«Keleshek» biryńǵaı erikti jınaqtaý júıesi qandaı múmkindik beredi
Júıeniń máni
Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha «Keleshek» biryńǵaı erikti jınaqtaý júıesin engizý jónindegi zań jobasy ázirlenip, ony Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti talqylady. Jaqynda Senat «Keleshek» erikti jınaqtaý júıesine qatysty zańdy maquldady.
Júıe boıynsha Qazaqstanda, shetelde kásiptik-tehnıkalyq, joǵary, joǵary oqý ornynan keıingi bilimge aqy tóleý maqsatynda qarajatty jınaqtaýǵa bolady. Aǵymdaǵy kúntizbelik jyly 5 jasqa tolǵan balalar úshin salymdardy ekinshi deńgeıdegi bankterde jáne ómirdi saqtandyrý kompanııalarynda ashý múmkindigi beriledi. Munyń tartymdylyǵyn arttyrý retinde salymshylarǵa memleketten jyl saıynǵy syılyqaqy berý, ınvestıtsııalyq kiris alý (bastapqy bilim berý kapıtalyn (60 AEK), jyl saıynǵy memlekettik syılyqaqy (5% jáne 7%), banktiń syıaqysyn nemese saqtandyrý uıymynyń ınvestıtsııalyq kirisi (orta eseppen 12%) alady), salymǵa kepildik berý, óndirip alýdan bosatylý jáne oqý ornyn tańdaý boıynsha shekteýlerdiń bolmaýy múmkindikteri qaralǵan.
Júıeniń mindeti
Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń málimetinshe, «Keleshek» júıesi memleketten bastapqy bilim berý kapıtalyn, memlekettik syılyqaqyny jyl saıyn tóleýdi, ınvestıtsııalyq tabysty eskerip otyr. Bul jınaqtar «Ulttyq qor – balalarǵa» jobasy aıasynda qalyptastyrylǵan qarajatpen birge balalarǵa sapaly bilim alýǵa múmkindik beredi.
«Keleshek» aldynda úsh negizgi mindet tur:
- bilimge qoljetimdilikti keńeıtý
- memlekettik qoldaýdyń barlyq sharalaryn bir biryńǵaı júıege shoǵyrlandyrý
- árbir ata-ana balasynyń kishkentaı kezinen bastap oqý traektorııasyn qura alatyn júıeni qurý.
Aıta ketý kerek, «Keleshek» - memlekettik qoldaýdyń qosymsha sharasy jáne memlekettik granttardy berýdi almastyrmaıdy. Sonymen qatar, ol tolyǵymen erikti negizde bolady.
- «Keleshek» salymdary ekinshi deńgeıdegi bankterde jáne ómirdi saqtandyrý kompanııalarynda ashylady, onda memleketten jyl saıynǵy syılyqaqylar, ınvestıtsııalyq tabys, salymdarǵa kepildik berý, sondaı-aq óndirip alýdan qorǵaý qarastyrylǵan. Bastapqy bilim berý kapıtaly 5 jasar balalarǵa bıýdjetten bir ret 60 AEK mólsherinde, jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalar úshin – 120 AEK mólsherinde esepteletin bolady, - delingen mınıstrliktiń Kazinform agenttigine bergen jaýabynda.
«Nelikten 5 jasar balalar?» degen suraq týyndaýy múmkin. Bul turǵyda 18 jasqa tolǵanǵa deıin 13 jyl ishinde otbasylyq bıýdjetke aıtarlyqtaı júkteme salmaı, bilim alýǵa qarajat jınaýǵa bolady. Sonymen qatar, azamattyń qalaýy boıynsha bala 18 jasqa tolǵanda jınaqtalǵan somany ulǵaıtý úshin «Keleshekke» Ulttyq qordyń aqshasyn aýdara alady.
Atap aıtqanda, «Keleshek» júıesiniń tujyrymdamasyn ázirleý kezinde ınflıatsııalyq jáne devalvatsııalyq táýekelderge baılanysty jınaqtardyń saqtalýyn jáne júıeniń tartymdylyǵyn qamtamasyz etý máselesi de qaraldy.
Bul rette, eger bala bilim berý uıymyna grantqa tússe, onda odan ári ol jınaqtaýdy jalǵastyrý, óz jınaqtaryn úshinshi adamnyń paıdasyna aýdarý, bilim berýdiń basqa deńgeılerin alýǵa jiberý, turǵyn úı alýǵa ıgerý múmkindigin alady. Al dıplom alǵan jaǵdaıda, barlyq tólemdermen qosymsha qarajat alý múmkindigi paıda bolady.
Keleshek shottaryn ekinshi deńgeıdegi bankterde jáne balalarǵa arnalǵan Memlekettik bilim berý jınaqtaý júıesine (MBJJ) qatysýshy saqtandyrý kompanııalarynda ashýǵa bolady. Osyǵan baılanysty ata-analar osy shottardy ashqannan keıin, jyl saıyn halyqtyń áleýmettik osal toptary sanatyndaǵy balalar úshin 12 AEK (aı saıyn 1 AEK-ten) jáne qalǵan balalarǵa 24 AEK mólsherinde eń tómengi jarna tóleýi tıis.
