda. Sý qoımasy salynsa Qazaly aýdanyndaǵy 31 myń gektar sýarmaly jerdi, 120 myń gektar jaıylym men shabyndyqtardy jáne eń mańyzdysy vegetatsııalyq kezeńde Kishi Araldy sýlandyrýǵa bolady. Bul jobalar iske asqanda sýdy únemdeýge jáne únemdelgen sýdy ekologııalyq maqsattarǵa baǵyttaýǵa múmkindik týady», - dep atap ótti oblys ákimdiginen.
2023-2024 jyldary memleketaralyq úılestirýshi komıssııada «Shardara» sý qoımasyna 2023 jyldyń qazanynan 2024 jyldyń 1 aqpanyna deıin 6,9 mlrd tekshe metr sý túsetini boljansa, onyń 76%-y ǵana, ıaǵnı, 5,3 mlrd tekshe metri túsken. Búginde «Shardara» sý qoımasy men «Kóksaraı» sý rettegishinde jınaqtalǵan sýdyń kólemi ótken jylmen salystyrǵanda 2 mlrd tekshe metrge az. Aral teńizi men mańyndaǵy kólder júıesiniń tartylýy – kúrdeli másele.
Sýarmaly jerlerde 15 myń shaqyrym sýarý júıesi bar. Onyń 2,3 myń shaqyrymy respýblıkalyq menshikte, 1,3 myń shaqyrymy «Tabıǵat» kásipornynyń, 11,9 myń shaqyrymy aýdandardyń teńgeriminde. Sýdy retteýdiń biryńǵaı júıesin qalyptastyrý úshin sý nysandaryn respýblıkalyq menshikke ótkizý boıynsha mınıstrlikpen jumys jasalyp jatyr.
Óńirde aýstralııalyq «Rubicon water» kompanııasynyń «Sol jaǵalaý magıstraldy kanalynyń boıyndaǵy ishki sharýashylyq pen tartý júıelerin jańǵyrtý jáne avtomattandyrý» tájirıbesin engizý boıynsha jumys bastaldy. Aldaǵy 5 jylda alqaptardy ártaraptandyrý maqsatynda kúrish egisiniń kólemi ońtaılandyrylady.
Esepteýler boıynsha sý únemdeıtin ozyq tehnologııany engizý jumystary jedeldetilip, ony qoldaný aldaǵy 5 jylda 24 myń gektarǵa jetkizilmek. Óńirde sý únemdeý tehnologııasyn paıdalaný arqyly 9 myń gektarǵa júgeri jáne malazyqtyq daqyldardy egý baǵytynda ınvestıtsııalyq jobalar bastaý alýda.
Atalǵan máselege baılanysty QR Parlament Senatynyń depýtattary oblysta bolyp, sý sharýashylyǵy qurylystarynyń jumysymen tanysty.
«Qazaqstanda sý resýrstaryn paıdalaný múmkindigi kórshiles eldermen salystyrǵanda óte shekteýli. Syr óńiri joǵarydan keletin sý aǵynynyń kólemine tikeleı táýeldi. Sondyqtan QR Senatynyń agrarlyq sala jáne aýyldyq aýmaqtardy damytý komıteti óńirlerdegi sý tapshylyǵy máselesine nazar aýdaryp keledi. Bul maqsatta sýdy únemdi paıdalaný mádenıeti, sý sharýashylyǵy saıasatyn qalyptastyrý baǵytynda oblystarda kóshpeli jıyndar ótkizýde. Búgingi jıynda qyzylordalyq kúrishshiler men sharýalardyń usynysyna nazar aýdaryldy. Keıingi jyldary keńinen talqylanyp júrgen «Qaraózek» sý qoımasyn salý – úlken joba. Ol oblystyń áleýmettik-ekonomıkalyq damýy úshin oń serpin beretini sózsiz», - dedi QR Parlamenti Senatynyń depýtaty Rýslan Rústemov.