Qyzylorda oblysynda 2025 jyly úsh aýysymdy mektepter máselesi tolyq sheshiledi
Memleket tarapynan jasalǵan qoldaýdyń nátıjesinde atalǵan salanyń ındıkatory men kórsetkishinde oń ózgerister baıqalyp otyr. Bıyl bilim salasyna josparlanǵan qarjy 245 mlrd teńgeni qurap, 19 paıyzǵa artty.
Mektepke deıingi bilim beretin 680 mekemede 54129 bala tárbıelenýde. Qazirgi tańda 3-6 jastaǵy sábıler tolyqtaı balabaqshamen qamtylǵan. Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha menshik nysanyna qaramastan, óńirdegi 6 myńnan astam tárbıeshiniń jalaqysy 30 paıyzǵa artty. Jyl basynan beri balabaqshalar jelisin keńeıtý maqsatynda oń ister júzege asty.
Oblysta 180 myńnan astam bala 325 mektepte bilim alady. Bıyl birinshi synypqa 17543 bala qabyldandy. Apatty jaǵdaıdaǵy jáne úsh aýysymmen oqıtyn mektepter máselesin sheshý maqsatynda keshendi sharalar júzege asyrylýda.
Jańa oqý jylynda 4 mektepte 2 myń balaǵa arnalǵan qosymsha ǵımarattar paıdalanýǵa berildi. Sondaı-aq, oblys ortalyǵyndaǵy «Báıterek» shaǵyn aýdanynda ornalasqan 600 oryndyq mektep el ıgiligine aınalyp, úsh aýysymmen oqıtyn №№261, 280 mekteptegi oqýshy júktemesin tómendetti. Jyl sońyna deıin Aral aýdany Toqabaı eldi mekeni, Qazaly aýdany Áıteke bı kenti, Shıeli aýdany Baısyn aýyly, Jańaqorǵan aýdany «MAI beketi» aýmaǵynda bilim oshaǵy esigin aıqara ashady.
Memleket basshysynyń tapsyrmasymen qolǵa alynǵan «Jaıly mektep» ulttyq jobasy aıasynda óńirde 21 mektep boı kóteredi. Onyń 10-y bıyl bastalsa, qalǵany aldaǵy jyly júzege asady. Aıta ketsek, 4 apattyq mekteptiń máselesi atalǵan joba negizinde sheshimin tabady.
Keıingi jyldary oqýshy sanynyń artýyna baılanysty birneshe bilim oshaǵy qosymsha qurylysty qajet etti. Oblys ortalyǵynda jańa mektep salýǵa yńǵaıly jer tapshy. Jańadan ashylǵan jerge salynǵan mektepke qatynaý qıyn. Ásirese qystyń qysqa kúnderi ata-analar balalaryna alańdaıdy.
Sondyqtan úsh aýysymdyq mektepter aýlasyna qosymsha ǵımarat salý barlyq jaǵynan da tıimdi bolǵandyqtan, mamandar osy sheshimge toqtaldy. Osyndaı mekteptiń biri - S. Tolybekov atyndaǵy №3 ІT-mektep-lıtseıiniń aýlasyndaǵy 375 oryndyq ǵımaratta bastaýysh synyptar oqıdy. Al T.Esetov atyndaǵy № 264 mektep-lıtseıdiń qosymsha ǵımaraty 550 balaǵa arnalǵan.
Jańa ǵımarattarda oqý kabınetteri, shyǵarmashylyq bólmeler talapqa saı jabdyqtalǵan. Oqýshylarǵa yńǵaıly bolý úshin oqý quraldaryn saqtaýǵa, shyǵarmashylyq damýy men demalýyna barlyq jaǵdaı qarastyrylǵan. Beınebaqylaý, dybystyq habarlaý jáne basqa da qaýipsizdik jabdyqtary ornatylǵan.
Á. Músilimov atyndaǵy № 101 mektep-lıtseıi janyndaǵy qosymsha ǵımarat qurylysy da osyndaı maqsatta qolǵa alyndy. Bıylǵy jylǵa deıin 600 oryndyq bul mektepte 2275 oqýshy bilim alyp keldi. Sondyqtan bilim ordasyn keńeıtý máselesi kún tártibine engizildi. Bilim ordasy janynan 375 oryndyq qosymsha ǵımarattyń qurylysy boı kóterdi.
Shıeli aýdanyndaǵy Janseıit eldi mekenindegi 100 oryndyq mekteptiń qurylysy «Bilim berý ınfraqurylymyn qoldaý qory» esebinen qarjylandyrylady. Budan bólek 8 mektep qurylysyn júrgizýge atalǵan qorǵa usynys berildi. 2025 jyly óńirde úsh aýysymdy mektepter máselesi tolyq sheshilmek.
