Qyrǵı-qabaq soǵys qaıta oraldy ma
Oǵan qatysýshylar jerde, áýede, teńizde jáne kıberkeńistikte jaýyngerlik taktıkalyq bilimderin jetildiredi, tájirıbesin molaıtady. Sebebi Shyǵys Eýropadaǵy jaǵdaı shıelenise tústi. NATO alıansqa múshe elderdi jáne qundylyqtaryn qorǵap, eýroatlantıkalyq aımaqta ujymdyq qaýipsizdikti saqtaǵysy keledi, dep habarlaıdy Kazinform-nyń osy eldegi menshikti tilshisi Ǵalymjan Qaramanuly.
Brıtan áskeriniń júk kólikteri Germanııanyń Sennelager eldi mekenindegi jattyǵý polıgonynan Polshaǵa bet aldy. Shamamen 600-deı iri áskerı tehnıka. Olar bir elden ekinshi elge jyldam jete alatyn qaýqary bar ekenin kórsetip jatyr. Brıtan áskerıleri Tumandy Albıonda júrgende-aq jaýyngerlik daıyndyqtaryn pysyqtaǵan. Kólikterin kemege tıep, endi qurlyq arqyly jattyǵýlar ótetin jerge jetýleri kerek.
«Áskerı operatsııanyń aýqymy keń. Sońǵy 20 jylda ótkizilgen jattyǵýlardan áldeqaıda úlken. Tájirıbe jınaý úshin áreket etip jatyrmyz. Dabyl jarııalanǵan kezde bári sátti ótýi kerek. Álbette, aldaǵy birneshe apta kóleminde qatelikterge jol berýimiz múmkin. Biraq olar bárimizge sabaq bolady, dep aldyn ala qamdanyp jatyrmyz», - deıdi Koroldik Anglııa polkiniń múshesi Saımon Koks.
Ulybrıtanııa men AQSh-tan bólek NATO-nyń basqa da odaqtas 31 elinen shamamen 90 000 jaýynger men tehnıka tartylyp otyr. Bul qyrǵı qabaq soǵys aıaqtalǵaly NATO alıansynyń ótkizip jatqan eń iri sharasy. Jattyǵýlar mamyr aıyna deıin jalǵasady. Ol Atlantıkadan bastap, NATO-nyń shyǵys qanatyna deıingi aýmaqty qamtymaq. Maqsaty «kúshi shamalas jaýmen» qaqtyǵysqa daıyndalý.
«Polsha qorǵanys calasyn nyǵaıtý úshin batyl josparlar qurdy. Amerıka qaýipsizdik boıynsha bizdiń mańyzdy seriktesimiz ekendigi qýantady. Biz NATO sammıtterinde bergen ýádelerimizde turdyq. Meniń oıymsha, biz qazir Soltústik Atlantıkalyq Shart asynda qorǵanysqa bárinen de kóp qarajat quıyp jatyrmyz. Osylaısha basqalarǵa úlgi bolǵymyz keledi» - deıdi Polsha Syrtqy ister mınıstri Radoslav Sıkorskıı.
Soltústik Atlantıkalyq Kelisim Uıymy, ıaǵnı NATO bastaǵan áskerı jattyǵýlar beıbitshiliktiń bitip, qyrǵı qabaq soǵystyń qaıta bastalǵanyn kórsetedi. Sarapshylar osylaı deıdi. Birinshi qyrǵı-qabaq soǵys ótken ǵasyrdyń qyrqynshy jyldary bastalyp, álemniń barlyq buryshyn qamtyǵany belgili. Sotsıalıstik blok pen AQSh bastaǵan batystyq demokratııa arasyndaǵy kelispeýshilik 40 jyldan astam ýaqytqa sozyldy. Qazir ol qaıta aınalyp kelgenge uqsaıdy.
«Mundaı iri jattyǵýlar, ásirese kórshiles eldiń shekarasyna jaqyn ótkizilse, naǵyz arandatý bolýy múmkin. Bitpeıtin ınflıatsııa, syrtqy saýda suranysynyń álsizdigi, kórshi eldermen jıi bolatyn geosaıası qaqtyǵystar kópshilikti sharshatty. Halyqtyń nazaryn basqa arnaǵa aýdarý úshin Eýropa men AQSh qarýly kúshterin kórsetip jatyr», - deıdi Djon Fon Neıman ýnıversıteti Eýrazııalyq ortalyǵynyń dırektory Levente Horvat.
Sarapshylardyń pikirinshe, NATO óziniń álemdi bılep-tósteı alatyndyǵyn jarııa etýge tyrysyp baǵýda. Batys elderiniń gegemonııalyq bóligi dúnıejúzindegi jetekshi rólin joǵaltýdan qorqady-mys. Ekonomıkalyq turǵyda álsiregen memleketter áskerı myqtylyǵyn pash etkisi bar.
«NATO ushaqtar men tankiler satyp alýǵa májbúr ekendigin dáleldep, halyqty sendirý úshin jyl saıyn úgit-nasıhatqa mıllıondaǵan eýro jumsap jatyr. Ol - salyq tóleýshilerdiń mańdaı terimen kelgen aqsha. Onyń ornyna qoǵamdyq kólik pen poıyz satyp alyp, aýrýhanalar men mektepter turǵyzsa bolady ǵoı. NATO, demokratııa, bostandyq jáne qaýipsizdik teń uǵymdar emes. NATO-syz da álem jaqsyraq», - deıdi Belgııa parlamentiniń burynǵy depýtaty Lode Vanoost.
Qalaı bolǵanda da búkil Eýro Odaq boıynsha qorǵanys shyǵyndary jyldam ósip jatyr. NATO-nyń Bas hatshysy Iens Stoltenberg bıylǵy jyly alıansqa múshe 31 memlekettiń 18-i jalpy ishki óniminiń 2 paıyzyn nemese odan da kóp bóligin qorǵanys salasyna jumsaıtynyn málimdegen. Bul on jyl burynǵy ýaqytpen salystyrǵanda alty ese kóp.