Kerekýlik mektep muǵalimi súıek joný ónerin jańǵyrtyp jatyr
Qaınarbek Ernazaruly Pavlodar qalasyndaǵy №1 orta mektepte eńbek páninen sabaq beredi. Oqýshylarǵa kóne zergerlik jaıynda ǵana emes, aǵashtan, metaldan jonyp buıym jasaý, taspa órý, sándik-qoldanbaly óner jóninde talmaı úıretedi.
«Súıek joný – kúrdeli ári adam aǵzasy úshin qaýipti óner. Eń áýeli súıekti baptaý tehnologııasynyń ózi kóp ýaqytty qajet etedi. Qoı men sıyrdikine, túıenikine qaraǵanda jylqynyń súıeginen maıdy ajyratý asa qıyn. Sýǵa tuz nemese az sodasyn aralastyryp, sýyn qaıta-qaıta aýystyra otyryp, 7-8 saǵat qaınatasyń. Al súıekti jonǵanda odan shyǵatyn kúl men tozań adam ókpesi úshin asa qaýipti. Qolqany alatyn aşy ıisi úshin de kóbi jolaı qoımaıdy. Sondyqtan jumys barysynda qorǵanysh qural taqqan jón», - deıdi sheber.
Biz barǵanda qoldan sadaq ıip jasaýǵa talpynyp jatqanyn jetkizdi. Taldy qalypqa salyp ıip, keptirip qoıypty. Daıyn bolǵan soń ertedegi sheberlershe adyrnasynyń ishki jaǵyn súıekpen qaptap, al syrtqy bóligine qara maldyń jiliginen alynǵan shandyrdyń taramysyn tartpaq oıy bar. Shandyrdan talshyq alý úshin ony keptirip, sońynan aǵash balǵamen urǵylap pishinin keltiredi. Sol kezde talshyqtary bileýlenip shyǵa bastaıtyn kórinedi. Súıek adyrnany synyp ketýden saqtasa, shandyrdyń taramysy onyń serippelik qasıetin eseleı túsedi. Mundaı sadaqtardy shireı tartqanda kirisiniń tartylys salmaǵy ortasha eseppen 90 keli tartyp, jebesi bir shaqyrymǵa deıin ushady.
Negizi mal súıegin búginde aspaptar men túrli buıymdar jasaýǵa paıdalanatyndar kóp. Ásirese, qobyz ben dombyra sheberleri onyń san túrli tehnologııasyn meńgergen. Dombyranyń býnaqtaryn belgilep, moınyndaǵy pernelerdi beınelegende jelimge súıektiń kúlin qossa, aspap áserli bola túsedi. Ári ol dombyrany tartqanda saýsaqtardyń jyldam qozǵalýyna múmkindik beredi eken.
«Jylqynyń jaǵynan, al qoı men sıyrdyń jaýyryny men qabyrǵalarynan túrli buıym jasaýǵa bolady. Súıek múıizge qaraǵanda qatty materıal bolǵandyqtan kóne zamanda odan kóbine taraq, teben ıne daıyndaǵan. Al múıiz jumsaq ári jeńil bolǵandyqtan shaqsha, tana-túıme, ojaý, jebe, saýytqa yńǵaıly. Budan bólek, múıizden qyzdarǵa arnalǵan shash qystyrǵysh, syrǵa, bilezik, saqına, kóz tumar, alqa salpynshaqtaryn jasaýǵa bolady. Múıizdi qaınatqanda kádimgi plastık sekildi bylqyldaq bolyp qalady. Sosyn kez kelgen qalypqa keltirip, sýytasyń. Bir ereksheligi, múıizden jasalǵan buıymnyń syrtyn lakpen boıaýdyń qajeti joq. Óte usaq jonǵyshpen óńdegende jyp-jyltyr bolyp shyǵa keledi ári óńin joǵaltpaıdy. Eshkiniń múıizi – eń jumsaǵy. Arqardyń múıizinen qymyzǵa arnalǵan ojaý jasalady», - dep áńgimeledi Qaınarbek.
Ustaz bilim ordasynda «Atamura» dep atalatyn tegin úıirme ashqan. Qazirgi ýaqytta onǵa jýyq oqýshy sheberliktiń qyr-syryn úırenip júr. Sońǵy úsh jylda oqýshylarymen oblystyq, respýblıkalyq baıqaý, festıvaldaryna qatysyp, júldeli oryndardy ıelengen. Qaınarbektiń aıtýynsha, baıqaýlarǵa baryp qatyssa, súıek pen múıiz buıymdaryna uıymdastyrýshylar asa nazar aýdarmaıdy.
«Buǵan sebep, qazylar alqasynyń bul ónerdi túsinbeıtindigi. Olar bizdiń oqýshylar jasaǵan zattarǵa qarap, «mynaý plastıktan ázirlenip, syrty laktalǵan dúnıe ǵoı» dep kúledi. Bul óner túriniń asa kúrdeli, zergerlik óner ekenin qaıdan bilsin. Festıvalderde elenbeı qalyp jatamyz. Elemeýshilik pen qoldaýdyń joqtyǵy keı-keıde ynta-jigerimizdi jasytady. Jalpy súıek joný – joǵalyp bara jatqan óner túri. Ony saqtap qalý úshin memleket tarapynan belgili bir kómek-qoldaý bolýy kerek dep oılaımyn. Ózge aımaqtarda myqty sheberler bar dep estımin. Olarǵa baryp sheberligimdi jetildirsem, tájirıbemdi shyńdasam dep talaı márte oqtaldym. Alaıda az ǵana eńbekaqym oǵan múmkindik bermeı otyr. Umyt qalǵan ónerdi jańǵyrtýǵa jergilikti azamattar múddeli bolsa eken», - degen tilegin jetkizdi sheber.
Qaınarbektiń súıek jonýdan bólek, órimshilik qabileti de bar. Qaıystan óriletin «Qosburymnyń» 11, 12 taspaly túrin, qamshynyń kez kelgen túrin óre beredi. Jalpy órim tehnologııasynda 30-dan astam taspadan bir mezette órim jasaı alatyndar sırek. Al mektep ustazy bul ónerdi jaqsy meńgergen. Eshkiniń terisinen shıdeı etip tilinetin taspalardan 20, 30 órimdi tartyp, qajet pishinde órnekteı alady. Negizi eshki men jylqynyń terisinen alynǵan qaıystan sándik-qoldanbaly buıymdar jasalady eken, sebebi olar óte jumsaq. Al sıyr men ógiz terisinen tilingen taspadan alty taspaly buzaýtis, segiz taspaly aýyr qamshy óriledi. Bul qamshylar ertede qarý retinde qoldanylǵan.