Naýryz aıynyń 20-25 kúnderi Shymkent qalasynda jaratylystaný-matematıka baǵytyndaǵy pánder boıynsha respýblıkalyq olımpıada ótkizilgen bolatyn. Bilim dodasynda 9-11 (12) synyp oqýshylary matematıka, fızıka, hımııa, bıologııa, geografııa jáne ınformatıka pánderi boıynsha baq synasty.
Jalpy bilim beretin pánder boıynsha ótkizilgen olımpıadanyń respýblıkalyq kezeńine Syr óńirinen 38 oqýshy qatysyp, 18 oqýshy júldeli (5 oqýshy – І oryn, 5 oqýshy – ІІ oryn, 8 oqýshy – ІІІ oryn) oryn ıegeri atansa, 2 oqýshy arnaıy gramotamen marapattaldy. Al 3 oqýshyǵa M.Áýezov atyndaǵy Ońtústik Qazaqstan ýnıversıtetiniń bilim granty tabystaldy. Bilim saıysynyń qorytyndysymen Qyzylorda oblysynyń komandasy «Eń úzdik olımpıadalyq komanda – ІІІ oryn» ataǵyn ıelendi.
Bıyl Qazaly aýdanyna qarasty Q.Pirimov aýylyndaǵy №92 orta mektebi «Aýyl – el besigi» baǵdarlamasy negizinde 239,5 mln teńgege kúrdeli jóndeýden ótkizildi.
Alǵashqy kezekte kúrdeli jóndeýdi qajet etetin 17 mektep, 4 kolledj ǵımaratyna jalpy quny 10,2 mlrd teńgeni qajet etetin jobalyq-smetalyq qujat ázirlenip, saraptama qorytyndysy alynǵan. Al Aral aýdanyndaǵy №14, Shıeli aýdanyndaǵy №151, Baıqońyr qalasyndaǵy №275 mektepterge jobalyq-smetalyq qujat ázirlenip, saraptama qorytyndysy alynýda.
Oblystaǵy 30 mektepke 11621 oqýshy bilim alady. Olardyń 20-y Qyzylorda qalasynda ornalassa, 8-i Jańaqorǵan, 2-i Shıeli aýdanynda halyqqa qyzmet kórsetedi. Jeke mektepterge memelkettik tapsyrys «Qarjy ortalyǵy» arqyly respýblıkalyq bıýdjetten tikeleı qarjy tartylyp otyr.
Oblysta daryndy oqýshylardy qoldaý maqsatynda bıyl Qyzylorda qalasy men Qarmaqshy aýdanynda mamandandyrylǵan mektep-lıtseı-ınternat jumysyn bastady. Oblys ortalyǵynda 400 oqýshyǵa arnalǵan fızıka-matematıka baǵytyndaǵy mektep-ınternat qurylysy júrgizilýde.
Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Joldaýynda «Orta bilimniń sapasy – tabysty ult bolýdyń mańyzdy sharty. Árbir oqýshynyń bilim alyp, jan-jaqty damýy úshin qolaıly jaǵdaı jasalýy tıis» – degen bolatyn. Qazirgi tsıfrlandyrý, ındýstrııalandyrý zamanynda ІT salasyna degen suranys pen tehnıkalyq ǵylymdardyń mańyzdylyǵyn eskere kele, jaratylystaný-matematıka baǵytyndaǵy pánderge basymdyq berýdi mindettedi. Sondyqtan aldaǵy ýaqytta fızıka-matematıka baǵytyndaǵy mektep-ınternatynan túlep ushqan órender elimizdiń damýyna súbeli úles qosady degen senim zor.
Jańa mektep oqýshylarǵa sapaly bilim berýge múmkindik jasaıtyn barlyq zamanaýı jabdyqtarmen jaraqtalady. Mektep qurylysy kelesi jyly aıaqtalyp, oqýshylar men ustazdar ıgiligine beriledi.
Sondaı-aq balalardy qosymsha bilimmen qamtý maqsatynda zamanaýı «Oqýshylar saraıynyń» irgetasy qalandy. Oǵan jergilikti «QazGerMunaı» kompanııasy qoldaý kórsetip otyr.
