Keńes áskerleriniń Gıtlerge «syılyǵy»
Munyń aldynda ǵana 19 sáýirde nemis áskerleri Berlınge qaraı jappaı shegine bastady. Bul Berlın operatsııasynyń eń bir betburysty sáti bolatyn. Qyzyl armııa uıymdasqan túrde jaýdy óksheleı qýyp, talqandaýǵa kóshti. 20 sáýir kúni 3-shi ekpindi armııa men 2-shi gvardııalyq tank armııasy qııan-keski urystar júrgize otyryp, Prettseler Forst ormanynan ótip, Berlın mańyndaǵy Vernoıhen jáne Bernaý qalalaryn basyp aldy. ıAǵnı, Berlınge deıin tikeleı 20 shaqyrymdaı qaldy. Sol kúni keshke 1-shi Belorýs maıdanynyń qolbasshysy, marshal G. Jýkov 1-shi jáne 2-shi gvardııalyq tank armııalarynyń qolbasshylaryna Berlınge barynsha tez «buzyp-jaryp kirý» kerektigin talap etip jedelhat joldady. Onda: «Sizderdiń armııalaryńyzǵa Berlınge birinshi bolyp basyp kirip, Jeńis týyn ornatý jóninde tarıhı tapsyrma júkteledi: Bul mindetti oryndaýdy men Sizderge tapsyramyn. Árbir korpýstan eń úzdik degen brıgadany iriktep alyńyzdar da, olarǵa myna tapsyrmany júkteńizder: 1945 jyldyń 21 sáýirine qaraǵan túni saǵat 4:00-den keshikpeı qalaı bolǵanda da Berlınniń shetine buzyp-jaryp kiretin bolsyn. Bul týraly Stalın joldasqa baıandaý jáne baspasózge jarııalaý úshin maǵan tez arada baıan etińizder» - delingen. 1-shi Belorýs maıdanynyń qolbasshysy nege sonsha asyqty? Óıtkeni, ońtústik jaqtan Berlınge qaraı onyń «básekelesi» - marshal Ivan Konev basqarǵan 1-shi Ýkraın maıdanynyń áskerleri ekpindete jyljyp kele jatqan edi. Ol da óz áskerlerin «qamshylaýmen» boldy.
Eki qolbasshynyń «jarysy» tarıhtan málim. Ekeýi de Berlınge birinshi bolyp basyp kirgendikteri jóninde Joǵarǵy bas qolbasshyǵa birinshi bolyp baıandaǵylary keldi. 20 sáýir kúni 19 saǵat 40 mınýtta marshal óziniń avangardta kele jatqan eki tank armııasynyń qolbasshylaryna: «Marshal Jýkovtyń áskerleri Berlınniń shyǵys shetinen 10 shaqyrym jerde tur. Mindetti túrde búgin túnde Berlınge birinshi bolyp basyp kirýdi buıyramyn. Oryndaǵandaryńdy habarlańdar» degen mazmundaǵy jedelhat joldaıdy. 20 sáýir kúniniń qorytyndysy boıynsha, 1-shi Ýkraın maıdanynyń 3-shi gvardııalyq tank armııasy (qolbasshysy, bronetank áskerleriniń marshaly P. Rybalko) Berlınge barar 60 shaqyrym alǵa jyljyp Barýt qalasyn basyp alsa, 4-shi tank armııasy 45 shaqyrym ilgeri jyljyp, Lýkkenvalde qalasynyń mańynda aýyr urystar júrgizdi. Bul Berlınnen 50 shaqyrym jerde bolatyn. Bul jerde 1-shi Belorýs maıdanynyń 3-shi ekpindi armııasy, 79-shy atqyshtar korpýsynyń 2-shi dárejeli Kýtýzov ordendi 150-shi atqyshtar dıvızııasyndaǵy 674-shi atqyshtar polkiniń 1-shi batalonynyń quramynda barlaýshylar vzvodynyń komandıri bolyp, Aqmola oblysynyń týmasy leıtenat Raqymjan Qoshqarbaevtyń jáne 1-shi Belorýs maıdanynyń 5-shi ekpindi armııasynyń 2-shi dárejeli Sývorov ordendi 301-shi atqyshtar dıvızııasynyń 1052-shi atqyshtar polkiniń quramynda atqyshtar batalonynyń komandıri bolyp, Keńes odaǵynyń batyry, Aqmola oblysynyń týmasy maıor Saǵadat Nurmaǵambetovtyń nemisterge qarsy janqııarlyqpen soǵysqandaryn aıta ketken jón. Sondaı-aq, 20 sáýir kúni 2-shi Belorýs maıdanynyń (qolbasshysy, marshal K. Rokosovskıı) Berlınniń soltústik jaǵynda Oder ózeniniń boıyndaǵy Shtetten qalasynyń ońtústigine taman jerden Berlın baǵytynda alǵashqy shabýylǵa shyqty. P. Batovtyń 65-shi armııasy Vest-Oder ózenin júzip ótip, taban tireıtin bekinis jasady. Al Keńes aqparat bıýrosynyń «Sotsıalıstik Qazaqstan» gazetiniń 1945 jyldyń 22 sáýirindegi (jeksenbi) №79-shi sanynda basylǵan «20 sáýirdegi urystar málimetinde» tómendegideı derekter keltirilgen. «Bizdiń áskerlerdiń Ortalyq toby ODER jáne Neıse ózenderiniń batys jaǵynda shabýyl urystaryn júrgizdi. Osy urystardyń nátıjesinde bizdiń áskerler BAD-FRAIEN-VALЬDE, VRITsEN, ZEELOV, LEBÝS, KLITTEN, NISKI, ShPREMBERG, GOIERSVERDA qalalaryn alyp, DREZDEN baǵytynda KAMENTs jáne BAÝTsEN qalalaryna jaqyndady. RATIBOR qalasynyń ońtústik-batys jáne ońtústiginde 1-shi ÝKRAIN maıdanynyń áskerleri dushpannyń qarsylyǵyn jeńe otyryp, KOMAROV, MOKRE LAZTsE, HABIChOV, PIShT, KREITsENORT, NOIDERFELЬ, OLЬZA qystaqtaryn aldy. Al Avstrııa jerinde VENA qalasynyń soltústik jaǵynda 2-shi ÝKRAIN maıdanynyń áskerleri shabýyl urysyn jalǵastyra otyryp, HEFLAIN, GINTsERSDORF, ERDBERG, VETTsELЬSDORF, AMEIS, ShTAATTs, VÝLЬTENDORF, FRATTINGSDORF, POOSDORF, NIDERLıAIS, ShTEINBAH eldi-mekenderin jáne ShLETTs, NIDER-LıAIS.temir jol stansalaryn aldy. 19 sáýirdegi urystar barysynda jaýdyń 129 - nemis tankisi talqandaldy jáne joıyldy. Áýe urystarynda zenıttik artıllerııanyń kúshimen 140 jaý ushaǵy atyp túsirildi», delingen málimette.