Júıeniń artyqshylyqtary:
- ata-analar men memleket múddeleriniń sımbıozy
- ata-analar jınaqtarynyń ortasha kólemi 3 mln teńgeni jáne odan da kóp somany quraıdy
- ata-analar memleket tarapynan járdemdesý arqyly bolashaqta óz balalary úshin bilim alýdyń ózindik strategııasyn qura alady
- bilim berý shotynda jınaqtalǵan qarajatty qunsyzdanýdan qorǵaıdy
- grant/dıplom alǵan kezde jınaqtalǵan qarajatty turǵyn úı satyp alýǵa paıdalanýǵa múmkindik beredi.
Bilim granttarynyń sany azaımaıdy
Ǵylym jáne joǵary bilim mınıstrliginiń aqparatyna qaraǵanda, qazirgi kezde memlekettik bilim berý tapsyrysy mektep túlekteriniń 40 paıyzdan astamyn grantpen qamtýǵa múmkindik beredi. Bul rette, 2020 jyldan bastap granttar sany jyl saıyn orta eseppen 10 paıyzǵa ulǵaıtylady.
- Degenmen, belsendi demografııalyq ósimge baılanysty granttardyń bul sany jetkiliksiz. «Keleshek» júıesi - memlekettik granttardy bólýmen qatar iske asyrylatyn qosymsha memlekettik shara ekenin atap ótken jón. Sonymen qatar, bul júıeni tolyǵymen erikti túrde qoldana alady, - delingen Ǵylym mınıstrliginiń Kazinform agenttigine bergen jaýabynda.
Kelesi jyldary bilim granttarynyń sany artady. Qazaqstan Respýblıkasynda joǵary bilimdi jáne ǵylymdy damytýdyń 2023-2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasyna sáıkes, suranysy bar daıarlaý baǵyttary, onyń ishinde tehnıkalyq baǵyttar boıynsha joǵary bilim alý úshin memlekettik bilim berý granttary sanyn ulǵaıtý (2029 jylǵa qaraı keminde 75 myń) eskerilgen.
Vedomstvo málimetinshe, 2024-2025 oqý jylynda bilim berý granttarynyń sany aldyńǵy jylmen salystyrǵanda 5000 bilim berý grantyna kóbeıgen.
— Bul rette, bilim berý granttarynyń sanyn kóbeıtý boıynsha tıisti jumystardy mınıstrlik úzdiksiz jalǵastyrady, — dep atalyp ótken mınıstrlik aqparatynda.
Erejeler 2025 jyly kúshine enedi
Bıyl 12 jeltoqsanda Senatta maquldanǵan zań aıasynda «Keleshek» erikti jınaqtaý júıesine qatysty normalar bekitildi. Osy oraıda Ǵylym jáne joǵary bilim vıtse-mınıstri Talǵat Eshenqulov 2025 jyldyń basynan «Keleshek» erejeleri kúshine enetinin málim etti.
- Bul zańǵa qol qoıylǵannan keıin 60 kúnniń ishinde «Keleshekke» qatysty normalar kúshine enedi, ıaǵnı kelesi jylǵa josparlanyp otyr. «Keleshek» biryńǵaı erikti jınaqtaý júıesi osyǵan deıin iske qosylǵan memlekettik bilim berý júıesiniń platformasynda júzege asyrylady. «Keleshektiń» erekshelikterine toqtalsaq, onyń júıesinde alǵashqy bilim berý kapıtaly eskerilgen. Buǵan deıin osyndaı múmkindik bolmaǵan. Endi esepshot ashylǵannan keıin, kúntizbelik jylda 5 jasqa tolǵan balalardyń (esepshoty barlarǵa) barlyǵyna memleket jaǵynan bastapqy bilim berý kapıtaly quıylady. Onyń somasy barlyq balaǵa memleketten 60 AEK kóleminde, al jetim balalar men ata-anasynyń qamqorlyǵynsyz qalǵan balalar úshin 120 AEK qarastyrylǵan, - dedi T. Eshenqulov Kazinform tilshisine bergen suhbatynda.
Sonymen qatar ol keıinnen joǵary bilim alýǵa talpynǵan jastarǵa «Keleshek» júıesi men «Ulttyq qor – balalarǵa» jobasynyń jınaqtaryn paıdalanýǵa qatysty túsinik berdi.
- Negizi, «Keleshek» bilim alýdyń qosymsha baǵyty retinde qaralyp otyr. Munymen qosa, jyl saıyn bólinetin memlekettik bilim granttary da saqtalady. Budan bólek, «Ulttyq qor – balalarǵa» jobasy da qosymsha múmkindik beredi. Biraq, ata-analar eki esepshotty biriktiremiz dese, osy qarajatty keıinnen «Keleshek» shotynda jınaqtaý múmkindigi bolady. Bul baǵytta tıisti qadamdar pysyqtalady, - dedi vıtse-mınıstr.
Eske salsaq, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev 2023 jyly Qazaqstan halqyna Joldaýynda memlekettiń bilim salasyna qatysty jumysynda tutastyq, ıaǵnı júıe joqtyǵyna toqtalǵan bolatyn. Osy rette 5 jastan asqan balalarǵa arnalǵan «Keleshek» atty biryńǵaı erikti jınaqtaý júıesin engizýdi tapsyrǵan edi.