Kezinde ózim sýdan qutqarǵan bala erjetip, úılený toıyna shaqyrdy — qutqarýshy
— Qutqarýshy bolyp jumys istep kele jatqanyńyzǵa qansha ýaqyt boldy?
— 1968 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysy Kúrshim aýdanynda dúnıege keldim. Shynymdy aıtsam, bala kúnnen osy mamandyqty tańdaımyn dep oılamadym. Jumysqa adam qajettigin estip qalyp, nege istep kórmeske dedim. Eń áýeli súńgýirshi bolyp jumysqa turdym. Sol kezde 26 jasta edim. Odan buryn áskerı salada, qurylysta jumys istegenim bar.
Basynda jumys aýyrlaý boldy. Osyndaǵy tájirıbeli adamdar, aǵa býyn ókilderi aqyldaryn aıtyp, kóp dúnıeni úıretti. Kún ótken saıyn aqyryndap qalyptasyp, tóselip kettik. Súńgýirshiniń mindeti — sýǵa batyp ketken adamdardy izdestirý. Tek adam emes, Kúrshimdegi Buqtyrma sý qoımasyna qys kezinde tehnıkalar muz astyna túsedi. Sol kezde bizdi shaqyrtyp jatady. Al qutqarýshy bolyp 2015 jyly aýystym. Biraq qyzmet ataýy aýysqanymen bizdiń negizgi mindetimiz ózgergen joq. Jaǵalaýdaǵy halyqtyń qaýipsizdigin qamtamasyz etip, sýǵa batyp bara jatqan adamdardy qutqaramyz. Qaıǵyly jaǵdaılardyń aldyn alý úshin qaýipsizdik erejelerin túsindiremiz. Sonda jalpy osy salada júrgenime 30 jylǵa jýyq ýaqyt bolypty.
— Eń alǵash shaqyrtýǵa barǵan sátińiz esińizde me?
— Iá. Bir adam sýǵa batyp ketipti. Ol kezde jaspyn ǵoı. Aǵalarmen birge jolǵa shyqtyq. Sál-pál ýaıym boldy. Úırenýden taıynbaı, ár aıtqandy eki etpeı júrdim. Belgili bolǵandaı, er adam Ertis ózeniniń shomylýǵa bolmaıtyn ýchaskesinde sýǵa túsken. Arnaıy kıimizdi kıip, jabdyqtardy asynyp, izdestirý jumystaryna kiristik. 3 kúnnen keıin marqumnyń denesin taptyq.
— Bıyl Buqtyrma sý qoımasyna batyp bara jatqan 4 balanyń birin qutqaryp qaldyńyz. Sol oqıǵa jaıly aıtyp berseńiz…
— 10 maýsym kúni 3 adam Kúrshimnen Samar aýdanyna qaraı jumys babymen kele jatqanbyz. Arǵy betke jete bergende halyqtyń ý-shý bolyp jatqanyn kórdik. Sóıtsek, balalar sýǵa batyp barady eken. Bireýin kórip qaldym. Lezde qutqarý keýdeshesin kıip, qutqarý sheńberin sýǵa laqtyryp, sol jerge júze jóneldim. Sóıtip, 13 jastaǵy jetkinshekti sýdan alyp shyqtym. Áset Tursyn jáne Saıan Ernaz esimdi eki áriptesim men sol mańda júrgen azamattardyń biri qalǵan balalardy qutqaryp qaldy. Keıin anyqtalǵandaı, Buqtyrmanyń sý deńgeıi tómendegendikten jaǵadan 500 metrdeı jerde eski paromnyń temiri sý betinen kórinip qalǵan. Ata-analarynyń qaraýynsyz shomylýǵa kelgen balaqaılar temirge júzip jetpek bolypty. Biraq qatty jel soǵyp, jete almaı, sýǵa bata bastaǵan. Áıteýir dál osy mezette biz kelip qaldyq.
— Osyǵan deıin ózińiz adam janyn ajaldan arashalap qalǵan basqa oqıǵalar boldy ma?
— 2001 jyly eki aǵaıyndy bala sýǵa batyp bara jatty. Biri 8, ekinshisi 10 jasta. Birden kómekke umtyldym. Bireýin alyp shyǵyp, áriptesime berdim. Ekinshisine bara jatsam, múlde kórinbeıdi. Sýdyń astyna ketip qalypty. Іzdep júrmin. Bir ýaqytta taıaq tastam jerde aǵyp bata jatqanyn baıqap qaldym. Júzip baryp, ony da jaǵaǵa jetkizdim. Kózi jumýly, sý jutyp qoıǵan. Alǵashqy medıtsınalyq kómek kórsetkennen keıin esin jıdy.
Ol eki bala Kúrshim aýylynda turady. Áke-sheshesi erte qaıtys bolyp, jastaıynan jetim qalyp, ákeleriniń týǵan apaıynyń qolynda ósken eken. Sol kúni balyq aýlap otyrǵan. Kenet bireýiniń aıaq kıimi sýǵa aǵyp ketipti. Sony alyp shyǵamyz dep sýǵa túsken. 8 jastaǵy bala bul oqıǵany umytpapty. Arada talaı jyl ótkende at jalyn tartyp miner jigit bolyp ósken ol meni úılený toıyna shaqyrdy. Ókinishke qaraı belgili bir sebeptermen toıǵa bara almaı qaldym. Bálkim, el aldynda rahmetin aıtqysy kelgen shyǵar. Іzgi nıetine rahmet! Eń bastysy aman, saý-salamat júrgeı.
Jalpy sýǵa batyp jatqan adamdy qutqaryp qalǵan basqa da oqıǵalar boldy. Sonyń ishindegi eń áserlisi osy.
— Otbasyńyz jaıly aıtyp ótseńiz…
— Áıelim, 3 balam bar. Eki ul, bir qyz. Úlken ulym shańyraq kóterip, eki nemere súıgizdi. Jubaıym orys tili pániniń muǵalimi bolyp jumys isteıdi. Balalarym basqa salada. Nemerelerimniń biri atam sııaqty qutqarýshy bolamyn dese esh qarsylyǵym joq. Qaı salany tańdasa da tek baqytty bolsyn deımin.
— Jumysqa jańadan turǵan jas qutqarýshylarǵa qandaı keńes berip jatasyz?
— Tııanaqty bolýǵa shaqyryp, jumystyń jaýapkershiligin túsindiremin. Bizge eń qajetti qabiletterdiń biri — shydamdylyq. Qandaı jaǵdaı bolmasyn tózimdilik tanytýymyz kerek. Odan keıin ár túrli adam kezdesedi. Biri qoldap jatsa, ekinshisi kómektesýge kelgen bizge aıqaılap, kedergi keltiredi. Sondaı kezde sabyr saqtaı bilýimiz qajet. Qutqarýshylar arasynda únemi birlik bolýy tıis. Sebebi «Birlese kótergen júk jeńil» dep beker aıtylmaǵan.