Sondaı-aq, oblys ákimdigi jáne «Saýts-Oıl» kompanııasynyń prezıdenti Serikjan Seıitjanovpen Qyzylorda qalasynyń sol jaǵalaýynan 650 oryndyq mýzykalyq kolledj ǵımaratyn salý jobasy boıynsha yntymaqtastyq týraly kelisimge qol qoıyldy. Kolledj janynan jataqhanasy da salynady. Jalpy quny - 4 mlrd. 800 mln teńge.
Oqý ornynyń qazirgi ǵımaraty 1983 jyly salynǵan. Ábden tozyǵy jetken, qazirgi zaman talaptaryna saı kelmeıdi. Bul problemany ónerpazdar da kópten beri kóterip keledi. Eskirgen ǵımarat nebári 350 oryndyq, al kolledjde oqıtyndar sany, jastardyń mýzykalyq bilim alýǵa úlken suranysy jyl saıyn artýda.
«Saýts-Oıl» kompanııasy osy ýaqytqa deıin de Qyzylorda qalasynda 1,9 mlrd. teńgege «Nursát» sport keshenin, Araldaǵy Qamystybas kóliniń jaǵasyna balalardyń oqý-saýyqtyrý ortalyǵyn óz qarajaty esebinen salǵan.
Oblysta ulttyq biryńǵaı testileýge qatysqan túlekterdiń 77,5 paıyzy grant ıegeri atandy. Talapkerlerdiń basym bóligi pedagogıkalyq mamandyqtardy tańdady. Sondaı-aq balalardy ystyq tamaqpen qamtý, olardyń qaýipsizdigi máselelerine nazar aýdarylǵan.
Bıylǵy jyldyń qańtar aıynan bastap áleýmettik jaǵdaıyna qaramastan 1-4 synypta oqıtyn 70 myńnan astam bala, 5-11 synypta oqıtyn 16 myńnan astam oqýshy tegin ystyq tamaqpen qamtyldy. Kómekke muqtaj 37087 balaǵa bir rettik qarjylaı kómek kórsetildi. Balalardy qaýipsiz jáne jaıly tasymalmen qamtamasyz etý baǵytynda mektepterge qajetti 30 avtobýs jańalandy.
Aımaqta 7835 erekshe bala bar. Olardyń arasynda 2863-i alty jasqa deıingi órender bolsa, 4972-i mektep jasyndaǵylar. Inklıýzıvti damytýdyń jol kartasy aıasynda memlekettik balabaqshalar logopýnktpen jabdyqtalyp, arnaıy mamandar bólindi. Bul másele tolyqtaı sheshildi. Mektepterde 170-den astam ınklıýzıvtik qoldaý kabıneti, 8 mektepte ınklıýzıvtik resýrstyq ortalyq ashylǵan. Bul oryndarda barlyǵy 417 arnaıy maman qyzmet kórsetedi. Sondaı-aq, Qyzylorda qalasynan pedagogıkalyq medıtsınalyq psıhologııalyq konsýltatsııa ashyldy.
Qazirgi ýaqytta arnaýly psıhologııalyq-pedagogıkalyq qoldaýdy qajet etetin myńnan astam bala kezekte tur. Atalǵan máseleni jergilikti bıýdjetten arnaıy jeke uıymdarǵa memlekettik bilim berý tapsyrysyn ornalastyrý arqyly sheshilýde. Aımaqtaǵy bilim berý uıymdary beınebaqylaý júıesimen tolyqtaı qamtamasyz etilgen. Qala jáne aýdan ortalyqtaryndaǵy bilim berý uıymdarynyń beınebaqylaý júıesi jedel basqarý ortalyǵy jáne polıtsııanyń kezekshi bólimine qosylǵan.
Oblystaǵy 170 mektepke dabyl túımesin ornatýǵa, 63 uıymnyń (35 mektep, 28 balabaqsha) beınebaqylaý júıesin talapqa sáıkestendirý úshin 552 mln teńge bólindi. Oblysta 2021-2025 jyldarda 236 mektepti jańǵyrtýdan ótkizý josparlanǵan. Bıyl bul maqsatta 47 mektepke 529,5 mln teńge bólinse, jańa 63 modıfıkatsııalyq pándik kabınetter satyp alýǵa qarjy qaraldy. Onyń ishinde 17-i fızıka, 20-y hımııa, 14-i bıologııa, 6-y robotehnıka baǵytynda bolyp otyr.
Mektepter oqýlyq jáne oqý-ádistemelik keshendermen tolyqtaı qamtamasyz etilgen. Osy maqsatta jergilikti bıýdjetten 1.7 mlrd teńge qaralǵan. Bilim berý uıymdaryndaǵy kórkem ádebıet qory 184 myń danaǵa tolyqty.